Kỳ thi vào lớp 10 từ lâu đã được xem là một trong những cột mốc quan trọng, đánh dấu bước chuyển mình đầu tiên trong hành trình học tập của mỗi học sinh. Khác với những bài kiểm tra thông thường, kỳ thi vào 10 không chỉ yêu cầu kiến thức vững chắc mà còn đòi hỏi khả năng xử lý đề thi nhanh nhạy, phân bổ thời gian hợp lý và tư duy mạch lạc. Một trong những chiến lược ôn luyện được nhiều học sinh áp dụng là luyện đề – nhưng không phải cứ "cày" nhiều đề là sẽ đạt điểm cao. Luyện đề hiệu quả là cả một quá trình có phương pháp, có chiến lược và có kỷ luật. Vậy làm sao để luyện đề một cách thông minh, tối ưu hoá kết quả cho kỳ thi quan trọng này?
Trước tiên, cần xác định rõ mục tiêu của việc luyện đề không chỉ là “quen tay” với dạng bài, mà còn là “quen đầu” – tức là làm chủ được cách tư duy của đề thi. Đề thi vào 10 thường không đánh đố quá nhiều nhưng lại có xu hướng đánh giá năng lực tư duy và khả năng vận dụng kiến thức thực tế. Do đó, thay vì chỉ chăm chăm làm thật nhiều đề, học sinh nên chọn lọc những đề thi bám sát cấu trúc chuẩn, cập nhật xu hướng mới nhất từ các Sở Giáo dục và Đào tạo. Ví dụ, trong môn Ngữ văn, xu hướng ra đề tích hợp kiến thức đời sống xã hội vào phần nghị luận ngày càng rõ rệt. Môn Toán lại thường có câu hỏi nâng cao ở phần hình học hoặc bài toán thực tế, đòi hỏi học sinh phải tư duy nhiều hơn là chỉ áp dụng công thức. Môn Tiếng Anh thiên về ngữ pháp và kỹ năng đọc hiểu. Lựa chọn được nguồn đề chuẩn là bước đầu tiên và quan trọng để luyện đề hiệu quả.
Bước tiếp theo là thiết lập thời gian biểu luyện đề khoa học. Một sai lầm phổ biến là luyện đề dồn dập vào sát kỳ thi, dẫn đến căng thẳng, quá tải và… không hiệu quả. Thay vào đó, hãy chia giai đoạn luyện đề thành 3 phần: khởi động (làm quen với đề – khoảng 2 tháng trước kỳ thi), tăng tốc (luyện đều mỗi ngày – khoảng 1 tháng trước kỳ thi) và về đích (ôn lại các lỗi sai, củng cố kỹ năng – 1-2 tuần cuối). Trong giai đoạn tăng tốc, học sinh có thể áp dụng quy tắc “3-2-1”: mỗi tuần làm 3 đề môn chính (Toán, Văn, Anh), 2 đề kiểm tra kỹ năng (như phân tích đề, viết đoạn văn, trình bày bài toán) và 1 buổi chữa lỗi chi tiết. Việc xen kẽ giữa làm đề và chữa đề sẽ giúp não bộ không bị quá tải, đồng thời tạo thời gian để phân tích lại những điểm còn yếu.
Kỹ năng quan trọng không thể thiếu khi luyện đề là giải đề theo đúng thời gian thật. Đừng bao giờ luyện đề một cách “tự do”, làm lúc nào thì làm, nghỉ lúc nào thì nghỉ, vì như vậy bạn sẽ không rèn được khả năng phân bổ thời gian trong phòng thi. Hãy tạo không gian yên tĩnh, bật đồng hồ bấm giờ và tuân thủ nghiêm ngặt như một kỳ thi thực tế. Khi làm bài xong, hãy tự đánh giá: câu nào mất nhiều thời gian? câu nào dễ bị nhầm lẫn? câu nào chưa biết cách làm? Cứ như vậy, qua từng đề, bạn sẽ dần hoàn thiện kỹ năng xử lý đề nhanh – gọn – chính xác.
Một bí quyết nữa là chữa đề có chiến lược. Chữa đề không chỉ là xem đáp án rồi khoanh lại câu đúng – chữa đề là để học lại kiến thức. Mỗi lỗi sai cần được phân loại: sai do thiếu kiến thức, sai do cẩu thả, hay sai do chưa hiểu yêu cầu đề bài. Ghi chú lại những lỗi này vào một quyển sổ tay riêng để định kỳ ôn lại. Với những bài tập hay, cách giải sáng tạo hoặc phần viết văn hay, bạn cũng nên ghi lại để học hỏi và mở rộng tư duy. Đặc biệt, đừng chữa đề một mình. Hãy học theo nhóm, cùng bạn bè trao đổi và giải thích cho nhau. Khi bạn có thể giải thích cho người khác một câu khó, nghĩa là bạn đã thực sự hiểu nó.
Ngoài ra, tâm lý cũng đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Luyện đề nhiều dễ khiến học sinh rơi vào trạng thái lo lắng nếu kết quả không như mong muốn. Đừng quá đặt nặng điểm số của từng đề luyện, mà hãy xem mỗi đề là một bước tiến nhỏ. Hôm nay bạn sai, nhưng nhờ sai mà bạn nhớ lâu hơn. Tự động viên bản thân sau mỗi lần chữa đề: “Lần sau mình sẽ không mắc lại lỗi này nữa.” Luyện đề cần kỷ luật, nhưng cũng cần sự nhẹ nhàng với chính mình để giữ được tinh thần vững vàng.
Cuối cùng, hãy nhớ rằng luyện đề chỉ là một phần của quá trình ôn thi. Bạn cần đảm bảo song song giữa việc học lý thuyết và thực hành đề. Kiến thức nền tảng phải vững thì làm đề mới nhanh và chính xác. Vì thế, mỗi tuần hãy dành thời gian ôn lại công thức, từ vựng, các dạng bài đã học trước đó. Và đừng quên nghỉ ngơi hợp lý, ăn uống đủ chất, ngủ đủ giấc – bởi một trí óc khỏe mạnh mới có thể tiếp thu và xử lý thông tin hiệu quả.
Tóm lại, luyện đề hiệu quả không nằm ở số lượng đề bạn đã làm, mà nằm ở cách bạn đã tiếp cận – phân tích – và học từ mỗi đề. Chỉ khi bạn biết luyện đề đúng cách, bạn mới thực sự biến đề thi thành một người bạn – chứ không phải một cơn ác mộng. Và nếu bạn luyện tập đủ lâu, đủ thông minh, đủ bền bỉ – điểm số cao sẽ không còn là điều quá xa vời. Chúc bạn luyện đề thật tốt và tự tin bước vào kỳ thi với tâm thế của một người làm chủ cuộc chơi!
Đông
