Nhiều bậc cha mẹ từng tự hỏi: Tại sao cùng học một thầy cô, cùng học chung một bộ sách, mà có học sinh vào được các trường đại học top đầu, còn có em lại chật vật không thi nổi vào đại học? Tại sao con người khác luôn đạt thành tích xuất sắc, còn con mình lại thường xuyên gây thất vọng?
Thực tế, một đứa trẻ trở thành học sinh xuất sắc chưa bao giờ là chuyện ngẫu nhiên. Ngoài nỗ lực cá nhân, vai trò của cha mẹ trong việc định hướng và giáo dục là yếu tố then chốt.
Phía sau mỗi đứa trẻ học giỏi, luôn có bóng dáng của những "bậc phụ huynh thông minh" — những người không nhất thiết có học vị cao hay thu nhập khủng, nhưng lại biết cách xây dựng môi trường lý tưởng, khơi dậy nội lực bên trong cho con mình.
Qua việc nghiên cứu quá trình trưởng thành của nhiều học sinh ưu tú, có thể rút ra một số bài học quan trọng.
Ảnh minh họa
Cho con tự do phát triển
Một học sinh xuất sắc từng chia sẻ câu chuyện đáng nhớ về quá trình chọn trường đại học: khi đứng trước lựa chọn giữa những trường danh tiếng và một ngôi trường phù hợp hơn với đam mê cá nhân, em đã chọn trường bình thường. Cha mẹ em, thay vì can thiệp, đã chọn tôn trọng quyết định của con.
Kết quả cho thấy, ở môi trường phù hợp, em không chỉ vui vẻ hơn mà còn đạt thành tích học tập vượt trội.
Điều này phản ánh một quy luật tâm lý quen thuộc — "Hiệu ứng bể cá": nếu con cá bị nuôi trong bể nhỏ, nó chỉ lớn đến một giới hạn nhất định; nhưng nếu được thả vào hồ lớn, nó sẽ phát triển mạnh mẽ.
Trẻ em cũng vậy: Càng được cho nhiều không gian tự do, tiềm năng phát triển càng lớn.
Cha mẹ nên: Cho con tự chủ quản lý thời gian và công việc; tôn trọng quyết định của con, không áp đặt kỳ vọng cá nhân.
Tập trung vào cảm xúc thay vì chỉ chăm chăm vào thành tích
Một học sinh khác, từng có thành tích rất thấp trong những năm đầu trung học phổ thông, nhờ sự kiên nhẫn động viên của cha mẹ, đã dần lấy lại sự tự tin, từ đó đạt thành tích cao trong kỳ thi đại học.
Điều quan trọng nhất mà cha mẹ em chia sẻ: "Chúng tôi chỉ cần con cảm thấy hạnh phúc và tin vào bản thân mình. Điểm số không phải tất cả".
Đây là minh chứng sống động cho "Hiệu ứng Hawthorne" trong tâm lý học: Sự quan tâm và khích lệ đúng lúc sẽ kích thích động lực và sự sáng tạo mạnh mẽ ở trẻ.
Hãy luôn: Để tâm đến cảm xúc thật của con; khích lệ những nỗ lực thay vì chỉ nhìn vào kết quả.
Khơi dậy niềm đam mê, phát huy thế mạnh
Một học sinh trung bình từng được cha mẹ khuyến khích theo đuổi đam mê âm nhạc song song với học tập. Nhờ vậy, việc luyện tập nghệ thuật trở thành cách giải tỏa áp lực học hành hiệu quả, tiếp thêm động lực để học sinh này vươn lên trong học tập và đạt thành tích cao.
Đây chính là ứng dụng thực tế của "Hiệu ứng Wallach": Mỗi đứa trẻ đều có tiềm năng đặc biệt, chỉ cần được khai thác đúng lĩnh vực sở trường.
Cha mẹ nên: Khuyến khích con thử nghiệm nhiều hoạt động, tìm ra đam mê thực sự; hỗ trợ con phát triển trong lĩnh vực yêu thích, thay vì ép buộc vào khuôn mẫu.
Cha mẹ là tấm gương lớn nhất
Không ít cha mẹ kỳ vọng con chăm chỉ, chuyên tâm học hành, nhưng bản thân lại mải mê tivi, mạng xã hội, thâu đêm suốt sáng. Muốn con học tốt, trước tiên cha mẹ phải là tấm gương tốt.
"Hiệu ứng cửa sổ vỡ" trong tâm lý học cho thấy: Môi trường tích cực sẽ thúc đẩy hành vi tích cực; ngược lại, môi trường tiêu cực sẽ kéo theo nhiều thói quen xấu.
Một học sinh đạt nhiều thành tích học thuật và nghệ thuật chia sẻ: Khi cảm thấy chán nản việc học, em luôn thấy cha mẹ tắt tivi, chăm chú đọc sách. Hình ảnh ấy đã truyền cảm hứng để em không nỡ lười biếng.
Hãy: Xây dựng bầu không khí học tập tích cực tại nhà; cùng con học tập, đọc sách, trau dồi tri thức.
Kết luận
Nuôi dạy con thành tài là hành trình đầy thử thách, đòi hỏi tình yêu, sự kiên nhẫn và trí tuệ của cha mẹ.
Muốn con trở thành người ưu tú: Hãy cho con đủ không gian tự do; tôn trọng lựa chọn và cảm xúc của con; khuyến khích theo đuổi đam mê; làm gương sáng cho con noi theo.
Mỗi đứa trẻ đều là một hạt giống tiềm năng. Khi cha mẹ biết cách chăm sóc và định hướng bằng tình yêu và hiểu biết, hạt giống ấy sẽ nảy mầm, vươn lên mạnh mẽ trên sân khấu cuộc đời.
Thanh Hương
