Vào đầu tháng 11, video từ máy bay không người lái xuất hiện trên mạng ghi lại cuộc tấn công có chủ đích làm nổ tung ba ăng ten trên nóc một khu chung cư. Chỉ huy vận hành máy bay không người lái Ukraine tuyên bố đã phá hủy hệ thống tác chiến điện tử Pole-21 của Nga ở mặt trận phía đông gần Donetsk.
Theo CNN, Ukraine đang chạy đua để bắt kịp Nga về mặt tác chiến điện tử.
Cuộc tấn công cho thấy Kiev đang gấp rút phá hủy công nghệ của Moscow trên chiến trường, dấu hiệu thể hiện tầm quan trọng đối với tương lai của cuộc xung đột.
Tác chiến điện tử liên quan đến vũ khí hoặc chiến thuật sử dụng quang phổ điện từ. Hình thức này đang được quân đội cả hai nước sử dụng trong cuộc xung đột, chủ yếu thông qua các thiết bị gây nhiễu điện tử làm mất tác dụng của hệ thống nhắm mục tiêu dẫn đường GPS, khiến tên lửa trượt mục tiêu.
Sau gần sáu tháng Ukraine phản công chậm chạp, rõ ràng Nga không chỉ xây dựng hệ thống phòng thủ vật lý mà cả hệ thống phòng thủ điện tử đáng gờm, điều khiến binh sĩ Ukraine ở tiền tuyến phải thích nghi nhanh chóng.
Chỉ huy Pavlo Petrychenko.
Pavlo Petrychenko, chỉ huy máy bay không người lái của Lữ đoàn cơ giới số 59 Ukraine, đơn vị thực hiện cuộc tấn công vào đầu tháng 11, cho biết việc phá hủy thành công các hệ thống này là rất quan trọng nếu Ukraine muốn có những chuyển biến mới.
Đoạn video mà ông đăng lên mạng xã hội chỉ là một trong số nhiều báo cáo về các cuộc tấn công thành công kể từ mùa hè.
"Khi bắt đầu cuộc xung đột, họ sử dụng tác chiến điện tử để can thiệp vào hoạt động truyền tin, bộ đàm, liên lạc vô tuyến, điện thoại, máy bay không người lái của chúng tôi", Petrychenko nói với CNN trong một cuộc gọi video gần Avdiivka.
"Khi chúng tôi nhận thiết bị nước ngoài, họ bắt đầu sử dụng hệ thống tác chiến điện tử để ngăn chặn. Vì cả HIMARS và Excalibur 155 đều được dẫn đường bởi vệ tinh, tác chiến điện tử được Nga tích cực sử dụng như một yếu tố khắc chế".
"Vết nứt trên áo giáp"
Đó là vấn đề của Ukraine. Các thiết bị gây nhiễu của Nga biến lợi thế công nghệ của kho vũ khí "thông minh" – biết dẫn đường – do phương Tây cung cấp cho Ukraine thành điểm yếu.
Tên lửa dẫn đường chính xác và hệ thống tên lửa phóng loạt dẫn đường - như HIMARS - về bản chất dễ bị tác động bởi tác chiến điện tử hơn so với vũ khí không dẫn đường vì chúng dựa vào GPS để bắn trúng mục tiêu.
Không có vũ khí không dẫn đường nào phổ biến trong kho dự trữ thời Liên Xô của cả Nga và Ukraine trước năm 2022.
Hệ thống Pole-21 - được thiết kế để gây nhiễu tín hiệu GPS nhằm bảo vệ tài sản của Nga khỏi máy bay không người lái hoặc tên lửa đang lao tới - chỉ là một tính năng trong kho vũ khí điện tử đang phát triển của Moscow.
-
Bí ẩn chưa lời giải về "đội xe tăng ma" của Nga: Không có mặt toàn bộ tại Ukraine, rốt cuộc chúng đi đâu?
Gây nhiễu cũng như "giả mạo" GPS - một kỹ thuật đánh lừa máy bay không người lái hoặc tên lửa của đối phương hiệu quả bằng cách giả mạo vị trí - cũng như làm gián đoạn radar, vô tuyến và thậm chí cả liên lạc di động, đều là một phần trong kế hoạch của Điện Kremlin.
Vào tháng 9, hãng thông tấn TASS đưa tin Thủ tướng Nga Mikhail Mishustin tuyên bố quá trình sản xuất các loại thiết bị quân sự quan trọng, bao gồm cả thiết bị điện tử, đã tăng gấp đôi trong 8 tháng đầu năm.
Các chuyên gia và quan chức Ukraine cũng cho biết Nga hiện đã tích hợp đầy đủ tác chiến điện tử vào quân đội.
Tổng tư lệnh Ukraine Valery Zaluzhny đã viết trong một bài tiểu luận gần đây rằng Nga hiện đang sản xuất hàng loạt cái mà ông gọi là "tác chiến điện tử chiến hào".
"Trình độ chiến thuật của quân đội Nga đã hòa làm một với thiết bị và mặc dù có tổn thất, Moscow vẫn duy trì ưu thế chiến tranh điện tử đáng kể", ông nói.
Đừng bắn vào chân mình
"Không chỉ mở rộng quy mô sản xuất UAV, chúng tôi còn mở rộng quy mô sản xuất thiết bị điện tử và nói chung là thay đổi cách tiếp cận sử dụng tác chiến điện tử", Bộ trưởng Chuyển đổi Kỹ thuật số Ukraine, Mykhailo Fedorov, nói với CNN.
Ông nhấn mạnh, không chỉ tích hợp tác chiến điện tử như một lớp bảo vệ trên chiến trường mà còn phải thực hiện một cách thông minh.
-
Sự thật về ứng dụng dự báo thời tiết trên điện thoại: Biết trước nắng mưa thật hay chỉ là "đoán mò"?
Fedorov cảnh báo không nên "quá bão hòa" chiến trường mà thay vào đó thiết kế các hệ thống tác chiến điện tử có thể điều khiển từ xa, để chúng chỉ nhắm mục tiêu vào thiết bị đối phương.
Ông đề cập đến nguy cơ hệ thống tác chiến điện tử Ukraine có thể hạ gục máy bay không người lái của chính mình.
Báo cáo vào tháng 11/2022 của tổ chức nghiên cứu Royal United Services Institute đề cập cái gọi là "huynh đệ tương tàn trong tác chiến điện tử" – vô tình nhắm vào lực lượng của chính mình – là vấn đề lớn đối với Nga trong những ngày đầu cuộc xung đột. Vấn đề nghiêm trọng đến mức Moscow phải thu nhỏ lại hoạt động tác chiến nhằm tránh ảnh hưởng đến thông tin liên lạc.
Ông Fedorov cho biết, nhiệm vụ quan trọng nhất hiện nay là Ukraine phải đạt được công nghệ giúp lập trình máy bay không người lái nhắm mục tiêu vào thiết bị tác chiến điện tử của đối phương trên quy mô lớn.
Đó sẽ là yếu tố thay đổi cuộc chơi đối với những người điều khiển máy bay không người lái như chỉ huy Petrychenko, người thừa nhận họ đang chơi trò mèo vờn chuột, săn lùng thiết bị Nga.
Petrychenko cho biết hy vọng lớn nhất mà họ có hiện tại là các video khắc chế hệ thống của Nga được lan truyền rộng rãi. Các đoạn phim như thế này sẽ giống như một cuốn sổ tay, giúp lực lượng Ukraine xác định ăng ten của Nga trên chiến trường.
