Hàng năm, những đám mây trên bầu trời Moscow được sử dụng một kỹ thuật đặc biệt để ngăn chúng trút mưa xuống trong thời gian diễn ra lễ duyệt binh Ngày Chiến thắng, sự kiện thể hiện lòng tự hào dân tộc quan trọng nhất của Nga.
Lễ duyệt binh kỷ niệm 80 năm Ngày Chiến thắng năm nay cũng không ngoại lệ.
Công nghệ gieo mây hoạt động thế nào?
Gieo mây là một kỹ thuật thay đổi thời tiết nhằm thay đổi lượng mưa từ mây bằng cách đưa các chất kích tạo vào khí quyển. Các chất phổ biến bao gồm: Iodua bạc: Một hợp chất giống tinh thể băng, kích thích sự hình thành các giọt nước lớn hơn. Khí CO2 đông lạnh (dry ice): Làm lạnh nhanh các giọt nước, thúc đẩy quá trình ngưng tụ. Muối: Hút ẩm, hỗ trợ hình thành các giọt mưa.
Khi các chất này được phun vào mây bằng máy bay hoặc tên lửa, chúng tạo ra các hạt nhân để nước ngưng tụ, dẫn đến mưa hoặc tuyết. Trong trường hợp ngăn mưa, mục tiêu là khiến mây xả hết độ ẩm trước khi đến khu vực tổ chức sự kiện, để lại bầu trời quang đãng. Quá trình này đòi hỏi dự báo thời tiết chính xác và sự phối hợp chặt chẽ, theo ScienceAlert.
Đầu tiên, các nhà khí tượng học sử dụng radar và dự báo để tìm các đám mây có khả năng gây mưa. Sau đó, họ triển khai máy bay quân sự như Antonov hoặc Ilyushin, được trang bị thiết bị phun hóa chất để phun chất kích tạo.
Hóa chất được phun vào mây, kích thích mưa ở khu vực cách xa địa điểm sự kiện khoảng 80-100km.
Nga sử dụng công nghệ gieo mây ra sao?
Nga có lịch sử lâu đời trong việc nghiên cứu thay đổi thời tiết, bắt đầu từ thời Liên Xô vào cuối những năm 1940. Công nghệ gieo mây đã được hoàn thiện để phục vụ các sự kiện quốc gia, đặc biệt là các cuộc duyệt binh và lễ hội công cộng.
Các hoạt động này thường sử dụng máy bay quân sự được trang bị súng phun hoặc thiết bị phát tia để phân tán hóa chất. Tuy nhiên, hiệu quả không phải lúc nào cũng được đảm bảo, như trường hợp năm 2017 khi thời tiết xấu vẫn làm gián đoạn một phần duyệt binh, theo AP News.
Chi phí gieo mây dao động tùy thuộc vào quy mô sự kiện, khoảng 1,3 triệu USD cho Ngày Quốc tế Lao động 2016, 6,5 triệu USD cho Ngày Chiến thắng 2015 và 1,67 triệu USD cho Ngày Chiến thắng 2017, dù không phải lúc nào cũng có hiệu quả hoàn hảo.
Những chi phí này bao gồm việc thuê nhà thầu, vận hành máy bay, và mua hóa chất như iodua bạc. Mặc dù số tiền có vẻ lớn, nó chỉ chiếm một phần nhỏ trong ngân sách cho các sự kiện quốc gia, vốn thường bao gồm an ninh và tổ chức lễ hội.
Nhiều quốc gia cũng sử dụng gieo mây với những mục đích khác nhau. Trung Quốc áp dụng để tăng mưa và đảm bảo thời tiết tốt cho Thế vận hội 2008. Mỹ sử dụng ở các bang khô hạn như California. UAE và Ấn Độ tập trung vào tăng lượng mưa để quản lý tài nguyên nước, theo CNBC.
Tính hiệu quả đến đâu?
Dù khá hữu hiệu nhưng kỹ thuật gieo mây không được sử dụng đại trà mà chỉ xuất hiện ở những sự kiện lớn nhằm tránh gây ra những tác động không đáng có đến thời tiết, môi trường.
Quan trọng hơn là tính hiệu quả không chắc chắn. Một số nhà khoa học cho rằng hiệu quả của gieo mây có thể không đảm bảo, đặc biệt trong điều kiện thời tiết phức tạp.
Theo The Independent, Trung Quốc đã sử dụng phương pháp gieo mây để giữ thời tiết khô ráo tại lễ khai mạc Thế vận hội Bắc Kinh năm 2008, với hơn 1.110 đầu đạn mang hóa chất đã được bắn lên bầu trời trong nhiều ngày.
Kết quả là Sân vận động Tổ Chim ở Bắc Kinh tạnh ráo, nhưng liệu kết quả này là tình cờ hay đến từ kỹ thuật này vẫn còn là điều chưa thể kết luận rõ ràng.
Tựu chung lại, công nghệ gieo mây của Nga là một ví dụ ấn tượng về cách khoa học có thể được sử dụng để kiểm soát thời tiết, đảm bảo các sự kiện quốc gia diễn ra suôn sẻ.
Quốc Vinh
Theo The Independent, AP, ScienceAlert
