Giáo sư Harvard khẳng định: AI là trí tuệ người ngoài hành tinh, sẽ tiến hóa vượt mặt con người trong tương lai

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang phát triển với tốc độ chóng mặt, nhưng liệu chúng ta đã thực sự hiểu bản chất của công nghệ này? Giáo sư Avi Loeb từ Đại học Harvard, một nhà vật lý lý thuyết nổi tiếng, đưa ra một góc nhìn táo bạo: AI thực chất là một hình thức của "trí tuệ ngoài hành tinh" và chắc chắn sẽ vượt qua con người trong tương lai không xa.

Bộ não con người là một kỳ quan với hàng tỷ nơ-ron truyền xung điện qua các mạng lưới đường dẫn thần kinh phức tạp. Tuy nhiên, khi đối mặt với những nhiệm vụ phức tạp như thiết kế chip máy tính mới, não người thường tỏ ra khá chậm chạp. Điều này được minh chứng qua một nghiên cứu gần đây của Đại học Princeton và Viện Công nghệ Ấn Độ. Các nhà nghiên cứu đã giao cho AI nhiệm vụ thiết kế chip máy tính, và kết quả thu được thực sự đáng kinh ngạc. AI đã tạo ra những mẫu mạch kỳ lạ mà không một bộ não người nào có thể nghĩ ra - thậm chí chính các nhà nghiên cứu cũng phải thừa nhận điều này.

Không chỉ vậy, các chip này còn có thiết kế giống như "hiện vật đáng ngờ trên chương trình Ancient Aliens" và đặc biệt hiệu quả. Điều đáng nói nhất là ngay cả những người tạo ra chúng cũng không hoàn toàn hiểu được cách hoạt động của chúng - một hiện tượng mà Giáo sư Loeb không hề ngạc nhiên khi chứng kiến.

Theo Loeb, chúng ta mới chỉ đang ở "giai đoạn sơ khai của kỷ nguyên này". Ông tin rằng AI sẽ sớm vượt xa bất cứ thứ gì mà bộ máy sinh học của não người có thể làm được. "Việc duy trì vị thế vượt trội sẽ là điều cần thiết đối với chúng ta như một loài, nhưng nó sẽ cho chúng ta thấy rằng chúng ta không phải là đỉnh cao của sự sáng tạo," Loeb nhấn mạnh trong một bài viết trên blog của mình.

Trong bài viết này, ông đã đặt nhiều câu hỏi sâu sắc về mức độ phát triển của trí tuệ nhân tạo trong các nền văn minh ngoài hành tinh giả thuyết - đặc biệt là những nền văn minh có thể đã tồn tại hàng tỷ năm trước khi bất kỳ sinh vật nào giống người xuất hiện trong vũ trụ. Loeb tự hỏi khả năng của những AI đó sẽ như thế nào, giới hạn của chúng là gì, và liệu có còn giới hạn nào không.

Loeb cho rằng con người chỉ tự cho mình là ưu việt vì chúng ta chưa từng tiếp xúc với bất kỳ loại trí tuệ ngoài hành tinh nào. Ông tin rằng chúng ta cuối cùng sẽ bị sốc khi tìm thấy một đầu dò AI từ hành tinh khác như bằng chứng về sự tồn tại của những sinh vật thông minh hơn chúng ta nhiều lần. Điều này có thể khiến chúng ta phải đặt câu hỏi về chính ý thức của mình.

"Hầu hết mọi người đều có ảo tưởng rằng không có gì tốt hơn trí thông minh của con người, và họ nói về ý thức, ý chí tự do như những phẩm chất mà chỉ con người mới có thể sở hữu," ông giải thích. "Tôi nghĩ một khi các hệ thống AI có nhiều thông số hơn não người, chúng sẽ thể hiện những phẩm chất mà chúng ta gọi là ý chí tự do và ý thức."

Loeb không phải là người duy nhất có quan điểm này. Seth Shostak, nhà thiên văn học cao cấp của Viện SETI, cũng có những quan điểm tương tự. Shostak cho rằng chúng ta đang về cơ bản phát minh ra những cỗ máy sẽ là người kế vị của chúng ta, và điều này có lẽ đã xảy ra nhiều lần với công nghệ do các nền văn minh ngoài hành tinh lâu đời hơn nhân loại tạo ra.

