Những năm gần đây, câu chuyện bạo lực học đường ở tuổi vị thành niên luôn là đề tài gây chú ý và chưa bao giờ hạ nhiệt. Tại Tấn Giang, Phúc Kiến (Trung Quốc), một nữ sinh trung học 14 tuổi đã bất ngờ gieo mình từ tầng cao sau khi đi ăn lẩu cùng mẹ. Trong tin nhắn cuối cùng gửi cho mẹ, em nói rằng mình bị bạn học bắt nạt trong thời gian dài.
"Mẹ ơi, con cảm thấy cuộc đời mình sắp kết thúc rồi. Con không thể tiếp tục chịu đựng ở trường nữa. Cứ nghĩ tới việc người bắt nạt con ngày mai vẫn có thể sống vui vẻ như chưa có gì xảy ra, con vô cùng khó chịu. Mỗi ngày đến trường đều phải nhìn thấy người đó, con thấy thật buồn nôn.
Mẹ nhớ giặt sạch quần áo trên giường giúp con rồi đưa cho XXX nhé.
Mẹ, kiếp sau con vẫn muốn làm con gái của mẹ", cô bé viết.
Khi nhìn lại nhiều vụ việc tương tự, chúng ta dễ thấy một điểm chung là trước khi mọi chuyện xảy ra, cha mẹ hầu như không phát hiện con có biểu hiện bất thường và bản thân đứa trẻ cũng không nói với gia đình về những gì mình phải chịu đựng ở trường.
Người ta hay có câu: "Khi bạn nhìn thấy một con gián trong nhà, nghĩa là cả tòa nhà đã bị gián xâm chiếm". Trong vô số góc khuất không ánh sáng, không biết còn bao nhiêu đứa trẻ đang oằn mình chịu đựng sự bắt nạt. Nhưng khi trở về nhà, vì sợ phản ứng của cha mẹ, không muốn khiến cha mẹ lo lắng, hoặc không biết phải mở lời như thế nào, chúng lại chọn giấu tất cả vào lòng cho đến khi bản thân không còn chịu nổi.
Trong bộ phim Tòa Án Vị Thành Niên của Hàn Quốc, có một vụ án xoay quanh nhóm thiếu nữ hư hỏng. Mới mười bốn, mười lăm tuổi, các em đã sa vào ăn cắp, mua bán dâm, bắt nạt người khác. Điểm chung của tất cả nhóm này là chúng đều xuất thân từ những tuổi thơ bất hạnh, có cha mẹ thiếu vắng sự chăm sóc.
Như lời vị thẩm phán trong phim: "Thanh thiếu niên vốn là những người chưa thể tự lớn lên. Hôm nay đối tượng bị xử lý là các em, nhưng trách nhiệm thật sự, người giám hộ cũng phải gánh cùng".
Ở tuổi dậy thì, trẻ đang trong giai đoạn hình thành ý thức cá nhân, rất nhạy cảm với lời khuyên của cha mẹ và dễ phản ứng ngược. Cảm xúc lại lên xuống thất thường, khó đoán.
Vậy nên, cha mẹ có con đang bước vào tuổi dậy thì phải làm gì để vừa chăm sóc cảm xúc của con, vừa duy trì được kênh giao tiếp hiệu quả?
01. Phản ứng tốt nhất chính là lắng nghe
Khi trẻ chia sẻ nỗi đau của mình, tất cả những gì cha mẹ cần làm chỉ là lắng nghe.
Điều này nghe có vẻ đơn giản, nhưng thực tế nhiều cha mẹ lại rất khó làm được. Chúng ta không muốn nhìn con bị tổn thương, nên phản xạ đầu tiên là đưa ra lời khuyên dựa trên kinh nghiệm của chính mình. Nhưng cha mẹ có lẽ đều đã trải qua cảm giác trẻ gần như không bao giờ nghe theo, thậm chí còn bực bội hơn.
Lời khuyên ở đây là cha mẹ không cần phải ngay lập tức tìm cách giải quyết mọi vấn đề khiến trẻ buồn bực. Việc đầu tiên là để trẻ nói ra cảm xúc, chỉ vậy thôi cũng giúp chúng nhẹ lòng đi rất nhiều. Vì trong cuộc sống, rất ít người thực sự lắng nghe bằng toàn bộ sự chú ý.
