Việc xây dựng các kim tự tháp của Ai Cập cổ đại luôn là chủ đề của nhiều giả thuyết, từ việc sử dụng dốc nghiêng, con lăn, đến các hệ thống kéo. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới đây đã gợi ý một khả năng thú vị: người Ai Cập cổ đại có thể đã phát triển một hệ thống thang máy thủy lực nguyên thủy để nâng những khối đá khổng lồ lên cao.
Nghiên cứu này tập trung vào Kim tự tháp Djoser, một trong những công trình kiến trúc lâu đời nhất của Ai Cập, được xây dựng khoảng 4.700 năm trước. Đây là kim tự tháp bậc thang đầu tiên, mở đầu cho loạt kim tự tháp sau này của các pharaoh. Nhóm nghiên cứu, do Xavier Landreau, chủ tịch Viện Nghiên cứu Khảo cổ học Cổ sinh vật học ở Paris, dẫn đầu, đã phát hiện ra rằng kiến trúc bên trong của kim tự tháp Djoser có thể chứa đựng bằng chứng về việc sử dụng một hệ thống nâng thủy lực.
Giả thuyết về việc người Ai Cập cổ đại sử dụng thang máy thủy lực để xây dựng kim tự tháp là một trong những ý tưởng hấp dẫn nhất trong khảo cổ học những năm gần đây. Ý tưởng này dựa trên việc phát hiện các cấu trúc thủy lợi gần các kim tự tháp, đặc biệt là kim tự tháp bậc thang Djoser. Các nhà nghiên cứu cho rằng, người Ai Cập có thể đã tận dụng hệ thống này để nâng các khối đá khổng lồ lên cao, thay vì chỉ dựa vào sức người.
Theo nhóm nghiên cứu, họ đã tìm thấy một hố lớn bên trong kim tự tháp cao 60 mét, có thể đã hoạt động như một phần của hệ thống nâng thủy lực. Cơ chế này có thể đã sử dụng nước để nâng các khối đá từ bên trong kim tự tháp, tương tự như cách mà thang máy hiện đại hoạt động, nhưng với công nghệ thủy lực sơ khai.
Nhóm nghiên cứu viết: "Chúng tôi đã phát hiện ra rằng kiến trúc bên trong của kim tự tháp bậc thang tương thích với cơ chế nâng thủy lực chưa từng được nghe đến trước đây. Các kiến trúc sư cổ đại có lẽ đã nâng những viên đá từ trung tâm của kim tự tháp theo cách giống như núi lửa, bằng cách sử dụng nước không có trầm tích."
Công nghệ thủy lực trên thực tế không phải là điều mới lạ đối với người Ai Cập cổ đại. Họ đã nổi tiếng với sự làm chủ thủy lực trong các hệ thống tưới tiêu và vận chuyển hàng hóa thông qua các kênh rạch và sà lan. Tuy nhiên, việc sử dụng nước để nâng các cấu trúc xây dựng khổng lồ là một giả thuyết chưa từng được đề cập đến trước đây.
Một phát hiện khác của nghiên cứu là mối liên hệ giữa kim tự tháp Djoser và cấu trúc gần đó, Gisr el-Mudir. Theo giả thuyết của nhóm nghiên cứu, Gisr el-Mudir có thể đã đóng vai trò như một con đập để thu thập nước mưa, sau đó dẫn nước qua các đường ống để hỗ trợ việc nâng các khối đá bên trong kim tự tháp.
Nước từ Gisr el-Mudir có thể đã được dẫn vào hố bên trong kim tự tháp, nơi áp lực nước sẽ đẩy trục trung tâm lên, từ đó nâng các khối đá nặng tới 100 tấn. Cơ chế này không chỉ giúp giải quyết vấn đề về việc nâng các khối đá khổng lồ lên cao, mà còn cho thấy một mức độ tiên tiến đáng kinh ngạc trong công nghệ và tư duy của người Ai Cập cổ đại.
Phát hiện này không chỉ mang lại ánh sáng mới cho việc hiểu biết về cách người Ai Cập cổ đại xây dựng các kim tự tháp, mà còn mở ra nhiều câu hỏi và hướng nghiên cứu mới.
Tuy nhiên, giả thuyết này vẫn còn nhiều tranh cãi:
- Chưa có bằng chứng trực tiếp: Mặc dù có những dấu hiệu cho thấy sự tồn tại của một hệ thống thủy lực, nhưng chưa có bằng chứng trực tiếp nào chứng minh rằng nó được sử dụng để xây dựng kim tự tháp.
- Độ phức tạp của công trình: Việc xây dựng một hệ thống thang máy thủy lực đủ mạnh để nâng các khối đá khổng lồ lên độ cao hàng chục mét là một công trình kỹ thuật cực kỳ phức tạp, đòi hỏi kiến thức và kỹ năng cao.
- Các giả thuyết khác: Ngoài giả thuyết về thang máy thủy lực, vẫn còn nhiều giả thuyết khác về cách thức xây dựng kim tự tháp, như sử dụng các loại đòn bẩy, ròng rọc, hoặc thậm chí là các loại vật liệu xây dựng nhẹ hơn.
Nếu giả thuyết về thang máy thủy lực này được chứng minh là chính xác, nó có thể thay đổi cách chúng ta nhìn nhận về trình độ công nghệ và khả năng sáng tạo của các nền văn minh cổ đại.
Nghiên cứu này cũng có thể thúc đẩy các cuộc khai quật và nghiên cứu sâu hơn về các kim tự tháp khác, tìm kiếm những bằng chứng khác về việc sử dụng công nghệ thủy lực hoặc các cơ chế tương tự. Hơn nữa, nó có thể giúp chúng ta hiểu rõ hơn về vai trò của nước trong các hoạt động xây dựng và tổ chức xã hội của người Ai Cập cổ đại.
Phát hiện mới về việc người Ai Cập cổ đại có thể đã sử dụng thang máy thủy lực để xây dựng kim tự tháp không chỉ là một bước tiến lớn trong khảo cổ học, mà còn là minh chứng cho sự tài tình và sáng tạo của con người trong việc chinh phục những thách thức khắc nghiệt nhất của thời đại mình.