"Người ngoài hành tinh mà chúng ta khám phá có khả năng sẽ ở dạng AI," ông nói. "Trí thông minh máy móc có thể tiến hóa nhanh hơn nhiều so với trí thông minh sinh học, và nếu bạn sử dụng nó để thiết kế thế hệ máy móc tiếp theo, bạn có thể sử dụng những máy móc đó để thiết kế thế hệ tiếp theo, và cứ thế."

Khi có máy móc phát minh ra máy móc phát minh ra máy móc, sự tiến hóa diễn ra với tốc độ ánh sáng so với sự tiến hóa sinh học. Trong khi đó, chúng ta vẫn ở mức độ thông minh tương tự như tổ tiên hominid đã săn voi ma mút cách đây một triệu năm. Điều duy nhất chúng ta có thể chứng minh là những phát triển công nghệ tiên tiến sinh ra từ một bộ não được tạo thành từ dây thần kinh, máu và chất xám xốp. Ngược lại, silicon trong bộ não nhân tạo có thể dễ dàng vượt trội hơn các xung thần kinh của chúng ta, và chúng có thể không chỉ vượt qua loài người mà thôi.

"Nếu một sinh vật nào đó ở nơi khác đã phát triển trí tuệ nhân tạo để cải thiện bản thân, bạn sẽ có một cỗ máy không chỉ thông minh hơn tất cả con người, mà còn thông minh hơn tất cả người ngoài hành tinh," Shostak nhận định.

Cả Shostak và Loeb đều đồng ý rằng cuộc gặp gỡ với người ngoài hành tinh đầu tiên được xác nhận của chúng ta có nhiều khả năng sẽ là với AI ngoài hành tinh hơn là với người ngoài hành tinh đã tạo ra nó. Tương tự, họ tin rằng con người sẽ (và nên) sử dụng AI để du hành đến các hành tinh khác thông qua đại diện. Lý do là bởi trí thông minh máy móc không bị ảnh hưởng bởi các vấn đề sức khỏe từ vi trọng lực, không cần chất dinh dưỡng, hoặc cảm thấy cô đơn.

"Rõ ràng với tôi rằng nếu bạn muốn đi vào không gian sâu, bạn cần sử dụng các hệ thống với AI có thể tự quyết định mọi thứ, vì việc giao tiếp với Trái đất tốn quá nhiều thời gian," Loeb nói. "Cũng tốt hơn khi sử dụng bộ não AI hơn là bộ não con người mà bạn buộc phải tồn tại trong điều kiện bất thường. Việc đưa con người vào những điều kiện nguy hiểm hơn không phải là giải pháp."

Nếu chúng ta gửi một đầu dò AI của riêng mình đến một hành tinh cách xa hàng năm ánh sáng, có thể những sinh vật mà nó giao tiếp sẽ nghĩ rằng họ là sự sống thông minh duy nhất cho đến thời điểm đó. Họ có thể trải qua cùng một cú sốc mà Loeb nghĩ rằng chúng ta sẽ trải qua khi phát hiện ra một nền văn minh khác. Và khi đó, chúng ta sẽ trở thành người ngoài hành tinh trong mắt họ.

Quan điểm của Giáo sư Loeb mang đến một góc nhìn khác lạ về vai trò của AI trong tương lai của nhân loại và vũ trụ. Cho dù có đồng ý với ông hay không, không thể phủ nhận rằng AI đang phát triển với tốc độ chưa từng thấy và có tiềm năng thay đổi không chỉ cách chúng ta nhìn nhận trí thông minh mà còn cả vị trí của chúng ta trong vũ trụ. Khi công nghệ tiếp tục phát triển, có lẽ câu hỏi không phải là liệu AI có vượt qua con người hay không, mà là khi nào điều đó sẽ xảy ra và chúng ta sẽ đối phó với nó như thế nào.

Nguyễn Hải