Cách đây 20 năm, hai nhà tâm lý học trẻ em người Mỹ, Todd Risley và Betty Hart, thuộc Đại học Kansas, đã tiến hành một nghiên cứu trên 42 gia đình có hoàn cảnh xã hội và kinh tế khác nhau.
Họ bắt đầu theo dõi những đứa trẻ từ khi 9 tháng tuổi cho đến 3 tuổi, tập trung quan sát hàng trăm giờ tương tác giữa cha mẹ và con cái. Trong suốt 3 năm, mỗi tháng, các nhà nghiên cứu quay phim 1 giờ tại từng gia đình để ghi lại quá trình giao tiếp giữa trẻ và cha mẹ.
Kết quả nghiên cứu cho thấy:
Trẻ em xuất thân từ gia đình có thu nhập thấp thường có chỉ số IQ thấp hơn. Trẻ em trong các gia đình có cha mẹ được giáo dục tốt, có điều kiện kinh tế khá giả, tiếp nhận trung bình 2.153 từ mỗi giờ. Trẻ em trong các gia đình thuộc tầng lớp lao động tiếp nhận trung bình 1.251 từ mỗi giờ. Trẻ em trong các gia đình sống nhờ trợ cấp xã hội chỉ tiếp nhận 616 từ mỗi giờ.
Khoảng cách về vốn từ ngày càng mở rộng theo thời gian
Đến năm 4 tuổi, khoảng cách này đã lên đến 30 triệu từ giữa nhóm trẻ em có điều kiện gia đình tốt và nhóm trẻ em có hoàn cảnh khó khăn.
Điều này có nghĩa là, dù tiền không trực tiếp quyết định chỉ số IQ, nhưng những bậc cha mẹ có điều kiện kinh tế tốt có xu hướng giao tiếp nhiều hơn với con cái, và chính thời gian trò chuyện giữa cha mẹ và con cái có ảnh hưởng trực tiếp đến IQ của trẻ.
Nghiên cứu cũng phát hiện rằng, những đứa trẻ thường xuyên trò chuyện với cha mẹ có kỹ năng ngôn ngữ vượt trội hơn hẳn so với những trẻ ít giao tiếp. Điểm IQ của nhóm trẻ này cũng cao hơn. 6 năm sau, khi các nhà nghiên cứu quay lại khảo sát, những đứa trẻ có năng lực mạnh hơn, đến năm 9-10 tuổi, cũng có thành tích học tập xuất sắc hơn ở trường.
Ảnh minh hoạ
Sự khác biệt giữa những gia đình có mối quan hệ cha mẹ - con cái khăng khít, thường xuyên trò chuyện tích cực, và những gia đình có tương tác ít, giao tiếp mang tính đối phó, là vô cùng rõ rệt.
Cha mẹ trong những gia đình có thu nhập cao thường trao đổi với con cái về nhiều chủ đề khác nhau, giúp trẻ lớn lên trong một môi trường giàu ngôn ngữ và tích cực ngay từ khi chào đời.
Ở các nước phương Tây, những nghiên cứu như thế này thường trực tiếp chỉ ra sự khác biệt về tầng lớp xã hội, thậm chí khiến nhiều người tin rằng "con nhà nghèo ngày càng khó vươn lên".
Một số người cho rằng giai đoạn phát triển ngôn ngữ của trẻ có sự khác biệt cá nhân, có trẻ phát triển sớm, có trẻ phát triển muộn. Nhưng điều đáng chú ý nhất mà nghiên cứu này muốn nhấn mạnh chính là: Lời nói của cha mẹ có vai trò quan trọng như thế nào trong sự phát triển của con cái.
Vậy, những bậc cha mẹ thường xuyên trò chuyện với con sẽ mang lại những tác động tích cực nào đối với sự phát triển của trẻ?
1. Trẻ không bị thiếu thốn tình cảm
Trong cuộc sống, có rất nhiều bậc cha mẹ vì muốn lo cho gia đình mà phải xa quê đi làm, để con cái ở lại cho ông bà chăm sóc. Họ làm vậy chỉ để cải thiện điều kiện kinh tế của gia đình.
