Vào ngày 5 tháng 10 năm 1970, người dân thôn Hà Gia, thành phố Tây An, Thiểm Tây, Trung Quốc, khi đang làm việc tại một công trường xây dựng ở trong vùng đã đào được một chiếc bình gốm khá lớn. Sau khi kiểm tra, họ vô cùng sửng sốt khi phát hiện bên trong chứa rất nhiều đồ cổ. Ngay sau đó, dân làng đã gửi chiếc bình gốm đến Bảo tàng tỉnh Thiểm Tây để các chuyên gia thẩm định và nghiên cứu.
Vào ngày 11 tháng 10 cùng năm, một người đàn ông khi đang làm việc ở địa điểm trên cũng tìm thấy một chiếc bình gốm tương tự. Bề mặt của chiếc bình được phủ một lớp bột bạc, bên trong chứa đầy vàng và các cổ vật bằng bạc và ngọc bích. Chiếc bình này sau đó cũng đã được người này giao cho Bảo tàng tỉnh Thiểm Tây.
Sau khi thẩm định, các chuyên gia cho biết bên trong bình có một số lượng lớn lá vàng nặng tới 5,5 kg. Thông qua việc nghiên cứu các món cổ vật còn lại, các chuyên gia xác định được chúng là đồ tùy táng của một vị hoàng thất thời Đường trong lịch sử Trung Quốc, có niên đại hơn 1.000 năm.
Phát hiện quan trọng này lập tức thu hút sự chú ý của ban lãnh đạo Bảo tàng tỉnh Thiểm Tây. Một nhóm chuyên gia đã được bảo tàng cử tới khu vực phát hiện bình gốm để khai quật với hy vọng tìm thêm được các món cổ vật khác. Kết quả, họ đã phát hiện thêm hơn 1.000 cổ vật bằng vàng, bạc, ngọc bích và tiền xu trong lần khai quật này. Các chuyên gia nhận định số di vật văn hóa này có niên đại từ thời nhà Đường, cách đây hơn một nghìn năm. Sau đó, tất cả đã được đưa về Bảo tàng tỉnh Thiểm Tây để tiếp tục nghiên cứu và phục chế.
6 tháng sau đó, Bảo tàng tỉnh Thiểm Tây tổ chức một cuộc triển lãm với chủ đề "Báu vật từ Hà Gia thôn" nhằm mang những món bảo vật đã tìm thấy giới thiệu đến công chúng. Ngày hôm đó, phần lớn người dân thôn Hà Gia đều có mặt. Nhưng cũng tại đây, họ đã chứng kiến một sự việc kỳ lạ xảy ra.
Theo đó, khi các chuyên gia mang số lá vàng cổ cân lại để trưng bày thì phát hiện chúng chỉ còn hơn 4,1 kg. Việc xấp lá vàng bỗng dưng bị hụt mất hơn 1 kg khiến mọi người có mặt tại triển lãm đều hoang mang. Rõ ràng, số vàng này được bảo vệ nghiêm ngặt nên chuyện bị trộm lấy mất là không thể. Tuy nhiên, cả người dân thôn Hà Gia và khách tham quan đều yêu cầu Bảo tàng tỉnh Thiểm Tây đưa ra một lời giải thích rõ ràng cho vụ việc này. Chuyên gia đảm nhận việc nghiên cứu số vàng trên cũng bị đình chỉ công việc và điều tra.
Để làm rõ vụ việc này, các chuyên gia từ Ban Tuyên giáo Thành ủy Thiểm Tây và Khoa Vật lý, Khoa Hóa học của Đại học Tây Bắc đã đến bảo tàng tỉnh Thiểm Tây để tiến hành một số thử nghiệm. Kết quả sau đó đã được công bố, bí ẩn của sự việc trên cũng đã được khoa học lý giải rõ ràng.
Các chuyên gia cho biết việc 5,5 kg lá vàng bỗng dưng bị hụt mất hơn 1 kg là hiện tượng bình thường. Theo đó, công nghệ luyện kim thời cổ đại chưa phát triển, độ tinh khiết của vàng cũng không cao và chúng thường bị lẫn tạp chất. Do đó, chúng có vẻ rất nặng nhưng hàm lượng vàng thực tế chỉ chiếm hơn một nửa. Hơn nữa, số lá vàng này trước đó đã được đặt trong bình gốm rồi chôn dưới đất và bị ngâm nước trong thời gian dài. Những tạp chất trong lá vàng hấp thu nước khiến trọng lượng của nó cũng tăng lên.
Lúc đưa số vàng này ra khỏi bình gốm, các chuyên gia đã cân và ghi nhận trọng lượng của nó là 5,5kg. Khi đó, vàng chưa được bóc tách và độ ẩm trong những lá vàng này vẫn chưa bốc hơi hoàn toàn nên nó vẫn “nặng”. Theo thời gian, sau khi được kiểm tra rồi đưa về trưng bày trong bảo tàng với nhiệt độ và môi trường quy định, lượng nước trong số vàng trên bốc hơi dần nên trọng lượng của chúng cũng ngày càng nhẹ đi. Khi bí ẩn được sáng tỏ, mọi người mới thở phào nhẹ nhõm.
Có thể nói, việc tìm thấy những cổ vật trên được xem là một cột mốc quan trọng đối với cộng đồng khảo cổ học Trung Quốc. Bởi qua quá trình nghiên cứu, những bí mật về thời nhà Đường thịnh vượng trong lịch sử Trung Hoa mà từ trước đến nay vẫn còn đang bị bỏ ngỏ sẽ dần được các nhà khảo cổ hé lộ.
Ánh Lê (Theo Sohu)
