Trong lúc làm nhiệm vụ trên tàu viễn dương đi qua vùng biển miền Trung, anh D – thủy thủ của một con tàu – không may gặp tai nạn nghiêm trọng. Bão số 12 đổ bộ khiến con tàu chao đảo dữ dội đúng thời điểm anh đang sửa chữa thiết bị. Một cú va đập mạnh khiến ngón trỏ tay phải của anh bị đứt rời hoàn toàn.
Rất may, các thuyền viên đã nhanh chóng sơ cứu, bảo quản phần chi thể đứt rời trong bình giữ nhiệt và đưa anh vào bờ. Do gió bão lớn, việc tiếp cận đất liền vô cùng khó khăn, buộc lực lượng cứu hộ cứu nạn quốc gia phải hỗ trợ.
Sau khi được cấp cứu tại cơ sở y tế gần nhất ở miền Trung, anh D bày tỏ mong muốn được nối lại phần ngón tay. Anh và gia đình lập tức đặt chuyến bay sớm nhất từ Đà Nẵng ra Hà Nội ngay rạng sáng hôm sau để đến Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức. Tổng thời gian phần ngón tay bị thiếu máu lên đến 25 giờ.
Tại bệnh viện, các chuyên gia đánh giá phần chi thể đứt rời được bảo quản đúng cách: khớp ngón vẫn mềm, cấu trúc mô còn tốt. Bệnh viện lập tức hội chẩn đa chuyên khoa gồm phẫu thuật tạo hình – thẩm mỹ, gây mê hồi sức và chấn thương chỉnh hình để đưa ra chiến lược tối ưu, quyết định thực hiện vi phẫu nối lại ngón tay.
Trong phòng mổ, ê-kíp phẫu thuật triển khai theo mô hình đa chuyên khoa. Hai kíp làm việc song song: một kíp làm sạch và chuẩn bị phần ngón đứt rời, kíp còn lại xử trí phần mỏm cụt. Xương được định vị và cố định bằng kim chuyên dụng để tạo trục vững; hệ thống gân, dây chằng được phục hồi. Đặc biệt, các mạch máu và dây thần kinh nhỏ chỉ khoảng 0,8–1 mm được khâu nối dưới kính hiển vi bằng dụng cụ vi phẫu chuyên biệt nhằm đảm bảo lưu thông máu trở lại.
Đây là kỹ thuật đòi hỏi sự tinh vi ở mức cao nhất, bởi chỉ cần một mối nối mạch máu không thông, đầu ngón sẽ không thể được nuôi và nguy cơ hoại tử rất cao. Với trường hợp thiếu máu kéo dài đến 25 giờ mức gần như kỷ lục việc kiểm soát lưu lượng máu, nhiệt độ, nguy cơ co thắt mạch và theo dõi tuần hoàn ngoại vi sau mổ càng trở nên thách thức.
Ca phẫu thuật đặc biệt
TS.BS Vũ Trung Trực – Phó Trưởng khoa Phẫu thuật Hàm mặt, Tạo hình và Thẩm mỹ, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, người trực tiếp thực hiện ca phẫu thuật chia sẻ: “Đây là trường hợp cực kỳ đặc biệt. Trong các ca nối chi thể, thời gian thiếu máu kéo dài là rào cản rất lớn. Trường hợp này may mắn được bảo quản đúng cách ngay từ hiện trường, khớp ngón không bị cứng do duy trì nhiệt độ phù hợp. Bên cạnh đó, cấu trúc ngón tay – gồm xương, da, dây thần kinh và mạch máu – có khả năng chịu thiếu máu tốt hơn so với phần chi có nhiều cơ, nên dù thiếu máu 25 giờ vẫn có thể nối lại. Đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và sự phối hợp nhịp nhàng giữa các chuyên khoa cũng là yếu tố quyết định thành công của ca mổ”.
Sau phẫu thuật, vết thương đã liền, ngón tay hồng, sống hoàn toàn. Người bệnh đã được cắt chỉ, rút kim cố định và đang tập phục hồi chức năng để lấy lại vận động cũng như cảm giác.
Tai nạn đứt rời ngón tay, bàn tay hay các phần cơ thể có thể xảy ra bất cứ lúc nào: trong lao động, sinh hoạt thường ngày hay trong môi trường đặc thù như trên biển. Các chuyên gia khuyến cáo người dân cần trang bị kiến thức sơ cứu đúng cách – yếu tố quyết định khả năng cứu sống chi thể:
- Không rửa, không ngâm phần đứt rời trong bất kỳ dung dịch nào. Nếu có nhiều bụi bẩn, có thể rửa dưới vòi nước sạch, tốt nhất là nước uống tinh khiết hoặc nước đun sôi để nguội.
- Bọc phần chi bằng gạc/khăn sạch, cho vào túi nylon buộc kín (tránh tiếp xúc trực tiếp với đá).
- Đặt túi đựng chi thể vào một túi khác có đá lạnh.
- Giữ phần đứt rời trong môi trường sạch, ổn định nhiệt độ và vận chuyển nhanh nhất có thể.
- Đưa người bị nạn đến cơ sở y tế gần nhất.
- Không tự ý dùng thuốc hay hóa chất sát trùng lên phần chi đứt rời.
Các chuyên gia nhấn mạnh: sơ cứu và bảo quản đúng cách ngay từ hiện trường sẽ tăng đáng kể cơ hội cứu sống phần chi thể, giúp phục hồi chức năng, thẩm mỹ và giảm nguy cơ tàn tật cho người bệnh.
Ngọc Minh
