Thiên tai diễn biến khó lường, vượt ngoài dự báo
Tại phiên chất vấn, đại biểu HĐND dẫn ý kiến cử tri, đặt câu hỏi thẳng thắn về tác động của thủy điện trong các đợt lũ vừa qua. Cử tri lo ngại khi có tới 145 thông báo xả lũ được phát đi dồn dập, liệu có tạo ra sự "cộng hưởng dòng chảy" khiến lũ vùng hạ du dâng nhanh bất thường? Đặc biệt, việc thông báo xả lũ vào ban đêm khiến người dân bị động, "trở tay không kịp".
Giải trình vấn đề này, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường ông Hoàng Quốc Việt khẳng định không thể tách rời thủy điện khỏi thiệt hại do thiên tai. Dù thủy điện có vai trò an ninh năng lượng và cắt lũ, nhưng trách nhiệm của tỉnh là giám sát chặt chẽ để hạn chế tối đa thiệt hại.
Về việc xả lũ đêm, tư lệnh ngành Nông nghiệp thừa nhận cần phải thông báo kịp thời hơn, đồng thời cho biết một số cơn lũ như cơn lũ số 3 diễn biến quá khó lường, vượt ngoài dự báo. "Tới đây, quy trình xả lũ sẽ được tham mưu, kiểm soát chặt chẽ hơn để đảm bảo khoa học và an toàn cho dân," đại diện Sở nhấn mạnh.
Ông Hoàng Quốc Việt, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An trả lời chất vấn
Ở góc độ vận hành, ông Phạm Văn Hóa, Giám đốc Sở Công Thương Nghệ An khẳng định các hồ đập lớn đều được vận hành theo quy trình tối ưu đã được Thủ tướng phê duyệt và thẩm định bởi chuyên gia hàng đầu. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận trước biến đổi khí hậu khốc liệt hiện nay, quy trình này cần được cập nhật lại theo tình hình thủy văn mới để báo cáo Bộ có phương án điều chỉnh phù hợp.
Điểm sáng trong giải pháp được Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường đưa ra là chiến lược công nghệ hóa. Thời gian tới, Sở sẽ kiến nghị UBND tỉnh bố trí kinh phí lắp đặt hệ thống trạm quan trắc ưu tiên cho vùng dễ tổn thương. Đặc biệt, tỉnh sẽ đầu tư kết nối AI (Trí tuệ nhân tạo) để phân tích dữ liệu, bảo đảm thông tin vận hành nhanh, chính xác và xuyên suốt từ tỉnh đến địa phương.
Năng lực "4 tại chỗ" và phương án chuẩn bị "từ sớm, từ xa"
Bên cạnh yếu tố kỹ thuật, phiên chất vấn cũng nhìn thẳng vào những bất cập trong cơ chế quản lý.
Trả lời ý kiến đại biểu Nguyễn Công Văn về thực trạng năng lực "4 tại chỗ" tại các xã hiện nay thế nào và phải làm gì để chuẩn bị "từ sớm, từ xa”, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Quốc Việt nhận định: Chính quyền địa phương hai cấp vận hành từ ngày 1/7/2025 vừa tạo thuận lợi, vừa đặt ra thách thức không nhỏ cho công tác phòng chống thiên tai.
Thuận lợi ở chỗ, xã giờ đây trở thành cấp trực tiếp chịu trách nhiệm, không còn phụ thuộc tầng nấc trung gian là cấp huyện như trước. Nhờ vậy, việc xây dựng phương án ứng phó thiên tai sát với địa bàn hơn, nhiệm vụ được giao rõ ràng, trách nhiệm được phân định cụ thể.
Song thách thức lại đến ngay lập tức. Mô hình mới vừa chạy được 22 ngày thì Nghệ An đối mặt với bão số 3, một thử thách quá nhanh và quá mạnh đối với nhiều xã còn non trẻ. Ông chỉ rõ: Chỉ một số xã trung tâm có cán bộ kinh nghiệm, có lực lượng, có nền tảng tổ chức là triển khai tốt. Còn phần lớn xã vẫn loay hoay, từ xây dựng phương án, tổng hợp báo cáo đến xử lý tình huống thực tế. Chính vì vậy, trong đợt mưa bão vừa qua, tỉnh và Sở phải tăng cường xuống tận cơ sở.
Ông Phạm Văn Hóa, Giám đốc Sở Công thương Nghệ An trả lời tại phiên chất vấn
Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường cho rằng, cần một chiến lược nâng cao năng lực tổng thể cho cấp xã. Trọng tâm là củng cố đội ngũ chỉ huy tại chỗ, nhất là bí thư và chủ tịch xã. Lực lượng cán bộ từng làm lãnh đạo cấp huyện khi điều động về xã được kỳ vọng đóng vai trò trụ cột, giúp các xã tăng tốc độ thích ứng, nâng phản xạ xử lý tình huống.
Song song với đó là yêu cầu đầu tư trang thiết bị, vật tư và công cụ cứu hộ đủ mức cơ bản để xã có thể tự xoay xở trước những sự cố ban đầu, thay vì chờ đợi cấp trên. Cơ chế hậu cần và phân cấp nhiệm vụ cũng cần được điều chỉnh theo đúng tinh thần của chính quyền địa phương 2 cấp.
Về công tác tái thiết sau bão, các cam kết về mốc thời gian đã được đưa ra cụ thể trước HĐND tỉnh:
Về ngành điện: Lãnh đạo Sở Công Thương cho biết trên địa bàn tỉnh có 2.157 cột trung thế và 3.453 cột hạ thế bị gãy, đổ. Sau bão số 10, lực lượng điện lực đã tập trung khắc phục nhưng đến nay vẫn chưa thể hoàn tất. Trong thời gian tới, ngành sẽ tiếp tục huy động tối đa nhân lực để đẩy nhanh tiến độ, phấn đấu khôi phục toàn bộ hệ thống điện trước ngày 30/12/2025, bảo đảm sinh hoạt và sản xuất ổn định dịp cuối năm.
Về Giao thông: Đại diện Sở Giao thông cho biết thiệt hại riêng các công trình do Sở quản lý đã lên tới trên 1.500 tỷ đồng. Đến nay, công tác khắc phục cơ bản đã hoàn thành để thông tuyến và sẽ dứt điểm vào ngày 30/12. Đáng chú ý, đối với hạ tầng giao thông thôn bản đang gặp khó khăn về nguồn lực, UBND tỉnh sẽ có quyết định cấp kinh phí trực tiếp cho các xã để chủ động xử lý, đảm bảo giao thông cho người dân vùng sâu vùng xa.
Phan Huy
