Đột phá từ siêu dự án 12.800 tỷ: Đưa Việt Nam gia nhập "cuộc đua trăm tỷ đô" toàn cầu

Cột mốc đột phá của Việt Nam 

Việt Nam đang có bước đi táo bạo để khẳng định vị thế là một nhân tố chủ chốt trong ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu. 

Mới đây, Chính phủ nước ta đã chính thức phê duyệt Dự án xây dựng Nhà máy sản xuất wafer đầu tiên của Việt Nam, với tổng số vốn đầu tư lên đến 12.800 tỷ VND (khoảng 500 triệu USD). Dự án quan trọng này được phê duyệt vào tháng 3/2025 với kế hoạch hoàn thành xây dựng trước năm 2030.

[Wafer là tấm bán dẫn silicon, là thành phần vật lý cốt lõi trong sản xuất chip bán dẫn. Sản xuất wafer là bước đầu tiên trong quy trình sản xuất chip].

Nhà máy nửa tỷ đô này được định vị để sản xuất chip chuyên dụng cho quốc phòng, AI và các ứng dụng công nghệ cao khác.

"Đây là cột mốc đánh dấu bước đột phá quan trọng trong chiến lược phát triển ngành bán dẫn của Việt Nam, nhằm thúc đẩy sản xuất chip và giảm sự phụ thuộc vào các nhà cung cấp nước ngoài. Trong bối cảnh cuộc đua bán dẫn toàn cầu ngày càng khốc liệt, quyết định đầu tư của Việt Nam là một động thái chiến lược có thể định hình lại tương lai kinh tế của đất nước", TechoVedas - công ty truyền thông hàng đầu thế giới về ngành bán dẫn của Ấn Độ - nhận định.

Đầu tháng 3/2025, Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn Mỹ (SIA) trích số liệu cập nhật mới nhất từ tổ chức Thống kê Thương mại Bán dẫn Thế giới (WSTS) cho biết, doanh số bán chất bán dẫn toàn cầu vào năm 2024 đạt 630,5 tỷ đô la Mỹ - Tăng 19,6% so với doanh số năm 2023.

"Thị trường bán dẫn toàn cầu đã trải qua năm có doanh số cao nhất từ trước đến nay vào năm 2024, lần đầu tiên vượt qua mốc 600 tỷ đô la doanh số hàng năm và dự kiến tăng trưởng thị trường hai chữ số vào năm 2025", John Neuffer, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của SIA cho biết. 

Trước làn sóng công nghệ phát triển mạnh mẽ, chất bán dẫn đang trở thành một trong những ngành công nghiệp quan trọng nhất thế giới. Chất bán dẫn có mặt ở hầu như tất cả các công nghệ hiện đại - bao gồm thiết bị y tế, truyền thông, ứng dụng quốc phòng, AI, giao thông tiên tiến và vô số các công nghệ khác - và triển vọng dài hạn của ngành là vô cùng mạnh mẽ.

 Chiến lược của Việt Nam: Trở thành Trung tâm bán dẫn toàn cầu năm 2050 

Điều này cho thấy, Dự án Xây dựng nhà máy sản xuất wafer đầu tiên của Việt Nam là một trong những bước đi quan trọng trong nỗ lực đưa Việt Nam gia nhập ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu.

Trước đó, vào ngày 21/9/2024, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 1018/QĐ-TTg ban hành Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn 2050.

Vào năm 2050, Việt Nam đặt mục tiêu trở thành Trung tâm bán dẫn toàn cầu, tập trung vào thiết kế, đóng gói và sản xuất chip.

Chiến lược bao gồm ba giai đoạn chính:

Giai đoạn 1 (2024-2030): Thành lập nền tảng với một nhà máy sản xuất wafer, 100 công ty thiết kế chip bán dẫn và 10 nhà máy đóng gói linh kiện và thử nghiệm. 

Giai đoạn 2 (2030-2040): Mở rộng thành hai nhà máy sản xuất wafer, 200 công ty thiết kế chip bán dẫn và 15 cơ sở đóng gói linh kiện, tăng cường sản xuất tại địa phương.

