"Nơi này từng là chiến trường khi tôi ở đây trong quá khứ"
Tờ Independent (Anh) đưa tin, đúng nửa thế kỷ sau khi chiến tranh Việt Nam kết thúc, những nơi từng là chiến trường như Đồi A Bia, Huế, Thung lũng Ia Drang và Khe Sanh giờ trở thành địa điểm hành hương cho những cựu chiến binh Việt Nam, Mỹ và khách du lịch muốn tìm hiểu trực tiếp về cuộc chiến cách đây 50 năm.
"Nơi này từng là chiến trường khi tôi ở đây trong quá khứ", cựu chiến binh Mỹ Paul Hazelton nhớ lại khi ông cùng vợ đi bộ trong khuôn viên của Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh ở Thành phố Hồ Chí Minh.
Chuyến đi của Hazelton trước sinh nhật lần thứ 80 đã đưa ông lần đầu trở lại những nơi ông từng phục vụ khi còn là một lính nghĩa vụ trẻ tuổi, bao gồm Huế và Đà Nẵng – những nơi từng đặt căn cứ quân sự của Mỹ.
"Bất cứ nơi nào bạn đến, bạn biết đấy, đó là lãnh thổ bị quân đội chúng tôi chiếm đóng, giờ đây bạn chỉ thấy sự hối hả và nhộn nhịp cùng ngành công nghiệp, và điều đó thật đáng chú ý", ông nói.
"Tôi rất vui vì hiện chúng tôi [Mỹ] đang giao thương và thân thiện với Việt Nam. Và tôi nghĩ cả hai bên đều được hưởng lợi từ điều đó", Hazelton nói thêm.
Theo số liệu của Bộ Quốc phòng, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc ta kéo dài 21 năm (1954-1975) đã khiến 849.018 liệt sĩ hi sinh và hơn 58.000 binh sĩ Mỹ thiệt mạng.
Năm nay đánh dấu kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025), và 30 năm bình thường hóa quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Mỹ (1995 - 2025).
Theo Independent, du lịch đã phục hồi nhanh chóng kể từ đại dịch Covid-19 và hiện là động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng của Việt Nam, nhanh nhất trong khu vực. Việt Nam đã đón hơn 17,5 triệu du khách nước ngoài vào năm 2024, gần bằng kỷ lục 18 triệu người được thiết lập vào năm 2019 trước khi xảy ra đại dịch.
"Những di tích như thế này phải được bảo tồn để các thế hệ sau biết về lịch sử"
Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh tiếp đón khoảng 500.000 du khách mỗi năm, trong đó khoảng 2/3 là người nước ngoài. Các cuộc triển lãm tại đây tập trung vào tội ác chiến tranh như vụ thảm sát Mỹ Lai và tác động tàn khốc của chất độc da cam/dioxin - một loại thuốc diệt cỏ được quân đội Mỹ sử dụng rộng rãi trong chiến tranh Việt Nam.
Những địa điểm lịch sử khác ở Thành phố Hồ Chí Minh, bao gồm Dinh Độc Lập và Khách sạn Rex - nơi Mỹ từng tổ chức các cuộc họp báo - cũng là nơi thu hút du khách.
Còn ở vùng ngoại ô phía bắc thành phố là địa đạo Củ Chi với hệ thống đường hầm dài 250km, từng được Khu ủy Quân khu, Bộ tư lệnh Sài Gòn - Gia Định sử dụng để tránh bị máy bay và lực lượng tuần tra của địch phát hiện, hiện thu hút khoảng 1,5 triệu du khách mỗi năm.
Ngày nay, du khách có thể trèo và bò qua một số lối đi hẹp và sử dụng các loại vũ khí thời chiến như AK-47, M-16 và súng máy M-60 - được quân đội Mỹ gọi là "con lợn" vì kích thước cồng kềnh và tốc độ bắn cao - để nhắm bắn mục tiêu trong trường bắn.
"Bây giờ tôi có thể hiểu rõ hơn một chút về cách chiến tranh diễn ra, cách người dân Việt Nam chiến đấu và tự bảo vệ mình", du khách người Ý Theo Buono cho biết sau khi đến thăm địa đạo Củ Chi.
