Ngày 29/12, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long-Hà Nội phối hợp Viện Khảo cổ học (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) tổ chức công bố kết quả khai quật thăm dò khu vực Điện Kính Thiên (thuộc Di sản văn hóa thế giới Hoàng thành Thăng Long, Hà Nội) năm 2025.
Phỏng dựng kiến trúc Điện Kính Thiên trên nền không gian khai quật khảo cổ. Ảnh: Vietnamnet
Theo báo Nhân dân, năm 2025, Viện Khảo cổ học phối hợp Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long-Hà Nội tổ chức khai quật tại khu vực nền Điện Kính Thiên với diện tích 580m², sau khi hạ giải tòa nhà Pháo binh - công trình người Pháp đã xây trên chính nền Điện Kính Thiên xưa.
Kết quả sơ bộ cho thấy, địa tầng khu vực khai quật có độ dày lên tới 6m, bao gồm 6 lớp văn hóa liên tục, kéo dài từ thời Tiền Thăng Long (thế kỷ VII-X) đến thời hiện đại (thế kỷ XIX-XX). Trong đó, lớp văn hóa thời Lê là dày nhất, gần 3m, gồm hai giai đoạn Lê sơ và Lê Trung hưng kế tiếp nhau.
Tương ứng với các lớp địa tầng là hệ thống dấu tích kiến trúc phong phú của nhiều thời kỳ lịch sử. Trong đó, quan trọng nhất là các móng kiến trúc của Điện Kính Thiên. Tính cả các đợt khai quật năm 2011 và 2023, tổng số móng cột Điện Kính Thiên đã được phát lộ là 30 móng cột, gồm hai loại móng đơn và móng kép.
Ở lớp văn hóa thời Nguyễn (thế kỷ XIX), cuộc khai quật đã làm rõ dấu tích của Điện Long Thiên vốn được nhà Nguyễn xây dựng sau khi phá Điện Kính Thiên đi.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Tống Trung Tín - Chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam cho hay, cuộc khai quật đã góp phần làm sáng tỏ quy mô, cấu trúc nền móng của Điện Kính Thiên thời Lê - trung tâm quyền lực quan trọng bậc nhất của Hoàng thành Thăng Long.
Hệ thống móng cột thời kỳ này gồm móng đơn có kích thước từ 2,8-3,5 x 2,5-3,5m và móng kép có kích thước lớn từ 5,4-6,1 x 2,7-3m.
Trong đó, một móng cột được các nhà khảo cổ xác định được tạo bởi 81 lớp đầm vật liệu, dày tới 4m. Đây được xác định là loại móng cột có kích thước lớn nhất trong lịch sử kiến trúc Việt Nam từng được biết đến.
Dựa trên các móng đã phát lộ, các nhà khoa học xác định Điện Kính Thiên gồm 9 gian, diện tích khoảng 1.500m2.
Cận cảnh viên gạch có thông tin về niên đại và đội ngũ sản xuất gạch xây dựng Điện Kính Thiên. Ảnh: Báo Công an Nhân dân
Theo đánh giá của các nhà khoa học, cuộc khai quật năm 2025 mang lại những nhận thức mới quan trọng, làm rõ vị trí, cấu trúc và tính chất thiêng liêng bậc nhất của nền điện Kính Thiên trong lịch sử Thăng Long - Đại Việt. Đây là cơ sở khoa học xác thực, có ý nghĩa quyết định cho chiến lược nghiên cứu, bảo tồn và phục dựng Chính điện Kính Thiên trong tương lai, đồng thời đáp ứng đầy đủ các khuyến nghị của UNESCO/ICOMOS góp phần làm rõ hơn các giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản thế giới Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội, theo báo Vietnamnet.
Về kế hoạch phục dựng Chính điện Kính Thiên, PGS.TS Tống Trung Tín nhấn mạnh việc phải triển khai bài bản dưới sự hướng dẫn của UNESCO, đồng thời có tham vấn chuyên môn từ ICOMOS và tham khảo kinh nghiệm bảo tồn - phục dựng của Cố đô Nara (Nhật Bản).
Ông cho rằng cần một chiến lược nghiên cứu tổng hợp, toàn diện, kết nối giữa khảo cổ học, lịch sử, kiến trúc và yếu tố phi vật thể.
Trọng tâm phục dựng kiến trúc phải dựa trên kết quả khai quật móng nền, gồm: Độ cao, diện tích nền, bậc thềm, bó nền và kết cấu chân móng; đồng thời đối chiếu, so sánh với các công trình di sản trong nước như Lam Kinh, Thành nhà Hồ, Điện Thái Hòa để có cơ sở khoa học.
Nghiên cứu cấu trúc bộ khung gỗ, vì kèo cùng những vật liệu kiến trúc, mô hình kiến trúc đã được tìm thấy qua các đợt khai quật trong suốt hơn 20 năm qua, theo báo Dân Trí.
