Xã Sơn Trung nằm giữa trung tâm huyện Hương Sơn, có Quốc lộ 8A, đường mòn Hồ Chí Minh chạy qua. Phía Đông giáp xã Sơn Bằng và xã Sơn Ninh, phía Tây giáp với thị trấn Phố Châu, phía Nam giáp xã Sơn Phú, phía Bắc giáp xã Sơn Lễ.
Xã có tổng diện tích tự nhiên 936.55 ha, với 1554 hộ, 5096 nhân khẩu, sinh sống trên 11 thôn; trong đó 17% đồng bào theo đạo Thiên chúa giáo. Trên địa bàn có Khu di tích Đại danh y Hải Thượng Lãn ông Lê Hữu Trác, danh nhân văn hóa thế giới; 1 nhà thờ giáo họ Trang Mỹ, có chùa Linh Sơn.
Từ khi mới thành lập, xã Sơn Trung có 1 chi bộ Đảng với 28 đảng viên. Cho đến nay Đảng bộ có 336 đảng viên, hiện đang sinh hoạt tại 16 chi bộ, trong đó có 11 chi bộ nông thôn, 3 chi bộ trường hoc, 1 chi bộ Công an, 1 chi bộ Quân sự...
Sơn Trung ngày nay là một phần của xã Phúc Dương, Tổng yên ấp, một vùng đất cổ được biết cách đây trên 500 năm, sự hình thành dân cư và làng xóm ở Sơn Trung nằm trong dòng chảy của lịch sử huyện Hương Sơn. Hầu hết các lầng ở dây đều có tên gọi bắt đầu là "Kẻ", "Trung" như: Kẻ Mỏ, Kẻ Mui, Trung Hà, Trung Long, Trung Thành, Trung Thịnh, Trung Mỹ...
Từ tháng 10/1954, xã Phúc Dương tách ra thành 3 xã là: Sơn Trung, Sơn Phú, Sơn Trường. Sau chia tách xã từ 6 xóm cũ, Sơn Trung được tách thành 17 xóm; đến năm 1990 chia tách thành 19 xóm; năm 2009 sáp nhập từ 19 xóm xuống còn 11 xóm cho đến hôm nay.
Trải qua 70 năm hình thành và phát triển, dù mỗi thời kỳ có sự phân chia đơn vị hành chính với những tên gọi khác nhau để phù hợp với nhiệm vụ thực tiễn nhưng về mặt tổng thể, các làng, xóm ở xã Sơn Trung vẫn cơ bản như xưa, cùng song hành phát triển trong các giai đoạn lịch sử.
Sơn Trung là xã có sinh hoạt văn hóa;; phong tục tập quán, tín ngưỡng ở Sơn Trung tương đối phong phú gồm các loại hình: Hát tuồng, hát ví, hát đối và tổ chức các trò chơi lễ hội mùa xuân với các tiết mục văn nghệ đặc sắc trò chơi dân gian phong phú thắm đượm truyền thống văn hóa của dân tộc, đồng thời thể hiện tình yêu nghệ thuật và đời sống tinh thần phong phú của người dân.
Là một trong những xã có truyền thống văn hóa lịch sử, trước đây trên địa bàn có nhiều đình đền, chùa miếu. Tuy nhiên, do biến thiên của lịch sử đã lưu lại chỉ còn phế tích, hiện tại trên địa bàn chỉ có một di tích lịch sử cấp quốc gia đó là lăng mộ Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác.
Trong quá trình hình thành xây dựng và phát triển, Sơn Trung có truyền thống là vùng đất hiếu học, đã có hàng chục người đã đổ khoa bảng tú tài.
Trải qua các giai đoạn lịch sử đã hun đúc trong nhân dân Sơn Trung ý chí tự lực, tự cường và luôn có khát vọng xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Nhân dân Sơn Trung có truyền thống yêu quê hương, đất nước, không cam chịu áp bức, bóc lột, luôn đoàn kết gắn bó chăm lo lao động sản xuất, phát triển kinh tế, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần ngày càng được nâng lên.
Với truyền thống yêu nước và cách mạng, trải qua những tháng năm lịch sử hào hùng, từ bao đời nay Sơn Trung luôn hoà cùng dòng chảy của dân tộc: Khai điền, lập làng, chiến đấu bảo vệ, xây dựng và phát triển. Ở mỗi thời kỳ lịch sử đều tạo được nét riêng biệt của làng quê mình và góp phần tạo ra những giá trị văn hóa đặc sắc tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
Từ khi thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới, trong những năm qua, trên địa bàn xã đã huy động nội lực trong nhân dân hàng chục nghìn ngày công lao động và hàng trăm tỷ đồng tiền đối ứng xây mới, mở rộng đường giao thông.
