Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Proceedings of the National Academy of Sciences cho thấy trung bình mỗi lít nước đóng chai có thể chứa tới 240.000 mảnh vi nhựa, trong đó 90% là nhựa nano – những hạt cực nhỏ có kích thước dưới 1 micromet.
Bác sĩ Lê Nhất Duy (Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh – Cơ sở 3) cho biết vi nhựa (microplastics) là những mảnh nhựa rất nhỏ (kích thước dưới 5mm), hình thành từ quá trình phân rã của các sản phẩm nhựa lớn như chai nước, túi nilon, hộp đựng thực phẩm, hoặc đến từ các hạt nhựa siêu nhỏ có sẵn trong một số sản phẩm công nghiệp và mỹ phẩm.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), vi nhựa đã được phát hiện trong hầu hết các loại nước – từ nước suối, nước ngầm đến nước máy sau xử lý. Các nguồn chính gây ô nhiễm nước bao gồm: rò rỉ từ bao bì nhựa (đặc biệt khi tiếp xúc với nhiệt độ cao hoặc tái sử dụng nhiều lần); nguồn nước đầu vào đã nhiễm vi nhựa do ô nhiễm môi trường (nước thải sinh hoạt, công nghiệp...); quy trình lọc và vận chuyển không đảm bảo cũng có thể làm gia tăng lượng vi nhựa.
Bác sĩ Duy cho biết hiện nay, nhiều hộ gia đình và quán ăn thường xuyên sử dụng loại nước lọc đóng chai 20 lít, với giá thành dao động từ 15.000 – 25.000 đồng mỗi bình. Dù tiết kiệm chi phí, nhưng loại nước này lại tiềm ẩn nguy cơ chứa vi nhựa rất cao.
Nguyên nhân là do chất lượng bình nhựa thấp, dễ phân rã hoặc thôi nhiễm vi nhựa sau nhiều lần tái sử dụng, đặc biệt là khi bị ánh nắng chiếu trực tiếp hoặc đặt gần nguồn nhiệt. Ngoài ra, quy trình sản xuất nước lọc đóng chai nếu không được kiểm định nghiêm ngặt có thể dẫn đến việc không loại bỏ hoàn toàn các hạt vi nhựa, vi khuẩn hoặc kim loại nặng. Thêm vào đó, nhiều sản phẩm không công bố rõ nguồn nước đầu vào hoặc công nghệ xử lý nên cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ.
Vi nhựa ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào?
Theo bác sĩ Duy, dù hiện nay chưa có kết luận chính thức về mức độ ảnh hưởng của vi nhựa đối với con người nhưng nhiều nghiên cứu đã cho thấy vi nhựa có thể mang theo kim loại nặng, vi khuẩn gây bệnh và các hóa chất độc hại như BPA, phthalates – vốn là những chất có khả năng gây rối loạn nội tiết, ảnh hưởng đến hệ thần kinh và sinh sản.
Một số vi nhựa có kích thước siêu nhỏ (nanoplastic) có thể xuyên qua màng tế bào, đi vào máu, gan, thận và tích tụ trong cơ thể theo thời gian. Các nghiên cứu trên động vật cho thấy vi nhựa có thể gây viêm, tổn thương mô, ảnh hưởng đến hệ miễn dịch và tiêu hóa.
Cách giảm nguy cơ nhiễm vi nhựa từ nước uống
Để hạn chế tiếp xúc với vi nhựa từ nguồn nước hằng ngày, bác sĩ Duy khuyến nghị người dân lưu ý một số điểm sau:
- Ưu tiên sử dụng các nguồn nước đã được kiểm định chất lượng, lựa chọn những sản phẩm nước đóng chai từ thương hiệu uy tín, có công bố rõ ràng về quy trình xử lý và thành phần nước.
- Tránh dùng nước bình giá rẻ không rõ nguồn gốc, không có dấu kiểm định an toàn thực phẩm từ cơ quan chức năng.
- Không để bình nhựa tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng hoặc gần nguồn nhiệt; hạn chế tái sử dụng chai nhựa nhiều lần.
- Nên chuyển sang sử dụng các vật liệu an toàn hơn như bình thủy tinh hoặc inox để đựng nước uống.
“Vi nhựa là một ‘kẻ thù vô hình’ đang dần len lỏi vào thói quen sinh hoạt của chúng ta – đặc biệt là trong nước uống hằng ngày. Dù còn nhiều điều cần nghiên cứu thêm nhưng chủ động giảm thiểu tiếp xúc với vi nhựa chính là cách bảo vệ sức khỏe một cách thông minh. Người dân nên đầu tư vào các hệ thống lọc nước chất lượng, hạn chế sử dụng nhựa và ưu tiên lựa chọn sản phẩm đến từ những thương hiệu đáng tin cậy, được kiểm định đầy đủ”, bác sĩ Duy nhấn mạnh.
Ngọc Minh
