Những ngàyvừa qua, đọc báo công nghệ, hai cụm từ được nhắc đến nhiều nhất là “bão hòa” và“sụt giảm”. Mở màn là Blackberry với công bố doanh số các thiết bị chạy BB10không được như kì vọng, tiếp theo là Samsung với những điều tương tự cho S4 vàhôm qua thì Apple cũng công bố báo cáo tài chính Q3/2013 cùng với sự sụt giảm vềdoanh thu và lợi nhuận.
Blackberry cắt giảm sản lượng. Nâng cấp "đáng giá"?
Một khôngkhí ảm đảm dường như đang bao trùm lên toàn bộ giới công nghệ vốn đã “buồn tẻ”từ đầu năm, một làn gió Pixels mới từ Lumia 1020 là không đủ xua tan đi sự ngộtngạt. Các dự báo về lợi nhuận, doanh số ngày một giảm. Các dự báo trước đó thìđều biến thành “kì vọng” và không đạt được. Các hãng vẫn công bố việc làm ăn “cólãi”, nhưng mức tăng trương thì không còn ấn tượng với hai con số như trước nữa.
Có một sựbí bách, tù túng, nhạt nhẽo đang bao trùm lên toàn giới công nghệ. Các chuyêngia dự báo thì mở ra một thời kì đen tối cho các hãng Smartphone với nhận định “bãohòa”. Nhưng có thực sự thế? Điều gì đang xảy ra với các hãng Smartphone?
Chúng ta sẽkhông “thống kê” lại các con số khô khan theo kiểu nhà đầu tư nữa. Chúng ta hãycùng nhìn nhận vấn đề theo kiểu “dân công nghệ”. Các báo cáo hay các dự đoán,nhận định được đưa lên báo chí trong thời gian qua chỉ là của “một gã bụngto,hàng ngày lên cơ quan nghiền ngẫm thông tin kinh tế đọc Gúc-Gồ”. Chúng takhông phủ nhận, họ được đào tạo bài bản và nhận lương cho việc “nghiên cứu thịtrường”. Nhưng nhìn nhận về thế giới công nghệ thì không thể chỉ áp dụng nhữngkiến thức, suy luận logic thuần túy của kinh tế học được.
Chính chúngta_những người tiêu dùng mới là sự quyết định cho việc bán được hàng hay khôngcủa nhà sản xuất. Vậy thay vì ngồi đọc hết bản báo cáo dày cộp với toàn biểu đồvới số má mà các “chuyên gia dự báo” “vẽ” ra, chúng ta_dân công nghệ hãy tự đigiải đáp vấn đề mà các hãng Smartphone đang gặp phải bằng cách tự mình trả lờicâu hỏi: Vì sao chúng ta không mua sản phẩm mới nữa?
Đây chínhlà mấu chốt của vấn đề , “suy bụng ta, ra bụng người” là cách chúng ta sẽ đi giảiquyết vấn đề hôm nay vì về cơ bản, tư duy tiêu dùng của chúng ta khá tương đồng.Và trong bài, tôi sẽ hạn chế tối đa việc dùng số liệu tài chính để các bạn khỏi“phát ngán”.
Chúng ta cần sản phẩm đột phá
Chúng ta vẫnmuốn mua sản phẩm mới, đó là điều chắc chắn, biểu hiện là các hãng vẫn “có lãi”.Nhưng chúng ta đã “thận trọng” hơn trong việc mua Smartphone. Trước đây chúngta mua Smartphone là để tận hưởng, nhưng giờ thì sự “na ná” nhau làm chúng tadò xét nhiều hơn, nhất là khi khủng hoảng tài chính vẫn đang làm cả nền kinh tếèo uột. Hơn lúc nào hết, chúng ta đang có cái nhìn thực sự nghiêm túc và đúng đắnvề giá trị của sản phẩm. Cũng có thể vì sau mấy năm dùng Smartphone mà giờchúng ta cũng “Smart” hơn trong tư duy công nghệ, không còn bị nhà sản xuất “gài”nữa.
