Hỗn loạn và khủng hoảng "chưa từng có" ở Abkhazia
Tờ Vedomosti (Nga) đưa tin, tình hình hỗn loạn đang tiếp diễn ở nước Cộng hòa Abkhazia tự xưng – vùng ly khai của Gruzia nhưng được Nga công nhận là nhà nước độc lập, sau khi cựu lãnh đạo Abkhazia Aslan Bzhania buộc phải từ chức vào ngày 19/11, do phe đối lập châm ngòi bạo loạn, chiếm giữ trụ sở cở quan lập pháp trước đó 4 ngày để yêu cầu chính quyền dừng thỏa thuận đầu tư với Nga.
Từ khi chính quyền mới lên cầm quyền, Abkhazia tiếp tục chìm trong hỗn loạn và khủng hoảng. Một cuộc nổ súng vừa xảy ra ngay bên trong cơ quan lập pháp Abkhazia trong ngày 19/12, khiến một nghị sĩ tử vong. Hiện cảnh sát Abkhazia đã công bố kế hoạch chặn bắt nghi phạm nổ súng. Hiện cả 2 tuyến đường chính dẫn ra ngoài vùng ly khai này đều đã bị phong tỏa.
(Người biểu tình xông vào trụ sở cơ quan lập pháp Abkhazia hôm 15/11. Nguồn: RIA Novosti)
Trong khi đó, toàn bộ Abkhazia đang chìm trong bóng tối sau khi nhà máy thủy điện Inguri phải đóng cửa khẩn cấp.
"Tình hình hiện nay thực sự là một thảm họa. Những người giàu có đã mua hết tất cả các máy phát điện chạy bằng xăng, và giờ giá xăng tại Abkhazia đang tăng chóng mặt. Có người đòi tới nửa triệu rúp (hơn 124 triệu VNĐ) cho một chiếc máy phát điện" - Tolik Abazov, một cư dân tại Cộng hòa nhân dân Donetsk tự xưng (DPR) có người thân ở Abkhazia cho hay.
Bà Dzhansukh Nanba, lãnh đạo tạm quyền của cơ quan năng lượng và giao thông Abkhazia, tuyên bố vùng này đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng năng lượng nghiêm trọng "chưa từng có" và "không có lựa chọn nào khác ngoài việc nhờ cậy Nga giúp ngăn chặn cuộc khủng hoảng này".
"Tối hậu thư" với thời hạn 72 giờ
Theo tờ Kommersant (Nga), trong cuộc họp tại cơ quan tư vấn chính quyền ngày 13/12, nhà chức trách Abkhazia thừa nhận, do Moscow chấm dứt việc đồng tài trợ các khoản thanh toán xã hội cho người dân Abkhazia, ngân sách của vùng này không có đủ tiền để chi trả việc mua điện từ Nga.
Do đó, họ đề nghị thành lập một nhóm làm việc song phương để giải quyết các vấn đề gây tranh cãi giữa Nga và Abkhazia, vốn là "anh em hữu nghị".
Trong thời gian qua, nguồn cung cấp điện từ Nga tới Abkhazia đang được cung cấp theo hình thức trả trước, hợp đồng có hiệu lực tới ngày 31/12/2024.
Ngày 18/12, bà Dzhansukh Nanba thông báo Abkhazia đã đề nghị Nga cung cấp điện miễn phí vào năm 2025. Tuy nhiên, cho tới thời điểm hiện tại, Moscow vẫn chưa có phản hồi.
"Abkhazia đã đề nghị Nga chuyển giao điện xã hội miễn phí vào năm 2025 với tổng công suất 327 triệu kWh. Tất cả các thủ tục kỹ thuật liên quan đến vấn đề này đã được chúng tôi tiến hành, các yêu cầu tương ứng đã được gửi đến Bộ Năng lượng Nga. Song hiện tại, chúng tôi vẫn chưa nhận được bất kỳ xác nhận nào" - Bà Nanba cho hay.
Trong khi đó, ông Mikhail Ngabumbalula, phó lãnh đạo chính quyền Abkhazia, tuyên bố cho Nga thời hạn 3 ngày để khôi phục nguồn cung cấp điện miễn phí.
"Nếu không, cơ sở hạ tầng của Abkhazia sẽ nhanh chóng xuống cấp, và cư dân địa phương sẽ bắt đầu đối xử với du khách Nga theo cái cách không có một chút thân thiện hay hào phóng nào" – Ông Ngabumbalula cảnh báo.
Theo vị quan chức, thời hạn đếm ngược bắt đầu từ trưa ngày 18/12, "nếu nguồn cung cấp điện miễn phí không được khôi phục trong vòng 72 giờ, người dân Abkhazia sẽ đưa ra kết luận về giá trị tình bạn với người Nga".
Lập trường của Nga
Theo Kommersant, trên thực tế, Nga đã đình chỉ các khoản thanh toán xã hội dành cho giáo viên, bác sĩ và lực lượng an ninh Abkhazia kể từ ngày 1/9 năm nay, trước khi vụ bạo loạn lật đổ chính quyền xảy ra. Hiện các chế độ trợ cấp chỉ dành cho công dân Nga sinh sống tại vùng này.
Vào thời điểm đó, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov đã bác bỏ thông tin về mối quan hệ xấu đi với Abkhazia. Ông giải thích quyết định này là điều cần thiết để "cân bằng các trách nghiệm và nghĩa vụ".
Tuy nhiên, theo Kommersant, đây cũng là thời điểm Moscow mong đợi chính quyền Abkhazia phê chuẩn thỏa thuận đầu tư của Nga vào vùng này, trong đó cho phép các doanh nghiệp Nga thực hiện dự án đầu tư tại Abkhazia với những ưu đãi đáng kể về thuế.
Tới đầu tháng 10, thỏa thuận được chính quyền cựu lãnh đạo Bzhania thông qua. Đây cũng chính là lý do làm bùng nổ cuộc bạo loạn lật đổ chính quyền tại vùng ly khai này. Phe đối lập Abkhazia coi thỏa thuận với Moscow "là sự từ bỏ trực tiếp các lợi ích".
Tình hình vốn đã nghiêm trọng tại Abkhazia càng trở nên tồi tệ hơn với cuộc khủng hoảng năng lượng, bên cạnh việc Nga yêu cầu thanh toán tiền điện cấp cho Abkhazia theo giá thương mại - 4 rúp/kW từ tháng 11.
Phó Chủ tịch thứ nhất của Ủy ban Duma Quốc gia Nga Konstantin Zatulin cho biết, Abkhazia đã được thông báo trước rằng nguồn cung cấp điện "với giá hời" từ Nga không thể tiếp tục, và mức giá do Moscow ấn định vốn đã thấp hơn so với thị trường.
Trước tình hình đó, quyền lãnh đạo Abkhazia Badra Gunba (do phe đối lập bầu lên) đã chỉ thị huy động tiền để thanh toán cho nguồn điện từ Nga. Tuy nhiên, các khoản thanh toán mới đến hết ngày 13/12.
Chính quyền vùng ly khai này đồng thời gửi kiến nghị tới Thủ tướng Nga Mikhail Mishustin và Phó Thủ tướng Nga Alexander Novak, nhưng vẫn chưa nhận được phản hồi nào.
Hiện tại, chính quyền mới của Abkhazia cho biết sẽ "không nhượng bộ" với thỏa thuận đầu tư của Nga.
"Thỏa thuận này mâu thuẫn với lợi ích của Abkhazia và không liên quan gì đến lợi ích của Nga với tư cách là một quốc gia" – Ông Gunba nhấn mạnh.
Minh Nhật