Giai đoạn 3 (2040-2050): Trở thành công ty dẫn đầu toàn cầu về chất bán dẫn, với ba nhà máy sản xuất wafer và 300 công ty thiết kế chip bán dẫn, hướng tới mục tiêu doanh thu hàng năm là 100 tỷ đô la.

Mặc dù mới bắt đầu xây dựng nhà máy sản xuất wafer đầu tiên, nhưng Việt Nam đã đóng vai trò quan trọng trong việc đóng gói linh kiện và thử nghiệm chip.

Hiện tại, nước ta đang quản lý 174 dự án liên quan đến chất bán dẫn của nước ngoài với tổng vốn đầu tư gần 11,6 tỷ đô la, trở thành một nhân tố chủ chốt trong bối cảnh phát triển của ngành.

Cụ thể, Intel của Mỹ vận hành nhà máy đóng gói và thử nghiệm lớn nhất tại Việt Nam, sử dụng hơn 2.700 công nhân; Amkor Technology của Mỹ đã đầu tư 1,6 tỷ đô la vào một cơ sở xử lý 3,6 tỷ con chip mỗi năm, chiếm 5% thị trường bao bì toàn cầu; Hana Micron Vina từ Hàn Quốc đã đầu tư 600 triệu đô la vào nhà máy bán dẫn của tỉnh Bắc Giang; Samsung Electronics đang mở rộng hoạt động khi Samsung đầu tư thêm 1 tỷ đô la vào hoạt động R&D chất bán dẫn.

Vai trò của nhà máy sản xuất wafer đối với phát triển bền vững và môi trường

Không chỉ tích hợp công nghệ tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải khí nhà kính, một nhà máy sản xuất wafer còn đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc thúc đẩy ứng dụng công nghệ xanh từ giao thông đến năng lượng, với những điểm nổi bật sau đây:

Góp phần làm bùng nổ nhu cầu năng lượng tái tạo:

Wafer là thành phần cốt lõi trong các tấm pin mặt trời, giúp chuyển đổi ánh sáng mặt trời thành điện năng. Nhờ vào đó, việc sản xuất wafer góp phần trực tiếp vào sự phát triển của năng lượng tái tạo, giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch. Ngoài ra, các thiết bị bán dẫn từ wafer cũng hỗ trợ nâng cao hiệu suất lưu trữ năng lượng trong các hệ thống pin sạch, như pin lithium-ion.

Market Research Intellect cho biết, ngành công nghiệp năng lượng mặt trời đã trải qua sự tăng trưởng chưa từng có trong những năm gần đây và cốt lõi của sự tăng trưởng này là một thành phần quan trọng: Tấm wafer năng lượng mặt trời. 

Khi thế giới đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo, nhu cầu về tấm wafer năng lượng mặt trời đã tăng vọt. Theo Market Research Intellect, thị trường wafer năng lượng mặt trời dự kiến sẽ tăng trưởng với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) là 12,3% từ năm 2024 đến năm 2030, đạt giá trị thị trường hơn 50 tỷ đô la vào năm 2030.

Thúc đẩy ứng dụng trong giao thông xanh:

Wafer được sử dụng trong sản xuất các thiết bị cần thiết cho xe điện, bao gồm các bộ điều khiển năng lượng và cảm biến thông minh.

Điều này thúc đẩy sự phát triển của ngành giao thông thân thiện với môi trường, giảm lượng khí thải CO2 từ phương tiện giao thông truyền thống.

Tích hợp công nghệ tiết kiệm năng lượng:

Nhà máy sản xuất wafer hiện đại thường áp dụng các công nghệ tiên tiến như tối ưu hóa quy trình và sử dụng năng lượng tái tạo (mặt trời, gió) để giảm tiêu thụ năng lượng và khí thải trong sản xuất.

Các loại wafer siêu mỏng với hiệu suất cao được phát triển để sản xuất chip tiêu tốn ít năng lượng hơn, giúp các thiết bị điện tử tiết kiệm năng lượng.