Việc nói thịtrường bị bão hòa là không hợp lí và chưa nhìn nhận đúng đặc thù của công nghệ.Áp dụng quy luật cung cầu đơn thuần ở đây là chưa đủ. Vì thị trường Smartphonecó một điểm vô cùng “đáng yêu” với các nhà sản xuất, đó chính là “Nâng cấp”. Nắmbắt được xu thế này, các sản phẩm “nâng cấp” liên tục được tung ra. Và liệu “Nhữngnâng cấp đáng giá?”. Kì vọng của chúng ta về sản phẩm có được thỏa mãn? Đếnđây, hai nguyên nhân sụt giảm của các hãng Smartphone đã rõ: Smartphonethì “ngu” đi và người dùng thì “khôn” hơn.
Smartphone “ngu” đi.
Nói thế nàycó vẻ hơi quá vì smartphone vẫn đang được chăm chút phát triển từng ngày và thếhệ smartphone sau về tổng thể thì vẫn hơn smartphone cũ. Nhưng cái “ngu” đi ởđây chính là sự SÁNG TẠO & ĐỘT PHÁ.
Smartphone ngày nay "hao hao" nhau khá nhiều.
Rõ ràng từ iPhone 4 trở đi, không còn những sảnphẩm tạo sức hút lớn thế nữa. Các sản phẩm Galaxy S2,S3 của Samsung cũng tạo đượcnhững dấu ấn đáng kể nhưng chưa đủ lớn. Nhưng sang đến năm nay, mọi thứ trở lênthật ảm đạm. Mở đầu là BB10, tiếp đến Xperia Z, HTC One rồi S4 và gần đây nhấtlà Lumia 1020. Gây ấn tượng mạnh nhất có lẽ là Xperia Z và Lumia 1020. Nhưng ấntượng thế là chưa đủ mạnh, chúng ta kì vọng vào một sự sáng tạo và đột phá mạnhmẽ vào thị trường đang tẻ nhạt với sự tương đồng ngày một gia tăng giữa cácdòng sản phẩm. Chúng ta cần một cú hích. Hoặc ít ra là tốt hơn nữa kiểu “Phầnlõi của S4, vỏ của One, chống nước của Z, camera của 1020, màn hình của iPhone5” nếu có thể thì cả chính sách khách hàng của Vertu nữa.
Ngay chínhcả Apple, được tôn vinh nhưng “tổ bá” của Smartphone hiện tại cũng đang hụthơi. Bao lâu rồi, họ chưa tung ra sản phẩm mới? Hình dung sản phẩm mới của họqua những tin đồn gần đây liệu có khơi dậy “ham muốn” của bạn? Cho đến giờ,iPhone 4 vẫn là đỉnh cảo của Smartphone. 4S có thể nắm kỉ lục về doanh số nhưngđó là nhờ dư âm của iPhone 4 và sự cảm luyến với việc Jobs ra đi. Mất Jobs, cóvẻ như không chỉ Apple mà cả thế giới công nghệ cũng mất đi động lực cho sựsáng tạo, hay là mất đi quy chuẩn cho sự hoàn mĩ, đột phá. Thế nên Smartphonebây giờ rất hỗn mang, người dùng như bị rơi vào mê cung khi lựa chọn sản phẩm,không còn “quy củ” gì nữa.
Các hãngcũng đang cố thoát khỏi bóng của Jobs với một loạt sản phẩm mới hoàn toàn nhưGoogle Glass, SmartWatch,… nhưng theo nhận định của tôi, nhân loại vẫn sẽ còn “phải”nhớ đến Jobs trong 5 năm tới. Trong giới công nghệ hiện tại, người có năng lựctầm cỡ Jobs là không tồn tại. Thế giới công nghệ vẫn đang quá thụ động vào “quychuẩn Jobs”, từ đó làm tiêu biến đi sự phá cách sáng tạo và gò bó chính sự độtphá.
