Theo báo cáo của Cơ quan Năng lượng Quốc tế IEA, đóng góp của năng lượng hạt nhân vào nguồn cung cấp điện cho trung tâm dữ liệu có khả năng tăng từ năm 2013 đến năm 2035, đặc biệt là ở Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Cũng theo báo cáo đặc biệt toàn diện của IEA, các chuyên gia đã dự đoán rằng nhu cầu năng lượng cho AI sẽ tăng gấp đôi lên khoảng 945 TWh vào năm 2030, cao hơn so với toàn bộ nhu cầu điện của Nhật Bản tính đến thời điểm hiện tại. Như vậy, AI sẽ thúc đẩy sự gia tăng mức tiêu thụ điện thông qua các trung tâm dữ liệu được tối ưu hóa, dự kiến sẽ tăng gấp 4 lần vào năm 2030.
Bức tranh tổng quan
Số liệu thống kê về lượng tiêu thụ điện dự kiến của các nước lớn trong 5 năm tới cho thấy sự thay đổi đáng kể về nguồn năng lượng của trung tâm dữ liệu.
Tại Hoa Kỳ, năng lượng hạt nhân hiện chỉ cung cấp năng lượng cho 15% các trung tâm dữ liệu. Sự gia tăng của các lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR) có thể làm tăng đáng kể con số này, với hạt nhân và các nguồn phát thải thấp khác có khả năng cung cấp hơn 55% điện năng vào năm 2035, giúp giảm sự phụ thuộc vào các nhà máy điện khí mới.
Các trung tâm dữ liệu của Trung Quốc, hiện đang phụ thuộc rất nhiều vào than (khoảng 70%), cũng trải qua sự thay đổi. Từ năm 2024 đến năm 2030, cả than và năng lượng tái tạo dự kiến sẽ bổ sung thêm khoảng 90 TWh điện mỗi loại, trong đó năng lượng hạt nhân có khả năng nổi trội sau năm 2030 do SMR. Điều này có thể dẫn đến năng lượng tái tạo và hạt nhân chiếm 60% hỗn hợp điện vào năm 2035, từ đó dẫn đến sự suy giảm của than.
Đồng thời, Châu Âu đang đẩy nhanh quá trình chuyển đổi năng lượng sạch và đặt mục tiêu năng lượng tái tạo và hạt nhân sẽ đáp ứng 85% nhu cầu điện của trung tâm dữ liệu vào năm 2030.
Về phần mình, Nhật Bản và Hàn Quốc, chiếm tổng cộng 5% nhu cầu điện năng của trung tâm dữ liệu toàn cầu, dự kiến sẽ tăng thị phần năng lượng sạch (năng lượng tái tạo và hạt nhân) từ 35% lên gần 60% vào năm 2030.
Ở các nơi khác trên thế giới, bao gồm Ấn Độ và Đông Nam Á, mặc dù than đá hiện đang chiếm ưu thế, năng lượng tái tạo đang dần chiếm ưu thế, với năng lượng sạch dự kiến sẽ vượt qua than đá trong việc cung cấp năng lượng cho các trung tâm dữ liệu vào năm 2035.
Câu chuyện về hạt nhân và AI
Ngành công nghiệp hạt nhân vẫn phải đối mặt với một số rào cản về dữ liệu, và AI đang góp phần đẩy nhanh quá trình. Trí tuệ nhân tạo có thể đang bùng nổ tại thời điểm này; tuy nhiên, nó sẽ không thể đẩy nhanh phản ứng tổng hợp hạt nhân hoặc đưa các lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR) vào hoạt động trước năm 2030 — chủ yếu là vì rào cản lớn nhất không phải là kỹ thuật; mà là quy định và hậu cần.
Những nút thắt này đặc biệt liên quan đến việc phê duyệt theo quy định, thời gian xây dựng dài và những thách thức trong việc xây dựng chuỗi cung ứng công nghiệp mới.
Mặc dù AI có vẻ là một công nghệ tuyệt vời cho hạt nhân, nhưng tác động của nó bị hạn chế bởi các yếu tố pháp lý, kinh tế và địa chính trị ảnh hưởng đến ngành công nghiệp hạt nhân.
Nhu cầu toàn cầu về công nghệ AI sẽ cần nhiều năng lượng. Thế nhưng, các nguồn năng lượng tái tạo có khả năng chỉ đáp ứng được một nửa nhu cầu đó. Theo báo cáo, về mặt tiêu thụ điện, riêng tại Hoa Kỳ, xử lý dữ liệu cho AI sẽ chiếm nhiều điện hơn so với sản xuất, thép, hóa chất và tất cả các hàng hóa tiêu tốn nhiều năng lượng khác cộng lại vào năm 2030.
Theo báo cáo, đến năm 2030, riêng tại Hoa Kỳ, việc xử lý dữ liệu, chủ yếu là cho AI, sẽ tiêu thụ nhiều điện hơn so với sản xuất thép, xi măng, hóa chất và tất cả các hàng hóa tiêu tốn nhiều năng lượng khác cộng lại.
Một trung tâm dữ liệu hiện nay tiêu thụ lượng điện tương đương với 100.000 hộ gia đình, nhưng một số trung tâm đang được xây dựng sẽ cần lượng điện gấp 20 lần.
Tình hình tại Việt Nam
Có thể nói, việc phát triển điện hạt nhân trở nên quan trọng và cần thiết trong bối cảnh năng lượng toàn cầu đang phải đối mặt với các thách thức lớn. Tại Việt Nam, theo Quy hoạch điện VIII, đến năm 2030, Việt Nam cần 150.000 MW công suất nguồn điện, trong khi con số này sẽ tăng lên khoảng 490.000 - 573.000 MW vào năm 2050. Với tốc độ tăng trưởng điện năng khoảng 10%/năm đòi hỏi Việt Nam phải tìm kiếm nguồn năng lượng ổn định, đáng tin cậy.
Tái khởi động các dự án điện hạt nhân sẽ giúp Việt Nam đa dạng nguồn cung, bảo đảm an ninh năng lượng và đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế, phát thải ròng bằng 0 (Net zero) vào năm 2050 theo cam kết tại COP26 - Hội nghị các Bên tham gia Công ước Khung của Liên Hợp Quốc về Biến đổi khí hậu.
Quốc hội đã ban hành Nghị quyết quy định một số cơ chế, chính sách đặc biệt để đầu tư xây dựng dự án điện hạt nhân Ninh Thuận (gồm Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1, Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2) và các dự án thành phần.
Dự án này nếu đi vào hoạt động sẽ đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và lập thêm một kỳ tích trong “Kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam”.
Thùy Anh (Theo Interesting Engineering, The Next Web)
