Tử vong sau khi uống thực phẩm chức năng “thuần tự nhiên”
Jordan McKibban, 37 tuổi, người Mỹ, từng sống một cuộc đời lành mạnh đến mức… không hề uống một viên ibuprofen nào để giảm đau, vì lo ngại những ảnh hưởng của thuốc tới sức khỏe. Anh yêu công việc ngoài trời, tự trồng ớt, nấu cá hồi hun khói và nói với mẹ về ước mơ lập gia đình. Thế nhưng, chỉ một thìa bột kratom pha với nước chanh vào cuối giờ làm việc đã cướp đi tất cả. Jordan McKibban tử vong ngay sau đó.
Kết quả khám nghiệm tử thi: mitragynine – hoạt chất chính trong kratom – là thủ phạm. Loại cây có nguồn gốc Đông Nam Á này, ở liều thấp tạo cảm giác hưng phấn, ở liều cao lại đưa người vào trạng thái an thần sâu. Nhưng ẩn sau lớp vỏ “thảo dược”, nó hoạt động như thuốc phiện: gây nghiện, tạo triệu chứng cai và thậm chí dẫn tới tử vong.
Mặc cho FDA tuyên bố cấm quảng bá kratom như thuốc hoặc thực phẩm bổ sung, nó vẫn xuất hiện tràn lan: trên mạng, trong cửa hàng tiện lợi, ở trạm xăng… dưới đủ dạng từ bột, viên nang, kẹo dẻo cho đến nước tăng lực.
Tiến sĩ Michael Greco, bác sĩ cấp cứu tại Florida, mô tả tác động của kratom: “Từ kích động dữ dội, loạn thần, huyết áp tăng vọt… đến buồn ngủ, mất ý thức. Và đôi khi, là cái chết.” Chỉ trong giai đoạn 2011-2017, hơn 1.800 ca liên quan kratom đã được báo cáo tại Mỹ – và con số này chưa dừng lại.
McKibban không phải nạn nhân duy nhất. Ở Ohio, Johnny Loring, 27 tuổi, tìm đến kratom để bớt lo âu. Anh thấy mình tỉnh táo, giao tiếp tốt hơn. Nhưng sau một cơn động kinh, vài tuần sau, anh gục xuống giữa chuyến săn nấm trong rừng. Giám định pháp y phát hiện nồng độ mitragynine kết hợp cùng thuốc giảm đau gabapentin – đủ mạnh để cướp đi mạng sống của anh. Trong phòng Johnny, gia đình tìm thấy 20 gói kratom.
Các nhà khoa học cảnh báo: ngoài mitragynine, thị trường còn xuất hiện 7-hydroxymitragynine (7-OH) – dẫn xuất được cho là “mạnh hơn morphine” – và FDA khuyến nghị đưa vào danh mục chất cấm.
“Tự nhiên’ không đồng nghĩa với ‘vô hại’. Asen cũng là chất tự nhiên”, tiến sĩ Robert Levy, từ Đại học Minnesota, nói.
Những cái chết của McKibban và Loring là hồi chuông cảnh tỉnh: đừng để hai chữ “thuần tự nhiên” đánh lừa, bởi đôi khi, đó là lớp vỏ ngụy trang hoàn hảo của một "sát thủ".
Cảnh báo nguy cơ tử vong và nhiễm độc từ thảo dược kratom
Kratom – loại cây bản địa Đông Nam Á được quảng cáo là “thần dược” giảm đau và lo âu – đang khiến giới chức y tế Mỹ lo ngại khi liên tiếp ghi nhận các ca tử vong và nhiễm độc.
Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) đã phát đi cảnh báo khẩn về kratom, một loại thực phẩm bổ sung (supplement) được tiêu thụ rộng rãi tại Mỹ dưới dạng bột hoặc viên nang. Theo FDA, kratom có tác dụng gây nghiện và nguy hiểm tương tự thuốc phiện, bao gồm cả nguy cơ tử vong, và cơ quan này đang tăng cường ngăn chặn từ khâu nhập khẩu.
“FDA cần sử dụng mọi quyền hạn để bảo vệ công chúng khỏi các chất gây nghiện như kratom,” ông Scott Gottlieb, Ủy viên FDA, nhấn mạnh. Cơ quan này đã tiến hành bắt giữ và tiêu hủy nhiều lô hàng kratom tại các bưu điện quốc tế. Hiện kratom vẫn hợp pháp theo luật liên bang Mỹ, nhưng đã bị cấm sử dụng tại một số bang như Alabama, Arkansas, Indiana, Tennessee và Wisconsin.
Trước đó, Cơ quan Chống ma túy Mỹ (DEA) từng đề xuất đưa kratom vào danh sách chất cấm cùng cần sa và heroin. Tuy nhiên, kế hoạch này bị hoãn sau làn sóng phản đối của công chúng và một bức thư ký bởi 62 nghị sĩ Quốc hội. Nhiều người ủng hộ kratom cho rằng loại thảo dược này ít tác dụng phụ hơn thuốc giảm đau gốc opioid và có tiềm năng trong điều trị nghiện.
Dù vậy, giới chuyên gia y tế khẳng định “tự nhiên” không đồng nghĩa với an toàn, cảnh báo kratom có thể gây nghiện mạnh, dẫn đến quá liều và tử vong.
Kratom (tên khoa học Mitragyna speciosa) là cây thuộc họ cà phê, mọc nhiều ở Thái Lan và các nước Đông Nam Á. Lá và bột kratom được sử dụng để giảm đau, tăng cường tiêu hóa, hoặc pha thành trà. Chỉ vài gam cũng có thể gây trạng thái “ngây ngất” kéo dài tới ba giờ.
Tại Việt Nam, theo ThS.BS Nguyễn Văn Thủy (Bệnh viện Châm cứu Trung ương), kratom không được sử dụng trong điều trị và hầu như không xuất hiện trên thị trường.
Trang Đào (Theo NY Post)
