Song song với cuộc bầu cử tổng thống đang diễn ra, người Mỹ cũng bỏ phiếu để bầu ra Quốc hội mới. Quá trình bỏ phiếu đã kết thúc ở nhiều bang. Tính đến thời điểm hiện tại, truyền thông Mỹ cho rằng, nhiều khả năng Đảng Cộng hòa sẽ giành được đa số tại Thượng viện, trong khi cuộc chiến Hạ viện vẫn còn bỏ ngỏ.
Kể từ năm 1992, tất cả các tổng thống Mỹ không đương nhiệm đều nhậm chức trong bối cảnh đảng của mình kiểm soát cả hai viện trong Quốc hội Mỹ. Tuy nhiên, không có gì đảm bảo điều đó sẽ xảy ra trong năm nay, đối với cả hai ứng viên Kamala Harris và Donald Trump.
Florida không có phép màu, Đảng Cộng hòa sẽ nắm Thượng viện?
Hiện nay, Đảng Dân chủ đang giữ lợi thế 51-49, nhưng Đảng Cộng hòa được dự đoán sẽ giành lấy đa số.
Theo kết quả bầu cử chưa chính thức, tính đến thời điểm này, Đảng Cộng hòa đã giành được ghế Thượng viện ở Tây Virginia, nơi có màu sắc chính trị thiên đỏ, đúng như dự đoán của truyền thông Mỹ. Thống đốc Jim Justice đã thắng cử để kế nhiệm Thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ chuyển sang độc lập Joe Manchin nghỉ hưu.
Chỉ với chiếc ghế này là đủ để Đảng Cộng hòa kiểm soát Thượng viện trong trường hợp ông Trump đắc cử Tổng thống - khi đó Thượng nghị sĩ JD Vance của Ohio sẽ trở thành phó tổng thống và Thượng viện Mỹ sẽ đứng trước tỷ lệ 50-50 ghế thuộc về mỗi đảng, cần tới phiếu bầu quyết định.
Tại bang đỏ Ohio, ứng cử viên Bernie Moreno đã đánh bại Thượng nghị sĩ Sherrod Brown, giúp Đảng Cộng hòa lật thêm 1 ghế ở Thượng viện. Hiện, Đảng này đang tìm cách lật thêm ghế của Đảng Dân chủ tại bang có xu hướng chính trị nghiêng đỏ Montana.
Trong khi đó, Đảng Dân chủ đang nỗ lực bảo vệ 5 ghế tại các tiểu bang dao động (bang tím), nơi mà cuộc đua tổng thống đang cực kỳ cạnh tranh gồm Pennsylvania, Michigan, Wisconsin, Arizona và Nevada.
Hy vọng lớn nhất của Đảng Dân chủ nhằm giành lấy một ghế do Đảng Cộng hòa nắm giữ đã phai nhạt ở Texas, nơi Thượng nghị sĩ Ted Cruz vừa tái đắc cử nhiệm kỳ thứ ba, theo kết quả chưa chính thức của NBC News.
Có lẽ phép màu cũng sẽ không xảy ra tại Florida như mong muốn của một số Đảng viên Dân chủ, khi Thượng nghị sĩ Rick Scott tái đắc cử, đánh bại cựu Dân biểu Đảng Dân chủ Debbie Mucarsel-Powell.
Cuộc chiến "nghẹt thở" tại Hạ viện
Cuộc đua vào Hạ viện đang ở thế giằng co, với việc phân chia lại khu vực bầu cử gây ra hiện tượng lật ghế nhưng NBC News cho rằng hiện vẫn chưa rõ đảng nào có xu hướng kiểm soát Hạ viện.
Đảng Cộng hòa bước vào Ngày bầu cử với đa số 220-212, cùng 3 ghế trống — 2 ghế an toàn cho Đảng Dân chủ, 1 ghế an toàn cho Đảng Cộng hòa. Đảng Dân chủ sẽ chỉ cần giành được 4 ghế để giành quyền kiểm soát Hạ viện và kéo theo là quyền Chủ tịch Hạ viện, cũng như chủ tịch của tất cả các ủy ban.
Chiến trường rất hẹp. Theo chuyên trang phân tích Cook Political Report, có 22 ghế "có thể thay đổi" ở trung tâm của cuộc chiến — 10 ghế do đảng Dân chủ nắm giữ và 12 ghế do đảng Cộng hòa nắm giữ. Vài chục ghế nữa đang được tranh giành quyết liệt.
Đáng chú ý, các tiểu bang xanh là New York và California có 10 khu vực bầu cử Hạ viện cực kỳ cạnh tranh. Bà Harris dự kiến sẽ dễ dàng giành chiến thắng tại 2 tiểu bang này trong cuộc đua tổng thống, nhưng hiện Đảng Cộng hòa đang đầu tư mạnh nhằm giữ và lật ghế Hạ viện tại đó.
Khi hòm phiếu được mở vào sáng 5/11, chủ tịch chiến dịch của Đảng Dân chủ tại Hạ viện tỏ vẻ lạc quan. "Chúng tôi đang ở vị trí rất mạnh", Dân biểu Suzan DelBene của Đảng Dân chủ nói với NBC News, "Chúng tôi có những ứng viên tuyệt vời".
Tuy nhiên, bà cũng nhấn mạnh rằng cuộc chiến giành đa số có thể sẽ rất sít sao và phải mất vài ngày mới có thể kiểm toàn bộ số phiếu.
Kịch bản 1 Đảng kiểm soát cả Nhà Trắng và Quốc hội Mỹ
Theo NBC News, Quốc hội mới của Mỹ sẽ phải làm việc với tân tổng thống ngay từ đầu, với rất nhiều vấn đề, từ việc cắt giảm thuế, tài trợ chăm sóc sức khỏe cho đến ngăn chặn vỡ nợ và đóng cửa chính phủ.
Thượng viện Mỹ sẽ dành giai đoạn đầu của năm mới để xác nhận các đề cử cho bộ phận tư pháp và nội các của tổng thống, cũng như hàng trăm đề cử cho các vai trò chính trị khác.
Nếu Đảng Cộng hòa giành chiến thắng ở cả Nhà Trắng và Quốc hội, họ sẽ ở trong tình huống như năm 2016 — với ông Trump trở lại vị trí lãnh đạo.
Trong kịch bản đó, Đảng Cộng hòa sẽ phải xác định cách sử dụng hòa giải ngân sách, công cụ cho phép họ đẩy nhanh quá trình lập pháp mà không cần sự hỗ trợ của Đảng Dân chủ: Liệu họ có ưu tiên thúc đẩy vòng cắt giảm thuế của ông Trump nữa không? Hay họ có một lần nữa thử hủy bỏ hoặc chỉnh sửa Obamacare, như đã thất bại vào 2017 không?
Trong kịch bản ngược lại, nếu Đảng Dân chủ nắm được quyền kiểm soát ở cả Nhà Trắng và Quốc hội Mỹ, thì đây sẽ là cơ hội chiến đấu cho các chính sách kinh tế mạnh mẽ của bà Harris và đưa quyền phá thai vào vị trí cao trong chương trình nghị sự.
Thi Anh