Dấu ấn của Jobs đang làm công nghệ trì trệ?
Để rũ bỏ đượchoàn toàn hơi thở Jobs hiện nay, chúng ta sẽ phải đối mặt với một thời gian dài“ngao ngán” nữa để đợi các hãng sản xuất có thể hoàn thiện các thử nghiệm mới củamình.
Như một hệquả của việc cạnh tranh gay gắt, các hãng bây giờ tập trung quá nhiều về mặtMarketing,truyền thông cho sản phẩm. Gọi điều này là xu thế tất yếu cũng khôngsai. Nếu ngày trước, ngân sách cho việc phát triển sản phẩm nhiều và rất nhiều.Thì giờ đây, việc bị “thu hẹp một chút” cho quảng cáo là tất yếu. Và khi “nuôi”các hãng truyêng thông và công ti quảng cáo “béo” quá thì đương nhiên là có ảnhhưởng đến lợi nhuận.
Một vấn đềnữa của các hãng ngày nay chính là sự tương tác của các hãng với khách hàng. Giờcác hãng có vẻ như chỉ hăm hở đi phát triển các ý tưởng của chính mình và rất hờhững với những mong muốn của khách hàng. Điều này là đúng nếu hãng có đủ năng lựctạo ra những sản phẩm đủ tuyệt vời,đủ mới để định hình “cầu” trong người tiêudùng bằng việc chú trọng hoàn toàn vào “cung”. Nhưng như đã nói ở trên, cáchãng ngày nay hoàn toàn hứng thú với việc “Nâng Cấp” sản phẩm của mình và rất “lười”trong việc tạo ra những “cầu” mới. Tệ hại nhất là trong khi nâng cấp, các hãngdường như cùng đi theo lối mòn “tăng kích thước” sản phẩm mà ko để ý đến thị hiếucủa người dùng. Ngày nay, chúng ta cảm nhận được rõ ràng sự thưa thớt của phảnhồi khách hàng. Các nhà sản xuất có thể bao biện : chuyên mục góp ý và hòm thưkhách hàng của chúng tôi vẫn còn trống rất nhiều. Và cái chính là do khách hàngkhông hào hứng góp ý nữa. Đương nhiên, hào hứng sao được khi mà góp ý thì bị cảmgiác bỏ lơ.
Người tiêu dùng “khôn” hơn.
Đây là điềutất yếu. Gắn bó với khái niệm Smartphone đã bùng nổ được 5-6 năm nay, giờ đâyđó không phải là một khái niệm mới mẻ nữa. Người dùng cũng đã hết “thần thánh”hóa các thiết bị Smartphone, thay vào đó là một cái nhìn đúng đắn hơn, chuyênnghiệp hơn và cầu toàn hơn. Họ không còn bị những quảng cáo vơi những lời lẽbay bổng làm mê hoặc nữa. Bây giờ, trước khi mua sản phẩm, ai cũng dè dặt, suyxét kĩ càng.
Cũng đúngthôi, cái thời tiêu tiền không phải nghĩ đã qua cùng với bong bóng bất động sản.Bây giờ, ngon bổ rẻ là ưu tiên hàng đầu. Hoặc rất “ngon”, hoặc rất rẻ. Thị hiếucủa khách hàng bây giờ đang ưu tiên chất hàng đầu. Chúng ta vẫn sẵn sàng muathiết bị mới, vẫn kì vọng vào các điều mới mẻ, điều ấy đương nhiên. Nhưng liệucác sản phẩm ấy có xứng đáng với cái giá mà chúng ta phải trả. Đây là sự thôngthái của người tiêu dùng nhưng cũng đồng thời làm bộ phận marketing của các nhàsản xuất đau đầu hơn bao giờ hết.
