"Bàn tay Ukraine" trong chiến dịch lật đổ chính quyền Assad
Tờ Washington Post (WP, Mỹ) ngày 11/12 dẫn các nguồn tin nắm rõ hoạt động quân sự của Ukraine ở nước ngoài tiết lộ, lực lượng đối lập lên nắm quyền tại Syria vào cuối tuần trước đã nhận được máy bay không người lái và các hỗ trợ khác từ tình báo Ukraine nhằm tìm cách làm suy yếu Nga và đồng minh ở Syria.
Các nguồn đáng tin cậy cho biết, tình báo Ukraine đã đưa khoảng 20 chuyên gia vận hành giàu kinh nghiệm và khoảng 150 máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất (FPV) đến thành trì của quân đối lập ở Idlib, Syria cách đây khoảng 4-5 tuần để hỗ trợ nhóm vũ trang Hayat Tahrir al-Sham (HTS), lực lượng vừa dẫn đầu chiến dịch tấn công lạt đổ chính quyền cựu Tổng thống Bashar al-Assad.
Tình báo phương Tây tin rằng, viện trợ từ Kiev chỉ đóng vai trò khiêm tốn trong việc lật đổ ông Assad, nhưng lại rất đáng chú ý. Điều này cho thấy một phần trong nỗ lực mở rộng của Ukraine nhằm tấn công bí mật vào các hoạt động của Nga ở Trung Đông, châu Âu và bên trong chính nước Nga.
Mục tiêu của Ukraine rất rõ ràng: Đối mặt với cuộc tấn công của Nga trong nước, tình báo Ukraine đã tìm kiếm các mặt trận khác để gây thiệt hại cho Nga và làm suy yếu các đối tác của Moscow.
Theo WP, trên thực tế, Ukraine đã phát tín hiệu về ý đồ của họ. Trong bài viết đăng ngày 3/6, tờ Kyiv Post (Ukraine) dẫn một nguồn tin giấu tên trong cơ quan tình báo quân sự nước này GUR tiết lộ rằng, "từ đầu năm nay, lực lượng đối lập Syria – với sự hỗ trợ từ các đặc vụ Ukraine – đã thực hiện nhiều cuộc tấn công vào các cơ sở quân sự của Nga trong khu vực".
Nếu để ý sẽ thấy bài báo trực tuyến của Kyiv Post được gắn link liên kết đến một đoạn video cho thấy các cuộc tấn công nhằm vào một boongke có gờ đá, một chiếc xe tải màu trắng, và các mục tiêu khác "do lực lượng đối lập được Ukraine hỗ trợ tấn công bên trong Syria".
Tờ báo cho biết, các hoạt động này do một đơn vị đặc biệt được gọi là "Khimik", nằm dưới quyền kiểm soát của GUR, hợp tác với lực lượng đối lập Syria tiến hành.
(Đoạn video do tờ Kyiv Post công bố)
Trong nhiều tháng qua, các quan chức Nga cũng chĩa mũi dùi vào những nỗ lực bán quân sự của Ukraine ở Syria. Trả lời phỏng vấn hãng thông tấn TASS (Nga) tháng 11 vừa qua, đại diện đặc biệt của Nga tại Syria Alexander Lavrentyev nói: "Chúng tôi nắm được thông tin rằng, các chuyên gia Ukraine từ Tổng tục tình báo của họ đã có mặt trên lãnh thổ Idlib".
Trước đó 2 tháng (9/2024), Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cũng đưa ra cáo buộc tương tự về "các sứ giả tình báo Ukraine" ở Idlib. Cùng thời điểm này, tờ Al-Watan (Syria) khẳng địnhngười đứng đầu GUR, Trung tướng Kyrylo Budanov, đã có liên lạc cá nhân với HTS.
Trước khi cuộc tấn công của HTS lật đổ chính quyền Assad, giới chức Nga khẳng định mối liên hệ giữa Ukraine và lực lượng đối lập này là một nỗ lực nhằm tuyển mộ các tay súng Syria vào cuộc chiến chống lại Nga.
Bài viết đăng vào tháng 9 năm nay trên website tin tức chuyên về Tây Á The Cradle cũng cho rằng Ukraine cung cấp 75 máy bay không người lái cho HTS theo thỏa thuận "đổi máy bay lấy chiến binh".
Theo WP, Nga đã rất kinh ngạc trước sự tiến công quá nhanh của HTS vào thủ đô Damascus hồi cuối tuần trước. Chiến dịch ở Syria không phải là trường hợp duy nhất tình báo Ukraine len lỏi hoạt động ở nước ngoài để chống phá Moscow.
