Bệnh zona, còn được gọi là herpes zoster (HZ), gây ra do sự tái hoạt động của virus varicella-zoster (VZV), cùng loại virus gây bệnh thủy đậu. Đây là căn bệnh phổ biến, khiến người bệnh rất đau đớn, thậm chí có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng và kéo dài. Người bệnh zona thường có các biểu hiện cấp tính như phát ban dạng mụn nước gây đau, ngứa, hoặc cảm giác châm chích ở một bên cơ thể.
Thời gian phát bệnh kéo dài 2-4 tuần và có thể thường rất đau. Các triệu chứng và biến chứng của bệnh zona có thể trở nên nghiêm trọng và kéo dài dai dẳng, đặc biệt ở người già và người suy giảm miễn dịch. Không những vậy, bệnh zona còn làm giảm chất lượng cuộc sống của người mắc phải, và tạo gánh nặng kinh tế cho ngành y tế và xã hội.
Người lớn tuổi càng có nguy cơ cao mắc zona với nhiều biến chứng nguy hiểm
Hệ miễn dịch suy giảm dần theo thời gian được gọi là quá trình lão hóa miễn dịch, khiến cơ thể ngày càng dễ bị tác động bởi các yếu tố gây bệnh. Tình trạng lão hoá miễn dịch trở nên rõ rệt và nghiêm trọng hơn theo độ tuổi, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng và các vấn đề sức khỏe.
Theo nghiên cứu cứ 3 người lớn sẽ có 1 người bị zona. Hơn 90% người lớn từ 50 tuổi trở lên có virus thủy đậu (VZV) tiềm ẩn trong hệ thần kinh sẽ có nguy cơ mắc bệnh zona cao hơn.
Đáng chú ý, đau dây thần kinh sau zona thường có thể kéo dài hơn 3 tháng. Bệnh có thể gây biến chứng nguy hiểm dù rất hiếm gặp như mù lòa (khi bị zona ở mắt) hay mất thính lực. Các nghiên cứu cũng cho thấy có sự liên quan giữa zona và tim mạch như là đột quỵ.
Theo Cục Y tế dự phòng Bộ Y tế, Việt Nam hiện có khoảng 22 triệu người từ 18-69 tuổi mắc bệnh mạn tính, chủ yếu là bệnh không lây nhiễm như tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, ung thư. Đây được xem là nhóm dân số có nguy cơ mắc zona cao hơn cùng với những biến chứng nặng nề hơn.
Tại hội thảo bàn tròn Chủng ngừa ở người lớn và dự phòng bệnh zona do Tổng Hội Y học Việt Nam phối hợp cùng Công ty TNHH Dược phẩm GSK Việt Nam (GSK Việt Nam) và các chuyên gia đầu ngành trong các lĩnh vực Thận học, Hô hấp, Nội tiết, Cơ Xương Khớp, GS.TS. Trần Hữu Dàng, Chủ tịch Hội Nội tiết – Đái tháo đường Việt Nam, chia sẻ: “Zona là một trong những bệnh có thể gây ảnh hưởng lâu dài và nghiêm trọng, đặc biệt với người có bệnh nền như đái tháo đường. Zona không chỉ gây ra cơn đau dữ dội kéo dài mà còn liên quan đến mất kiểm soát đường huyết, thậm chí gây biến chứng cấp như nhiễm toan ceton, có thể ảnh hưởng đến tiên lượng bệnh. Do đó, việc chủ động phòng ngừa zona là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe và hạn chế nguy cơ biến chứng ở nhóm bệnh nhân đái tháo đường”.
Chủ động phòng ngừa zona như thế nào?
Điều trị bệnh zona và điều trị biến chứng như đau thần kinh sau zona là một vấn đề phức tạp. Nếu dùng thuốc kháng virus cần được khởi trị sớm trong vòng 72 giờ, tuy nhiên việc này lại khó thực hiện trong thực tế lâm sàng.
Bên cạnh đó, các thuốc điều trị zona, đặc biệt điều trị đau thần kinh sau zona hiện chưa thực sự hiệu quả. Đặc biệt, người lớn tuổi thường phải dùng nhiều loại thuốc để điều trị các bệnh nền, có thể không chịu được khi phải sử dụng thêm các loại thuốc khác dùng để điều trị bệnh zona cấp tính hoặc cơn đau thần kinh sau zona mạn tính.
Bên cạnh các biện pháp dự phòng bệnh tật như tập thể dục, không hút thuốc, ăn uống lành mạnh hay tầm soát bệnh mạn tính thì chủng ngừa đóng một vai trò quan trọng trong việc góp phần nâng cao sức khỏe cho người lớn.
Theo PGS.TS. Nguyễn Thị Xuyên, Chủ tịch Tổng Hội Y học Việt Nam, cho biết: “Hiện nay có nhiều bệnh truyền nhiễm có thể được phòng ngừa bằng vắc-xin. Đây được xem là biện pháp phòng bệnh chủ động và hiệu quả với hồ sơ đánh giá an toàn. Việc phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm từ sớm sẽ góp phần làm giảm gánh nặng bệnh tật và nâng cao chất lượng cuộc sống, đồng thời giảm gánh nặng cho ngành y tế. Tôi hy vọng cuốn tài liệu tham khảo hướng dẫn dự phòng zona này sẽ là trợ thủ đắc lực cho nhân viên y tế để hỗ trợ bệnh nhân của mình phòng ngừa zona”.
Lưu Ly