Internetngày càng bám rễ sâu chắc vào đời sống,các chuyên trang công nghệ, những nhận địnhđánh giá, thủ thuật,… được người tiêu dùng nắm bắt khá dễ dàng. Việc lên mạng “thămdò” về một sản phẩm là đương nhiên, thậm chí, chẳng mua cũng xem. Từ đó,kiến thứccủa người tiêu dùng về smartphone tăng lên đáng kể, ngày này qua ngày khác. Khiđến showroom xem sản phẩm thực tế còn đọc vanh vách thông số lẫn thông tin sảnphẩm cho nhân viên bán hàng của showroom nghe ấy chứ. Việc bán hàng cho ngườicó kiến thức cũng ngang với một thách thức khó nhằn.
Người tiêudùng giờ đây cũng đã “thuộc bài” của các nhà quảng cáo và nhận ra được tầm quantrọng thực sự của Smartphone. Các chuyên gia marketing ngày nay khó có thể thổiphồng thêm các giá trị khác của smartphone vào nữa, như là biểu tượng thờitrang hay sự sành điệu,cá tính,… Sản phẩm muốn bán được thì phải cường điệu hóalà đương nhiên. Nhưng khi khách hàng đủ kiến thức để đưa giá trị của sản phẩm vềđúng vị trí của nó thì lại là chuyện khác. Vẫn phải cường điệu, nhưng phải khéoléo. Đó là lí do tại sao HTC từng không quá 2 lần đề cập tới cấu hình khi OneX ramắt hay quảng cáo S4 cũng có nội dung chủ đạo đánh vào tình cảm được lồng ghépvới sản phẩm khéo léo.
Sắp tới,Google dự định chi 500 triệu USD cho việc quảng bá Moto X, điều này cho thấykhách hàng ngày nay đã “già dơ” đến nhường nào. Khi sản phẩm chưa đủ để “hữu xạtự nhiên hương” thì các công ti truyền thông, quảng cáo còn phát đạt. Khi mà sảnphẩm không được như quảng cáo thì chiến dịch truyền thông quá mức lại sẽ biếnthành một thứ rất khôi hài trong mắt người tiêu dùng.
Cũng vì đãcó đủ kinh nghiệm cũng như kiến thức để nhìn nhận khách quan về sản phẩm mà bâygiờ, việc fan này fan kia điên cuồng chạy theo những cuộc đua do chính nhà sảnxuất khơi mào cũng thưa thớt dần. Và lại một nguồn khách hàng nữa tạo thêm sựkhó khăn trong việc tiếp cận.
Điều làmcác hãng smartphone ngày nay nhăn mặt nhiều nhất, chính là sự thực tế (nhìn nhận)của khách hàng đã được đẩy cao lên tầm thực dụng (tính toán). Chính sự nâng tầmnày sẽ là lưỡi dao kề vào cổ của các hãng sản xuất nếu không đột phá, khôngsáng tạo hơn, không làm tốt hơn thì sớm muộn gì cũng coi như “xong”.
Việc "toan tính" trước khi mua Smartphone là tất yếu.
Tiên tráchkỉ, hậu trách nhân. Việc kinh doanh đi xuống trước tiên có nguyên nhân nội tạitừ chính các nhà sản xuất. Họ đã bóc lột cạn kiệt các sáng tạo đã định hình ứngdụng. Thay vì cứ tập trung đi tìm giải pháp cho các nguyên nhân do các chuyêngia đưa ra, các chiến lược tài chính, marketing thì các nhà sản xuất có lẽ nêntập trung nhiều hơn nữa cho việc tạo sự đột phá cho các sản phẩm mới. Bản thânthị trường ngày nay có xu hướng đi đến điểm bão hòa chính là do sức sáng tạo củacác nhà sản xuất đang bão hòa trước. Đấy chính là thứ “quái quỷ” đang diễn ratrong giới công nghệ: BÃO HÒA Ý TƯỞNG.
Mời các bạn đọc tiếp : Nokia Lumia 1020 "bĩ cực và bi ai"