Cựu chiến binh pháo binh Lưu Văn Đức vẫn nhớ về những năm tháng hào hùng, và chuyến thăm địa đạo Củ Chi cùng những cựu chiến binh khác đã mang đến cho ông cơ hội hồi tưởng lại một thời ông và các đồng đội cùng sống và chiến đấu.
“Tôi rất xúc động khi đến thăm chiến trường xưa – đó là mong muốn cuối cùng của tôi trước khi qua đời là được sống lại những ngày tháng khó khăn nhưng vinh quang đó cùng với những người đồng chí của mình”, cựu chiến binh 78 tuổi này cho biết.
“Những di tích như thế này phải được bảo tồn để các thế hệ sau biết về lịch sử của họ, về những chiến thắng trước những đối thủ mạnh hơn nhiều”, ông Đức nói.
Vĩ tuyến 17, sông Bến Hải và cầu Hiền Lương ở tỉnh Quảng Trị là những địa danh đã đi vào lịch sử Việt Nam, gắn liền với một giai đoạn đất nước bị chia cắt, từng chứng kiến cuộc giao tranh ác liệt nhất trong chiến tranh, nhưng đến hiện tại đã thu hút hơn 3 triệu du khách vào năm 2024.
Ở phía bắc Vĩ tuyến 17, du khách có thể đi bộ qua địa đạo Vĩnh Mốc quanh co, nơi quân và dân ta đã âm thầm chuyển cuộc sống từ trên mặt đất xuống lòng đất, kiên cường bám trụ, làm chỗ dựa cho cuộc chiến đấu giải phóng miền Nam.
Bên cạnh địa đạo Vĩnh Mốc, trong chương trình du lịch 1 ngày khởi hành từ Huế còn bao gồm cả điểm dừng chân tại Căn cứ Khe Sanh - nơi diễn ra trận chiến ác liệt năm 1968. Ngày nay, tại Khe Sanh có một bảo tàng nhỏ và một số công sự thời chiến, cùng với xe tăng, trực thăng và các khí tài khác mà quân đội Mỹ để lại sau khi rút đi.
Bản thân Huế là bối cảnh của một trận chiến lớn trong Cuộc tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968 - một trong những trận chiến dài nhất và dữ dội nhất của toàn bộ cuộc chiến. Ngày nay, tại Huế cũng như trong Hoàng thành - một di sản UNESCO ở bờ bắc sông Hương - vẫn còn lưu lại phần nào dấu vết của cuộc giao tranh ác liệt.
Phía tây thành phố Huế, cách khá xa đường mòn gần biên giới với Lào, là Đồi A Bia – nơi được binh sĩ Mỹ gọi là “Đồi thịt băm” sau một trận chiến lớn vào năm 1969.
Cách đó khoảng 500 km về phía tây nam, gần biên giới với Campuchia là Thung lũng Ia Drang - nơi diễn ra cuộc giao tranh lớn đầu tiên giữa quân đội ta và Mỹ vào năm 1965.
Ngược ra phía bắc, giai đoạn năm 1964-1973, Nhà tù Hỏa Lò ở Hà Nội được dùng làm nơi giam giữ phi công Mỹ bị bắt trong chiến tranh phá hoại miền Bắc Việt Nam. Tù binh nổi tiếng nhất từng ở đó là cố thượng nghị sĩ Mỹ John McCain sau khi máy bay của ông bị bắn rơi vào năm 1967. Lúc đó, tù binh phi công Mỹ gọi Hỏa Lò là “Khách sạn Hilton Hà Nội".
Và ngày nay bảo tàng Nhà tù Hỏa Lò kể lại câu chuyện lịch sử về năm tháng hào hùng của quân và dân Việt Nam khi đó.
“Nó có phần kỳ lạ nhưng cũng rất hấp dẫn,” Olivia Wilson, du khách 28 tuổi đến từ New York, cho biết sau chuyến tham quan. “Đó là một góc nhìn khác về cuộc chiến.”
Duy Nguyễn (Theo Independent)