Tuy nhiên, điều mà những bậc cha mẹ này không nhận ra là, khi họ không ở bên cạnh con, đứa trẻ sẽ không có ai để chia sẻ những vấn đề mà chúng gặp phải trong cuộc sống hay học tập. Khi gặp khó khăn, trẻ không biết tâm sự cùng ai. Những đứa trẻ như vậy thường rất thiếu thốn tình cảm và cảm thấy không an toàn, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của não bộ.
2. Trẻ sẽ có tinh thần lạc quan hơn
Những đứa trẻ thường xuyên giao tiếp với cha mẹ sẽ có khả năng ngôn ngữ tốt hơn. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc trí tuệ của chúng không hề kém. Một đứa trẻ biết cách diễn đạt suy nghĩ của mình sẽ không có tâm lý tiêu cực. Chúng sẽ vui vẻ chia sẻ những điều trong lòng với cha mẹ. Những đứa trẻ như vậy có xu hướng lạc quan hơn, và cũng sẽ trở nên ưu tú hơn trong cuộc sống.
3. Trẻ sẽ kết bạn với những người xuất sắc hơn
Yếu tố quan trọng nhất trong việc kết bạn chính là khả năng giao tiếp. Nếu cha mẹ thường xuyên trò chuyện với con, trẻ sẽ hình thành kỹ năng giao tiếp tốt. Khi có khả năng giao tiếp, trẻ sẽ dễ dàng kết bạn với những người giỏi giang. Có bạn bè tốt, trẻ có thể học hỏi lẫn nhau và cùng nhau phát triển, điều này mang lại lợi ích lớn cho cả trí tuệ và cảm xúc của trẻ.
Trên thực tế, kết luận chính của nghiên cứu này không phải để khẳng định rằng con cái của người giàu thì xuất sắc hơn, mà là để nhắc nhở các bậc cha mẹ rằng, nếu muốn con cái trở nên thông minh và ưu tú hơn, trước tiên chính cha mẹ phải làm gương và thực hiện một số điều sau đây:
1. Cha mẹ phải làm gương cho con
Nhiều bậc cha mẹ chỉ mong muốn con mình học giỏi và trở nên xuất sắc, nhưng lại không thực sự tham gia vào quá trình trưởng thành của con. Không có bậc cha mẹ nào nhàn rỗi cả, nếu muốn con cái xuất sắc, bản thân cha mẹ cũng cần phải nỗ lực.
Bất kể hoàn cảnh nào, cha mẹ cũng nên đồng hành cùng con, dùng hành động của mình để chứng minh rằng bản thân luôn cố gắng. Khi trẻ sống trong môi trường có cha mẹ chăm chỉ, chúng cũng sẽ trở nên yêu đời và có động lực hơn.
2. Nuôi dạy con cái đúng cách
Nhiều cha mẹ vẫn tranh cãi rằng nên nuôi con theo kiểu "nghèo khó" hay "giàu có". Nhưng thực tế, dù gia đình có điều kiện kinh tế thế nào đi nữa, điều quan trọng nhất đối với sự trưởng thành của trẻ vẫn là cách nuôi dạy của cha mẹ.
Một nền giáo dục tốt không chỉ giúp trẻ trở thành người có phẩm chất tốt mà còn giúp chúng có một nhận thức đúng đắn về thế giới. Chỉ khi có tư duy đúng đắn, trẻ mới có thể phát triển toàn diện.
3. Dạy con nhìn nhận tiền bạc một cách đúng đắn
Không thể phủ nhận rằng tiền bạc có thể giúp trẻ có nhiều cơ hội học tập hơn. Nhưng xuất thân từ gia đình nào là điều trẻ không thể lựa chọn, và tiền bạc cũng chỉ là thứ tạm thời. Hãy dạy con rằng dù tiền có quan trọng đến đâu, tình yêu thương của cha mẹ dành cho con mới là điều quý giá nhất.
Thanh Hương