Tháng 8 năm nay, hãng tin BBC (Anh) cho biết, Ukraine đã giúp phiến quân ở miền bắc Mali phục kích các tay súng đến từ công ty quân sự tự nhân Wagner (tức 'Quân đoàn châu Phi' thuộc sự chỉ huy của Bộ Quốc phòng Nga). Cuộc tập kích ngày 27/7 đã khiến 47 người Mali và 84 tay súng Quân đoàn châu Phi thiệt mạng.
Phát ngôn viên của GUR Andriy Yusov ca ngợi chiến dịch Mali vài ngày sau đó, đồng thời nói rằng phiến quân "đã nhận được những thông tin cần thiết (từ Ukraine) để thực hiện thành công chiến dịch quân sự chống lại tội phạm chiến tranh của Nga".
Theo WP, tương tự như các cuộc đột kích của Ukraine vào châu Phi và tỉnh Kursk của Nga, hoạt động bí mật ở Syria phản ánh nỗ lực của Kiev nhằm mở rộng chiến trường và gây tổn hại cho Nga ở những khu vực mà họ không có sự chuẩn bị.
"Có thể nói, viện trợ của Ukraine không phải là 'giọt nước làm tràn ly', nhưng đã góp phần làm suy yếu đồng minh quan trọng nhất của Nga ở Trung Đông.
Và giống như khi Israel không lường trước được cuộc tấn công của Hamas ngày 7/10/2023, Nga rõ ràng đã thấy lực lượng đối lập do Ukraine hậu thuẫn đang tiến đến, nhưng họ không thể huy động quân đội để tấn công và ngăn chặn hậu quả tàn khốc" – WP nhận định.
Thỏa thuận "cứu Assad" bị gạt phăng trước giờ G
Trong một tiết lộ khác liên quan đến tình hình Syria, WP cho biết, vài tuần trước cuộc tấn công của lực lượng đối lập, một số quốc gia đã đưa ra đề xuất có thể giúp Tổng thống Assad củng cố quyền lực của mình. Tuy nhiên, ông Assad đã từ chối.
Theo cựu quan chức ngoại giao Syria Bassam Barabandi, một trong số các đề nghị được Mỹ đưa ra gián tiếp thông qua Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE).
Trong đó Washington đề xuất dỡ bỏ các lệnh trừng phạt nghiêm khắc của Mỹ để đổi lấy việc ông Assad chặt đứt khả năng của Iran trong việc cung cấp trang bị và duy trì hoạt động cho nhóm vũ trang Hezbollah ở Lebanon thông qua các tuyến đường bộ của Syria.
Ông Assad cũng đồng thời từ chối "cành ô liu" từ Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan. Thổ Nhĩ Kỳ đang tìm cách bình thường hóa quan hệ với Damascus để đổi lấy việc ông Assad kiềm chế lực lượng người Kurd chống Ankara, tham gia vào đối thoại với lực lượng đối lập Syria và chấp nhận hồi hương ít nhất một phần trong số hàng triệu người tị nạn Syria đang tìm kiếm nơi trú ẩn ở Thổ Nhĩ Kỳ.
"Chúng tôi đã gọi cho ông Assad. Chúng tôi đã nói, hãy cùng nhau quyết định tương lai của Syria. Tuy nhiên, chúng tôi đã không nhận được phản hồi tích cực" – Ông Erdogan cho biết ngày 6/12, hai ngày trước khi lực lượng đối lập giành quyền kiểm soát Damascus.
Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan cho biết hôm 8/12 tại Doha, Qatar, rằng tất cả các nỗ lực của Ankara "đều thất bại".
"Chúng tôi biết điều gì đó sắp xảy ra" – Ông Fidan nói.
Tờ Guardian (Anh) ngày 8/12 cũng tiết lộ, chỉ 12 tiếng đồng hồ trước khi chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad bị lật đổ, các cường quốc giữ vai trò then chốt gồm Nga, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ đã gặp đại diện 5 quốc gia Ả Rập bên lề diễn đàn đối thoại lớn diễn ra tại Doha, Qatar.
Tuy nhiên, các đại diện ngoại giao của Nga nói rằng ông Assad "không linh hoạt", từ chối chấp nhận thực tế và sự cần thiết phải đối thoại với Thổ Nhĩ Kỳ - quốc gia hậu thuẫn cho lực lượng vũ trang đối lập đang đe dọa Damascus.
6 giờ sau khi các nhà ngoại giao mệt mỏi rời khỏi cuộc họp, họ thức dậy với tin tức gây sốc: Chính quyền Bashar al-Assad đã sụp đổ, đánh dấu một trường hợp hiếm thấy, khi các nỗ lực ngoại giao "trở nên vô nghĩa" nhanh chóng đến vậy.
Minh Minh
