Vào ngày 1/12, Ủy ban Quản lý Hạt nhân Hoa Kỳ cho biết nhân viên của họ đã hoàn thành đánh giá an toàn cuối cùng cho đơn xin xây dựng Kemmerer Power Station. Đây là dự án lò phản ứng hạt nhân nhanh làm mát bằng natri thử nghiệm có giá trị 10 tỷ USD, công suất 345 megawatt tại Kemmerer, Wyoming, được thiết kế bởi TerraPower, một công ty đồng sáng lập bởi tỷ phú Bill Gates.
Ngay lập tức, các nhà khoa học ở Mỹ đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về việc phê duyệt an toàn được đẩy nhanh quá mức.
Câu 1: Thiết kế Natrium của TerraPower có thể tăng công suất từ mức cơ bản lên mức tối đa là bao nhiêu megawatt nhờ pin nhiệt?
A. Từ 345 lên 400, phù hợp với nhu cầu hàng ngày trung bình.
B. Từ 200 lên 345, tập trung vào hiệu quả chi phí thấp.
C. Từ 345 lên 500, hỗ trợ nhu cầu cao điểm kéo dài.
D. Từ 500 lên 700, tối ưu cho khu vực công nghiệp lớn.
Giải thích:
Pin nhiệt trong Natrium sử dụng muối nóng chảy để lưu trữ nhiệt dư thừa, cho phép hệ thống chuyển sang chế độ tăng cường mà không cần nhiên liệu bổ sung. Điều này giúp lò SMR linh hoạt hơn, dễ dàng kết nối với nguồn tái tạo như gió hoặc mặt trời, giảm biến động lưới điện. So với lò hạt nhân cổ điển, thiết kế này rút ngắn thời gian xây dựng và chi phí, nhưng vẫn cần kiểm tra nghiêm ngặt để đảm bảo tính bền vững lâu dài. Các nhà phát triển nhấn mạnh rằng, với khả năng này, Natrium có thể trở thành giải pháp then chốt cho chuyển đổi năng lượng sạch ở các quốc gia đang phát triển, nơi nhu cầu điện tăng nhanh chóng mà không đủ hạ tầng truyền thống.
Đáp án đúng là: C. Từ 345 lên 500, hỗ trợ nhu cầu cao điểm kéo dài.
Câu 2: Tiến sĩ Edwin Lyman từ Liên minh các nhà khoa học quan tâm lo ngại nhất về điều gì trong quy trình đánh giá của NRC cho nhà máy Kemmerer?
A. Bỏ qua hoàn toàn các rủi ro từ tấn công khủng bố bên ngoài.
B. Ưu tiên tốc độ cấp phép hơn kiểm tra môi trường chi tiết.
C. Tập trung quá mức vào lợi ích kinh tế của TerraPower.
D. Không hợp tác với cộng đồng địa phương trong quá trình tham vấn.
Giải thích:
Lyman cho rằng NRC không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ bảo vệ sức khỏe công chúng và môi trường, dẫn đến đánh giá thiếu chiều sâu về các tai nạn tiềm năng. Ông nhấn mạnh rằng, với thiết kế mới như Natrium, việc vội vã có thể bỏ lỡ các lỗ hổng hệ thống, khiến việc sửa chữa sau này trở nên tốn kém và nguy hiểm. Các chuyên gia môi trường kêu gọi quy trình minh bạch hơn, bao gồm đánh giá độc lập từ bên thứ ba, để cân bằng giữa đổi mới công nghệ và trách nhiệm xã hội. Điều này đặc biệt quan trọng ở khu vực như Kemmerer, nơi cộng đồng phụ thuộc vào nguồn nước và không khí sạch, tránh lặp lại các sự cố lịch sử trong ngành hạt nhân.
Đáp án đúng là: A. Bỏ qua hoàn toàn các rủi ro từ tấn công khủng bố bên ngoài.
Câu 3: Chất làm mát natri lỏng trong Natrium có thể gây ra vấn đề an toàn cố hữu nào, theo đánh giá của chuyên gia?
A. Phản ứng hóa học mạnh với không khí, tạo khí độc lan rộng.
B. Dễ bắt lửa kết hợp với bất ổn lò, dẫn đến hư hỏng nhiên liệu phóng xạ.
C. Mất khả năng làm mát nhanh ở nhiệt độ cao, gây quá tải hệ thống.
D. Tăng độ ăn mòn vật liệu, rút ngắn tuổi thọ lò phản ứng.
Giải thích:
Natri lỏng mang lại hiệu quả nhiệt cao nhưng dễ cháy và góp phần vào tính bất ổn của lò, có thể kích hoạt chuỗi phản ứng không kiểm soát ảnh hưởng đến lõi hạt nhân. Chuyên gia khuyến nghị các biện pháp như lớp bảo vệ kép và hệ thống phát hiện sớm để giảm thiểu, dù thiết kế SMR nhỏ hơn giúp kiểm soát tốt hơn so với lò lớn. Trong bối cảnh toàn cầu hóa năng lượng hạt nhân, các sai sót này đòi hỏi tiêu chuẩn quốc tế nghiêm ngặt hơn, đảm bảo công nghệ tiên tiến không hy sinh an toàn cộng đồng. Natrium vẫn được kỳ vọng dẫn dắt thế hệ lò thế hệ IV, nếu vượt qua thách thức kiểm chứng thực tế.
Đáp án đúng là: B. Dễ bắt lửa kết hợp với bất ổn lò, dẫn đến hư hỏng nhiên liệu phóng xạ.
Minh Anh
