Ẩn mình dưới làn nước biếc của vùng biển Quảng Ngãi, có một loài cá mang tên gọi độc đáo, khơi gợi sự tò mò: cá bùng binh. Người dân địa phương còn trìu mến gọi chúng là mao vàng hay cá chiêm tinh, và trong thế giới khoa học, chúng được định danh là Ichthyscopus lebeck.
Khác với vẻ ngoài dễ thấy của nhiều loài cá khác, cá bùng binh là bậc thầy ngụy trang của đáy biển. Chúng ưa thích cuộc sống ẩn dật trong những hang hốc tối tăm, len lỏi giữa các khe đá sắc nhọn và những rạn san hô rực rỡ. Chính vì lẽ đó, sự hiện diện của chúng thường lẩn khuất khỏi tầm mắt con người, khiến việc phát hiện trở nên vô cùng khó khăn.
Cá bùng binh có ngoại hình xấu xí, khá đáng sợ, vừa giống cá nóc, vừa giống cá mặt quỷ.
Về diện mạo, cá bùng binh khoác lên mình một vẻ ngoài có phần kỳ dị, thậm chí có thể khiến người ta thoáng giật mình. Sự pha trộn giữa hình dáng tròn trịa của cá nóc và nét xù xì, dữ tợn của cá mặt quỷ tạo nên một ấn tượng thị giác mạnh mẽ. Chiều dài cơ thể chúng dao động đáng kể, từ 18 đến 90cm. Thêm vào đó, lớp da của cá còn được trang bị những chiếc gai sắc nhọn và bén ngót. Điều này gây không ít khó khăn cho ngư dân khi gỡ cá khỏi lưỡi câu hay tấm lưới, đòi hỏi sự cẩn trọng cao độ. Nếu chẳng may bị những chiếc gai này đâm phải, vết thương có thể sưng tấy, bầm tím và gây nhức nhối trong vài ngày liền.
Thế nhưng, ẩn sau vẻ ngoài xù xì và có phần đáng sợ ấy lại là một kho báu ẩm thực đầy bất ngờ. Thịt cá bùng binh mang một màu trắng ngà tinh khiết, tỏa ra hương thơm quyến rũ. Khi thưởng thức, người ta cảm nhận được vị ngọt thanh tao, độ dai vừa phải và sự săn chắc đáng ngạc nhiên, ngay cả khi cá đã không còn tươi sống. So với loài cá mao ếch, thịt cá bùng binh được đánh giá cao hơn hẳn về độ ngon và chất lượng.
Trái với vẻ ngoài xấu xí và đầy gai góc, thịt cá bùng binh màu trắng ngà, dai ngọt, săn chắc và mùi vị thơm ngon.
Tại vùng biển Quảng Ngãi, cá bùng binh xuất hiện quanh năm, nhưng mùa xuân và mùa hè là thời điểm chúng sinh sôi và phát triển mạnh mẽ nhất.
Thông tin trên báo Tuổi trẻ Online, từ nguyên liệu cá bùng binh tươi ngon, người dân Quảng Ngãi đã sáng tạo ra nhiều món ăn hấp dẫn như hấp, nấu canh chua, nấu lẩu, chiên giòn, chưng tương, kho cay ngọt, nướng... Trong số đó, món cá bùng binh nấu canh chua đặc biệt được ưa chuộng bởi hương vị hài hòa, dễ ăn. Để chế biến món này, cá sau khi mang về cần được loại bỏ mang và ruột, bấm bỏ hết các gai nhọn, làm sạch nhớt bằng cách chà xát với muối. Sau đó, để nguyên con hoặc cắt thành từng khúc vừa ăn rồi dùng dao khía những đường dọc trên thân cá để gia vị dễ thấm.
Tiếp theo, người ta phi thơm hành, cho cá vào rim sơ qua rồi thêm dứa (thơm), khế, cà chua... và cuối cùng là đổ nước đun sôi vào nồi. Khi nước canh sôi, các loại rau thơm như ngò gai, hành lá được thêm vào để tăng thêm hương vị quyến rũ trước khi tắt bếp. Thưởng thức miếng cá bùng binh trong làn nước canh chua thanh, ngọt dịu, chắc chắn sẽ khiến bất cứ ai nếm thử cũng phải xuýt xoa thích thú.
Trong các nhà hàng, quán ăn, cá bùng binh được nhiều khách ưa chuộng.
Bên cạnh món canh chua, cá bùng binh nướng cũng là một món ngon khó lòng chối từ. Để món nướng đạt đến độ hoàn hảo, người ta thường lựa chọn những con cá to, mình dày. Sau khi làm sạch và để ráo nước, cá được đặt lên vỉ sắt và nướng trên bếp than hồng rực lửa. Trong khi chờ đợi cá chín vàng, muối hạt được giã nhuyễn cùng với ớt kim để tạo thành thứ nước chấm đậm đà, cay nồng. Khi cá chín tới, bày ra đĩa với lớp thịt trắng nõn nà, thơm lừng, ăn kèm với chén muối ớt cay xé lưỡi, đó chính là khoảnh khắc ngư dân tận hưởng trọn vẹn hương vị biển cả trong từng thớ thịt.
Ngày nay, trên các chợ trực tuyến hay tại các cửa hàng hải sản, cá bùng binh được bán với mức giá khoảng 160.000 đồng/kg, minh chứng cho giá trị ẩm thực đặc biệt mà loài cá này mang lại cho vùng đất Quảng Ngãi, theo ghi nhận trên tờ Tri thức & Cuộc sống.