Một khi cha mẹ làm được điều đó, dù có ý thức hay không, trẻ đều cảm nhận được sự quan tâm chân thành. Khi ta lắng nghe với sự tập trung và không vội vàng đưa ra phương án giải quyết, ta đang ngầm gửi đến trẻ ba thông điệp quan trọng:
- Bố mẹ thấu hiểu nỗi đau cảm xúc của con.
- Con không cần phải sợ hãi những cảm xúc ấy.
- Bố mẹ luôn ở đây.
Chỉ cần cho con không gian để nói, cảm xúc của trẻ cũng có thể tự dịu lại.
02. Đừng bỏ lỡ thời điểm vàng
Nghiên cứu cho thấy đa số thanh thiếu niên đều thích cha mẹ và mong muốn được trò chuyện với cha mẹ. Nhưng thực tế, nhiều trẻ than rằng ngay cả khi chọn thời điểm thích hợp để nói chuyện, cha mẹ vẫn khó dành sự chú ý. Bởi lúc ấy cha mẹ cũng bận rộn với những nỗi lo của mình, nên dễ hời hợt hoặc trả lời qua loa.
Dĩ nhiên cha mẹ không thể lúc nào cũng bỏ hết mọi việc để nghe con. Nhưng nếu trẻ chủ động muốn nói chuyện và cha mẹ đang có thời gian thì đó là một cơ hội hiếm có, hãy đón nhận.
Ngoài việc tiếp nhận câu chuyện của con bằng sự chú tâm, cha mẹ còn có thể khiến trẻ dễ mở lời hơn bằng cách tạo ra sự hiện diện ổn định. Khi con còn nhỏ, ta thường dành nhiều thời gian ở bên con, nhưng khi con lớn dần, thời gian đó ngày một ít đi. Thanh thiếu niên lại càng bận rộn: học hành, hoạt động ngoại khóa, công việc bán thời gian, bạn bè… Trong khi cha mẹ thì quay trở lại guồng công việc. Nhưng ngay cả khi khao khát độc lập, trẻ vẫn cảm thấy an toàn khi biết cha mẹ đang ở đâu.
Cha mẹ có thể:
- Ngồi làm việc hoặc đọc sách ở bên cạnh khi trẻ làm bài tập.
- Ở cùng phòng khi trẻ xem TV và mình làm việc nhà.
Như vậy, ta vừa không xâm phạm ranh giới riêng tư của trẻ, vừa luôn sẵn sàng khi con bất ngờ muốn nói điều gì đó.
03. Hãy chân thành xin lỗi con
Cha mẹ cũng mắc sai lầm.
Một sai lầm rất phổ biến là chia sẻ những điều mà ta nghĩ là nhỏ nhặt, đáng yêu nhưng với trẻ, đó lại là "bí mật" quan trọng. Hậu quả là trẻ mất lòng tin và không muốn thổ lộ với cha mẹ nữa.
Nếu cha mẹ từng vô tình tiết lộ chuyện riêng của con, khiến con đóng cửa giao tiếp, hãy xin lỗi một cách chân thành.
Thứ nhất, bởi đó là điều nên làm.
Thứ hai, bởi đó cũng là cách để khôi phục lại sự kết nối và xây dựng lại lòng tin.
Một lời xin lỗi hiệu quả thường gồm 6 phần: nói rõ lời xin lỗi, giải thích nguyên nhân, nhận trách nhiệm, cam kết không tái phạm, cố gắng bù đắp và yêu cầu sự tha thứ.
Điều quan trọng nhất là để trẻ cảm nhận rằng mọi điều chúng chia sẻ đều được giữ kín. Thanh thiếu niên tích lũy rất nhiều cảm xúc phức tạp. Nếu biết mình có một nơi an toàn để trút bầu tâm sự, gánh nặng tâm lý của trẻ sẽ giảm đi đáng kể, giúp cảm xúc ổn định hơn và hướng về phía tích cực.
Theo Sohu
Thiên An
