Mặc dù trí tuệ nhân tạo đã tạo ra những ảnh hưởng sâu rộng đến hầu hết các ngành nghề, vẫn có một số lĩnh vực nghề nghiệp thể hiện khả năng chống chịu mạnh mẽ. Dưới đây là bốn ngành nghề tiêu biểu nhất.
1. Ngành giáo dục và đào tạo – một lĩnh vực nghề nghiệp truyền thống lâu đời
Là những người định hình tư duy của học sinh, giáo viên luôn được mệnh danh là “kỹ sư tâm hồn”, và giá trị đặc biệt của nghề này không thể bị trí tuệ nhân tạo thay thế.
Dù một số người cho rằng giáo viên AI được huấn luyện kỹ lưỡng có thể mô phỏng sự tương tác cảm xúc như con người, nhưng việc máy móc có thực sự sở hữu khả năng phán đoán đạo đức – vốn là đặc trưng của con người – vẫn còn là điều gây tranh cãi.
Trình độ chuyên môn và giá trị riêng biệt mà các nhà giáo dục dày dạn kinh nghiệm tích lũy được là điều mà AI khó có thể thay thế.
Ảnh minh họa
2. Ngành chăm sóc sức khỏe – đứng ở vị trí thứ hai
Tuổi thọ của con người ngày càng tăng, báo hiệu thời đại sống thọ đang âm thầm đến gần và dần ảnh hưởng đến cuộc sống của mọi người.
Sự gia tăng của các bệnh mãn tính do tuổi thọ kéo dài đang tạo ra cơ hội thị trường khổng lồ cho ngành chăm sóc sức khỏe.
AI có thể hỗ trợ tạo hồ sơ sức khỏe cá nhân hóa cho từng người dùng và liên tục theo dõi sự thay đổi tình trạng cơ thể của họ. Tuy nhiên, cần làm rõ rằng vai trò của AI trong lĩnh vực này chủ yếu là hỗ trợ.
Trừ khi có một cuộc cách mạng trong công nghệ y tế, AI sẽ không thể thực sự thay thế con người trong việc thực hiện các thao tác cốt lõi.
3. Nhóm nghề liên quan mật thiết đến tư duy sáng tạo
Có thể bạn sẽ ngạc nhiên, vì truyền thông thường đưa tin rằng AI đã có thể sáng tác nhạc, vẽ tranh hay tạo video một cách nhanh chóng – những việc từng cần đến nguồn lực và thời gian lớn.
Trong xã hội “văn hóa ăn liền” hiện nay, hiệu suất cao của AI được quy đổi trực tiếp thành lợi ích kinh tế.
Tuy nhiên, các tác phẩm do AI tạo ra – dù ban đầu có thể khiến người ta thấy mới mẻ – lại thiếu đi “linh hồn” mà chỉ con người mới có thể truyền tải. Theo thời gian, sự đơn điệu trong phong cách sáng tạo của AI dần hiện rõ.
4. Nhóm nghề dựa trên sự tương tác giữa người với người
Thành thật mà nói, là sinh vật xã hội, con người không thể thiếu kỹ năng giao tiếp – ngay cả khi không làm việc trong lĩnh vực liên quan, đây vẫn là yếu tố quan trọng để tồn tại trong xã hội.
Trên thực tế, phần lớn mọi người đều gặp khó khăn khi xử lý các mối quan hệ cá nhân, nguyên nhân là do cảm xúc con người vốn khó lường. Không thể dùng mô hình cố định để phân tích tương tác giữa người với người – cần linh hoạt ứng biến theo từng hoàn cảnh.
Bạn cho rằng nên dùng AI để phân tích dữ liệu lớn nhằm giải quyết vấn đề này?
Nếu AI có cảm xúc, thì việc huấn luyện như vậy chẳng khác gì đang đặt áp lực kép lên cả nhà phát triển lẫn bản thân hệ thống.
Ngược lại, có những người nhờ vào tài năng bẩm sinh hoặc được đào tạo bài bản có thể xử lý hiệu quả các tình huống phức tạp này.
Giá trị cảm xúc – yếu tố giúp nghề nghiệp duy trì sự vững chắc
Ngoài bốn nhóm nghề nổi bật kể trên, vẫn còn nhiều ngành nghề khác mà AI khó có thể thay thế trong thời gian ngắn – thậm chí một số có thể mãi mãi không thể bị thay thế.
Điểm chung nổi bật của những nghề này là giá trị cảm xúc luôn đóng vai trò như một dịch vụ cộng thêm quan trọng.
Cho dù AI có tiến bộ đến đâu, nếu không thể “sinh ra cảm xúc”, thì việc huấn luyện thêm cũng không giúp nó thực sự hiểu được sự phức tạp trong cảm xúc con người.
Với bản chất là biểu tượng của lý trí thuần túy, logic vận hành của AI hoàn toàn loại bỏ yếu tố cảm xúc con người – điều này khiến nó không thể đảm nhận những công việc cần truyền tải giá trị cảm xúc.
Từ góc nhìn này, cha mẹ khi định hướng nghề nghiệp cho con nên tránh cạnh tranh trực diện với AI, thay vào đó có thể cân nhắc những ngành nghề chú trọng đến giá trị cảm xúc bổ trợ, làm cơ sở để chọn ngành học phù hợp.
Đồng thời, khi đánh giá triển vọng nghề nghiệp, cha mẹ cũng nên quan tâm đến sở thích cá nhân và đam mê của con cái.
Ngày nay, khẩu hiệu “yêu công việc, công việc yêu mình” được nhắc đến rất nhiều, nhưng người thật sự sống được theo tinh thần đó lại không nhiều.
Đừng để công việc chiếm trọn cuộc sống – nếu vậy thì bạn và những cỗ máy vô cảm có gì khác nhau?
Sự phát triển của AI không nên bị xem là mối đe dọa, mà nên được tiếp nhận một cách lý trí như một công cụ hỗ trợ học tập hiệu quả. Đây không phải là lời kêu gọi tiêu cực, mà là sự khuyến khích nhìn nhận sự tiến bộ công nghệ một cách khách quan.
Nếu không bắt kịp thời đại, sớm muộn cũng sẽ bị đào thải.
Ngay cả trong thời đại AI phát triển mạnh mẽ, con người vẫn có thể tìm thấy con đường nghề nghiệp vừa đủ để mưu sinh, vừa nuôi dưỡng được ước mơ.
Thanh Hương
