Trên hành trình nuôi dạy con, mỗi bậc cha mẹ đều mang trong mình mong muốn con trở nên thông minh, xuất sắc. Nhưng đôi khi, chính những hành động vô tình của cha mẹ lại đang "đánh cắp" sự lanh lợi của trẻ, khiến một đứa trẻ vốn thông minh dần trở nên chậm chạp hơn. Theo quan sát, có 3 hành vi mà 90% cha mẹ không nhận ra chính là "thủ phạm".
1. Quá mức bao bọc – tước đi cơ hội trưởng thành
Hiện nay, rất nhiều gia đình có đến vài người lớn xoay quanh một đứa trẻ. Họ chăm sóc từng ly từng tí, thậm chí làm thay tất cả mọi việc cho con: từ ăn mặc, dọn dẹp, chuẩn bị đồ dùng học tập đến quyết định lớp học thêm, hoạt động xã hội… Trẻ chỉ việc "ngồi hưởng".
Hành động này thoạt nhìn như yêu thương, nhưng thực chất đang tước mất cơ hội rèn luyện của con. Trẻ cần được thử, được sai, được tự xử lý để phát triển kỹ năng vận động, tư duy độc lập, giải quyết vấn đề.
Tôi từng gặp một bé học lớp 2 nhưng không biết giặt tất, buổi sáng dậy vẫn cần mẹ mặc quần áo, buộc dây giày. Đến trường gặp chút rắc rối liền tìm thầy cô nhờ giải quyết, không bao giờ tự nghĩ cách. Về lâu dài, trẻ sẽ ngày càng lệ thuộc, thiếu sáng tạo, thành tích học tập giảm sút là điều khó tránh.
Cha mẹ nên học cách buông tay đúng lúc: để trẻ tự mặc quần áo, tự ăn, tự dọn đồ, tự xử lý mâu thuẫn với bạn bè. Khi trẻ tự mình hoàn thành một việc, cảm giác thành tựu sẽ giúp con tự tin và trưởng thành hơn rất nhiều.
2. Thường xuyên phê bình – bào mòn lòng tự tin
Một số cha mẹ kỳ vọng quá cao, nên luôn chăm chú vào lỗi lầm của con. Con chỉ cần mắc một sai sót nhỏ là bị phê bình ngay:
"Sao con ngốc thế? Bài dễ vậy mà làm sai?".
"Tranh gì vẽ xấu kinh, chẳng giống gì cả!".
Sự phủ nhận liên tục khiến trẻ cảm thấy bản thân "vô dụng", dù cố thế nào cũng không được công nhận. Từ đó trẻ mất đi động lực học tập, thu mình lại, trở nên tự ti và ngại thể hiện.
Tôi quen một bé vốn hoạt bát, học khá. Nhưng vì cha mẹ hay mắng mỏ, chê bai, bé dần im lặng, không còn xung phong phát biểu, kết quả học cũng sa sút. Mãi đến khi cha mẹ thay đổi, biết khích lệ nhiều hơn, bé mới lấy lại sự tự tin.
Cha mẹ cần học cách nhìn thấy điểm mạnh và tiến bộ nhỏ của con. Khi con mắc lỗi, hãy hướng dẫn thay vì trách mắng. Một môi trường tích cực sẽ giúp trẻ ngày càng vững vàng và thông minh hơn.
3. Nhồi nhét kiến thức – bóp nghẹt trí tưởng tượng
Nhiều cha mẹ áp dụng cách dạy kiểu "nhồi vịt": cho con học thêm đủ thứ, lịch học dày đặc, gần như không còn thời gian chơi tự do. Nhưng trẻ không phải cái bình để đổ kiến thức vào.
Việc học ồ ạt, không dựa trên hứng thú của con sẽ khiến trẻ mất dần khả năng khám phá và tư duy độc lập. Sự sáng tạo bị bóp nghẹt, trí tưởng tượng bị giới hạn, trẻ sẽ trở nên thụ động và rập khuôn.
Cha mẹ nên tôn trọng sở thích của con:
Nếu con thích vẽ, hãy chuẩn bị giấy bút cho con tự do sáng tạo.
Nếu con thích khoa học, đưa con đến bảo tàng, trung tâm STEM để khám phá.
Một chút không gian tự do sẽ kích thích trí tò mò và sáng tạo, những yếu tố quan trọng để trẻ trở nên thông minh thật sự.
Nuôi dạy con là hành trình dài. Mỗi lời nói, hành động của cha mẹ đều có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của con. Nếu muốn trẻ thông minh, tự tin và độc lập, cha mẹ cần tránh 3 thói quen trên và áp dụng phương pháp giáo dục khoa học, tôn trọng nhịp phát triển tự nhiên của trẻ.
Chỉ khi được trao cơ hội, được tin tưởng và được khuyến khích đúng cách, trẻ mới có thể tỏa sáng bằng chính năng lực của mình.
Hiểu Đan
