"Tôi muốn thuyết phục những nước châu Âu đã quen mua vũ khí từ Mỹ. Những nước nào đang mua lá chắn tên lửa Patriot có thể đổi sang hệ thống thế hệ mới SAMP/T do Pháp - Italy phát triển. Những nước đã mua tiêm kích F-35, chúng tôi đề xuất chiến đấu cơ Rafale thay thế", Tổng thống Pháp Emmanuel Macron phát biểu trong cuộc phỏng vấn cuối tuần trước.
Ông lập luận rằng các nước châu Âu phải thay đổi tư duy trong mua sắm quốc phòng, từ "ưu tiên hàng Mỹ" sang đặt mua vũ khí do các đối tác trong châu lục sản xuất, qua đó giúp tăng sản lượng quốc phòng toàn khu vực.
Paris đang đề nghị các tập đoàn quốc phòng nước này cải cách thủ tục và tìm phương án giảm chi phí đầu vào, từ đó hạ giá vũ khí Pháp để trở thành lựa chọn hấp dẫn hơn.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron. Ảnh: Reuters
Theo Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), trụ sở tại Thụy Điển, Pháp đang là nhà xuất khẩu vũ khí lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Mỹ. Tổng giá trị xuất khẩu vũ khí Pháp tăng khoảng 47% giữa hai giai đoạn 2014-2018 và 2019-2023, phần lớn là bán sang các nước châu Á và Trung Đông.
Trong khi đó, các nước châu Âu lại tăng cường mua vũ khí từ Mỹ. SIPRI cho biết châu Âu đã vượt qua Trung Đông trở thành khu vực mua vũ khí lớn nhất từ Mỹ giai đoạn 2020-2024, trong đó có các tiêm kích tàng hình F-35.
Ngày 13/3, Bộ trưởng Quốc phòng Bồ Đào Nha Nuno Melo cũng nói nói kế hoạch mua tiêm kích F-35 khó thành hiện thực, do hạn chế vận hành và thay đổi chính sách của Mỹ.
Ông Nuno Melo khẳng định không quân Bồ Đào Nha cần thay thế phi đội tiêm kích F-16 sắp hết niên hạn hoạt động, nhưng nhấn mạnh rằng "không thể bỏ qua yếu tố địa chính trị" khi lựa chọn mẫu chiến đấu cơ mới.
Bộ trưởng Quốc phòng Bồ Đào Nha Nuno Melo. Ảnh: Getty
"Quan điểm gần đây của Mỹ, xét đến vai trò của NATO và trong kế hoạch địa chiến lược quốc tế, buộc Bồ Đào Nha suy nghĩ về các lựa chọn tốt nhất. Phải cân nhắc một số phương án, trong đó sự dễ đoán định của đồng minh là yếu tố quan trọng, cũng như cần tính đến hoạt động sản xuất của châu Âu và lợi nhuận mà lựa chọn mang lại cho kinh tế Bồ Đào Nha", ông Nuno Melo nói.
Bộ trưởng Melo cảnh báo nguy cơ Mỹ áp đặt hạn chế về vận hành, bảo trì, nguồn cung phụ tùng và những yếu tố giúp đảm bảo tiêm kích Bồ Đào Nha có thể hoạt động trong mọi tình huống. "Cần nhớ đến những phát biểu gần đây của Tổng thống và Ngoại trưởng Mỹ về NATO cũng như tình hình thế giới", Bộ trưởng Quốc phòng Bồ Đào Nha nói thêm.
Giới chuyên gia quân sự nhận định Bồ Đào Nha từ bỏ kế hoạch mua F-35 do những hạn chế tiềm tàng mà Mỹ có thể áp dụng, trong đó có kiểm soát chặt chẽ các bản nâng cấp phần mềm, vốn đóng vai trò trọng yếu trong quá trình tối ưu hiệu suất và bảo đảm an toàn vận hành.
Chính sách này cho thấy Mỹ duy trì kiểm soát chặt chẽ các hệ thống tiên tiến trên dòng F-35, hạn chế khách hàng nước ngoài tự chỉnh sửa máy bay một cách độc lập. Israel là quốc gia duy nhất ngoài Mỹ được quyền can thiệp và chỉnh sửa máy bay F-35, nhưng vẫn không được quyền tiếp cận và thay đổi toàn bộ công nghệ trên dòng chiến đấu cơ này.
Tiêm kích F-35 của Mỹ. Ảnh: Getty
Trong khi đó, một số cựu chuyên gia và quan chức Đức ngày 8/3 tuyên bố tiêm kích tàng hình F-35 do Mỹ chế tạo có "công tắc ẩn", cho phép Washington vô hiệu hóa chúng từ xa. Một số hãng truyền thông tại Bỉ, Thụy Sĩ và Anh cũng đề cập "công tắc ẩn" trên F-35, sau khi xuất hiện thông tin phi đội F-16 Ukraine đã ngừng hoạt động vì thiếu hỗ trợ từ Mỹ.
Dù Mỹ lên tiếng bác bỏ, các nước châu Âu ngày càng lo ngại về nguy cơ phụ thuộc vào vũ khí Mỹ giữa chính sách đối ngoại ngày càng khó đoán của Tổng thống Donald Trump.
Các nước châu Âu khác cũng hoài nghi Washington với tư cách là đồng minh quốc phòng. Theo báo Guardian, Anh được cho bày tỏ mối lo về thiện chí của Washington trong việc hỗ trợ Trident, loại tên lửa đạn đạo do Mỹ sản xuất và được phóng từ tàu ngầm của Anh.
Mới đây, Bộ trưởng Quốc phòng Canada Bill Blair hôm 14/3 cho biết, nước này đang đánh giá lại thương vụ mua F-35 trị giá hơn 13 tỷ USD và tìm kiếm phương án thay thế. Tiêm kích tàng hình F-35 có giá khoảng 80 - 100 triệu USD/chiếc tùy phiên bản.
Theo Financial Times, Ủy ban châu Âu (EC) đã đề xuất mua sắm vũ khí tập thể từ các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU), trong bối cảnh Mỹ đang thay đổi các chính sách quốc phòng.
Chia sẻ trên mạng xã hội X, ông Bob Holley, một cựu quan chức ngoại giao Mỹ, nhận định ngoài vũ khí của Mỹ, “châu Âu hiện có nhiều lựa chọn thay thế tốt. Hãy tự bảo vệ mình!".
Hiện chưa rõ liệu các quốc gia châu Âu khác có từ chối, hoặc chấm dứt hợp đồng mua bán quốc phòng với Mỹ trong thời gian tới hay không.
Bình luận tiêu biểu (0)