Trong quá trình nuôi dạy con cái, bố mẹ đóng vai trò thiết yếu trong việc hình thành nên nhân cách và kỹ năng xã hội của trẻ. Tuy nhiên, không phải bố mẹ nào cũng có mức độ nhận thức về trí tuệ cảm xúc, hay còn gọi là EQ, để có thể hỗ trợ tốt nhất cho sự phát triển của con cái.
Phụ huynh EQ thấp thường vô tình sử dụng những lời lẽ và hành động không phù hợp, có thể tạo ra những ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình học hỏi, tâm lý và tình cảm của trẻ. Một nền tảng giáo dục không vững chắc trong gia đình, nơi mà EQ được xem nhẹ, có thể dẫn đến những hậu quả lâu dài, ảnh hưởng đến khả năng tự lập, tự tin và xây dựng mối quan hệ lành mạnh của trẻ khi bước vào đời.
1. "Tiền của bố mẹ mà, nhiệm vụ của con chỉ cần học hành là được": Câu này có thể tạo áp lực và tâm lý phụ thuộc vào cha mẹ, khiến trẻ không học cách tự lập và quản lý tài chính cá nhân từ sớm.
2. "Con không làm được việc này thì sau này làm sao sống?": Khi cha mẹ thường xuyên sử dụng câu nói này có thể khiến trẻ sợ hãi và mất tự tin vào khả năng của bản thân, thay vì khuyến khích và hỗ trợ trẻ phát triển kỹ năng.
3. "Vì sao con không thể giỏi như bạn A/B/C?": So sánh trẻ với người khác có thể làm tổn thương lòng tự trọng và làm tăng sự ganh đua không lành mạnh.
4. "Con làm vậy là sai, bố mẹ không chấp nhận đâu": Đây chẳng khác gì hành động phê phán mà không giải thích hoặc đưa ra hướng dẫn cụ thể. Điều này có thể làm trẻ cảm thấy bất lực và sợ hãi mỗi khi cần đưa ra quyết định.
5. "Ba mẹ không có thời gian để nghe con giải thích": Điều này thể hiện thái độ thiếu quan tâm, không cho trẻ cơ hội bày tỏ quan điểm của mình, gây ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp và giải quyết vấn đề cũng như tạo khoảng cách trong mối quan hệ.
6. "Con không được phép khóc!": Việc cha mẹ răn đe con cái như vậy có thể ngăn chặn cảm xúc tự nhiên và sự phát triển của trẻ.
7. "Con không biết điều này à? Lớn rồi mà không biết hả?": Chế giễu hoặc mỉa mai có thể làm giảm sự tự tin và khuyến khích một thái độ tiêu cực đối với việc học hỏi ở con trẻ.
8. "Khi nào con làm được như người ta thì hãy đòi hỏi": Câu nói này cho thấy việc đạt được thành tựu như người khác là tiêu chuẩn để được đối xử công bằng, làm giảm lòng tin và cảm giác được yêu thương vô điều kiện.
Khi cha mẹ sử dụng 8 câu nói trên, họ có thể không ý thức được rằng mình đang gây ra tác động tiêu cực đến sự phát triển tâm lý và cảm xúc của con cái. Nếu chẳng may thường xuyên sử dụng những câu nói trên, cha mẹ cần phải có chiến lược để cải thiện EQ nếu không muốn làm tổn thương con cái thêm nữa. Bởi suy cho cùng, trong hành trình nuôi dạy con cái, việc phát triển và cải thiện EQ của cha mẹ cũng là yếu tố quan trọng đối với sự phát triển lành mạnh của trẻ. EQ cao không chỉ giúp cha mẹ hiểu và quản lý cảm xúc của bản thân một cách hiệu quả, mà còn hỗ trợ họ trong việc nhận biết, chấp nhận và phản hồi lại cảm xúc của con cái một cách thích hợp.
Để cải thiện EQ cho chính mình, một số điều phụ huynh cần biết:
Đầu tiên, cha mẹ cần phát triển khả năng lắng nghe tích cực. Điều này đòi hỏi việc dành thời gian thực sự để lắng nghe những lo lắng, niềm vui, và quan ngại của con mà không vội vã phán xét hay cắt ngang. Khi trẻ cảm thấy được lắng nghe, chúng sẽ cảm nhận được tôn trọng và an toàn để chia sẻ nhiều hơn.
Tiếp theo, cha mẹ nên thực hành sự đồng cảm, tức là cố gắng hiểu và chia sẻ cảm giác của con cái từ góc nhìn của chúng. Điều này giúp tăng cường mối quan hệ và giáo dục trẻ cách nhìn nhận cảm xúc của người khác.
Khuyến khích sự tự biểu đạt là bước tiếp theo quan trọng. Cha mẹ nên tạo môi trường an toàn để con cái thể hiện cảm xúc và ý kiến của mình. Khi trẻ biết rằng những cảm xúc của chúng, dù tích cực hay tiêu cực, đều được chấp nhận, chúng sẽ học được cách xử lý cảm xúc một cách lành mạnh.
Một yếu tố khác là việc cha mẹ tự làm gương. Trẻ em học hỏi qua việc quan sát, và khi cha mẹ xử lý cảm xúc của mình một cách cân nhắc và tích cực, trẻ sẽ tiếp thu và noi gương. Học cách thừa nhận khi mình mắc lỗi và xin lỗi là ví dụ về việc dạy trẻ về lòng khiêm tốn và tính chính trực.
Bên cạnh đó, đặt ra giới hạn và quy tắc rõ ràng là cần thiết để giáo dục trẻ về sự tự kiểm soát. Tuy nhiên, cha mẹ cần lý giải rõ ràng về lý do đằng sau những quy tắc này và hậu quả khi chúng không được tuân theo, giúp trẻ phát triển khả năng suy nghĩ về hành vi của mình và của người khác.
Cuối cùng, việc cha mẹ thể hiện tình yêu thương không điều kiện cũng là chìa khóa quan trọng trong việc nuôi dưỡng EQ của trẻ. Trẻ cần biết rằng dù có gặp bất kỳ khó khăn nào hay thể hiện cảm xúc ra sao, chúng luôn được yêu thương và hỗ trợ.
Cải thiện EQ trong quá trình nuôi dạy con cái đòi hỏi cha mẹ phải tự nhận thức được cảm xúc của bản thân và của con cái, cũng như phản ứng lại một cách cân nhắc và đầy đồng cảm. Bằng việc học cách giao tiếp mở cửa và khuyến khích sự tự biểu đạt của con cái, cha mẹ không chỉ xây dựng được mối quan hệ sâu sắc với con mình, mà còn giúp trẻ phát triển thành những cá nhân tự tin, có khả năng tự kiểm soát và xây dựng mối quan hệ tốt với người khác.
Tổng hợp
Đông