Là một trong những xã đầu tiên cứng hóa bê tông các trực đường, đến nay 2,5 km đường trục xã được nhựa hóa, các tuyến trục thôn và ngõ xóm đều được cứng hóa theo cơ chế hỗ trợ xi măng, các tuyến trục xã, trục thôn và ngõ xóm đều được lắp đặt đèn chiếu sáng. Hệ thống hàng rào xanh cơ bản được phủ kín các thôn bằng cây dâm bụt, chuỗi ngọc. Tỷ lệ hộ dân lắp đặt hệ thống xữ lý nước sinh hoạt trên 25%. Khu trung tâm của xã được đầu tư chỉnh trang phù hợp và đảm bảo mỹ quan, sáng, xanh, sạch, đẹp. Mới đỗ thảm nhựa thêm1,5 km đường trực xã. 6/11 thôn đạt chuẩn khu dân cư kiểu mẫu
Trường Mầm non, Tiểu học, Trung học cơ sở, Trạm y tế, các cơ sở vật chất nhà văn hóa xã, thôn đã được đầu tư xây dựng khang trang sạch đẹp. Thành lập 5 HTX, 7 tổ hợp tác, 8 doanh nghiệp vừa và nhỏ, các cơ sở kinh doanh thương mại, dịch vụ; xây dựng thành công 6/11 khu dân cư kiểu mẫu.
Năm 2016, xã xây dựng thành công xã đạt chuẩn nông thôn mới, đang tập trung xây dựng xã nông thôn mới nâng cao. Thu nhập đầu người năm 2023 đạt 50,02 triệu đồng/người/năm, tỷ lệ gia đình văn hóa đạt 93,5%, thôn văn hóa đạt 100%. Chăn nuôi phát triển, đàn hươu trên 4100 con, đàn trâu, bò trên 1000 con, đàn ong trên 700 đàn. Gia cầm trên 60.000 con.
Điện đường trường trạm khang trang. Y tế đạt chuẩn quốc gia về cơ sở vật chất, công tác chăm sóc sức khỏe cho người dân thường xuyên được quan tâm. Giáo dục phát triển mạnh mẽ, cơ sở vật chất được đầu tư khang trang, các trường Mầm non, Tiểu học, THCS, đều đạt chuẩn quốc gia giai đoạn 1 và 2. Mỗi năm số học sinh đậu vào các trường đại học đạt từ 35 đến 40 em, tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THPT đạt từ 98 – 100%; Học sinh giỏi các cấp đạt từ 60 đến 70 em. Đội ngũ giáo viên đạt chuẩn về trình độ, tâm huyết với nghề.
Phong trào văn hóa, văn nghệ, thể thao trong quần chúng nhân dân ngày càng sôi nổi, Quốc phòng – An ninh được giữ vững, người dân có cuộc sống bình yên, hạnh phúc. Công tác đến ơn đáp nghĩa, uống nước nhớ nguồn và chính sách hậu phương quân đội cũng được quan tâm kịp thời. Năm 2016 xã đạt chuẩn nông thôn mới; năm 2018 được Chủ tịch nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam trao tặng danh hiệu xã Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.
Cuộc thi Rung chuông vàng tại ngôi nhà trí tuệ ở các thôn xóm.
Ông Nguyễn Tiến Thích, Chủ tịch UBND xã Sơn Trung cho biết, tự hào tiếp nối truyền thống các thế hệ đi trước, 70 năm xây dựng và phát triển xã Sơn Trung cũng đã gặt hái được những thành quả nhất định.
“Đảng bộ và nhân dân xã Sơn Trung tiếp tục phát huy truyền thống quê hương Anh hùng, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, sự đồng lòng, chung sức với quyết tâm chính trị cao, xây dựng Sơn Trung ngày càng phát triển. Trước mắt thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng các cấp và Đảng bộ xã khóa XX, nhiệm kỳ 2020-2025, huy động mọi nguồn lực để xây dựng Sơn Trung giàu về kinh tế, vững mạnh Chính trị và Quốc phòng, An ninh, xây dựng thành công xã NTM nâng cao”, ông Nguyễn Tiến Thích nói.
Với truyền thống cách mạng vẻ vang, hôm nay, nhìn lại chặng đường 70 năm xây dựng và phát triển, xã Sơn Trung thực sự đổi thay. Có được thành quả như ngày hôm nay là sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị cùng người dân xã nhà.
Hồ Thắng – Quốc Hoàn
