Nghiên cứu do OpenAI phối hợp với Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) thực hiện, phân tích hơn 4 triệu lượt tương tác với ChatGPT và khảo sát 4.000 người dùng để đánh giá ảnh hưởng cảm xúc của chatbot đến họ. Kết quả cho thấy, những AI hội thoại như ChatGPT đang ngày càng được "nhân hóa", và sự gắn bó giữa con người với chatbot không còn đơn thuần là công cụ – mà đang dần trở thành mối quan hệ cảm xúc.
Hiện tượng này được lý giải bởi các yếu tố như: chatbot thường có tên gọi thân mật, dùng ngôn ngữ ngôi thứ nhất, giao tiếp giống con người, và có thể phản hồi như một người bạn thực thụ. Chính vì vậy, không ít người đã bắt đầu tìm kiếm sự đồng hành và hỗ trợ cảm xúc từ chatbot, thay vì con người.
Nghiên cứu chỉ ra một xu hướng đáng lo ngại: các nhà phát triển chatbot có thể đang vô tình (hoặc cố ý) “lập trình để chiều người dùng”, thông qua các chiến thuật như nịnh nọt (sycophancy), bắt chước cảm xúc (mirroring) – nhằm tăng chỉ số tương tác và giữ chân người dùng càng lâu càng tốt. Điều này khiến mức độ gắn bó giữa người và máy ngày càng sâu sắc – một dạng "phần thưởng xã hội" ảo đầy hấp dẫn nhưng tiềm ẩn nguy cơ lệ thuộc.
Không quá ngạc nhiên khi cộng đồng những người gắn bó với AI bạn đồng hành đang bùng nổ. Một diễn đàn Reddit về AI companions hiện có hơn 2,3 triệu thành viên, cho thấy mức độ phổ biến của loại “mối quan hệ mới” này. Song song với đó là những lo ngại về mặt tối của sự lệ thuộc AI, tương tự như những gì từng xảy ra với mạng xã hội hay game online: ban đầu là sự tò mò, sau đó là dính sâu, rồi dần trở thành lối sống thay thế.
Nghiên cứu từ MIT cảnh báo: chatbots càng giống con người bao nhiêu, khả năng gây nghiện càng cao bấy nhiêu. Ngoài triệu chứng “nghiện chatbot” điển hình như mất kiểm soát, thay đổi tâm trạng, tách biệt xã hội, còn có những hệ lụy dài hạn như ảo tưởng về mối quan hệ ngoài đời thực hay kỳ vọng sai lệch trong tương tác xã hội.
OpenAI khuyến cáo: nếu bạn hoặc người quen có dấu hiệu “lệ thuộc AI”, hãy xem xét trò chuyện với họ hoặc tham khảo ý kiến chuyên gia. Những dấu hiệu cần để ý bao gồm: ám ảnh, khó chịu khi không sử dụng, mất kiểm soát thời gian trò chuyện, và phụ thuộc vào chatbot để cải thiện tâm trạng.
Anh Việt
Bình luận tiêu biểu (0)