Vào những năm 1990, nhà kinh tế học Daniel Hamermesh (Mỹ) phát hiện ra rằng: những người có ngoại hình đặc biệt ưa nhìn không chỉ kiếm được nhiều hơn người bình thường từ 10% đến 12%, mà còn ít bị cha mẹ trừng phạt hơn, ít bị bắt nạt, thậm chí khi ra tòa còn có khả năng được bồi thường cao hơn.
Điều này hoàn toàn có thể lý giải bằng tâm lý học và khoa học thần kinh. Trong tâm lý học, hiệu ứng “hào quang” (halo effect) cho thấy người ta thường đánh giá cao những phẩm chất khác của một người chỉ vì họ… đẹp. Các nghiên cứu thần kinh cũng chỉ ra rằng khi nhìn thấy một người hấp dẫn, các vùng não xử lý phần thưởng và cảm xúc tích cực trong chúng ta được kích hoạt mạnh mẽ – khiến ta dễ có thiện cảm hơn.
Nhưng phát hiện này không nên khiến cha mẹ chỉ chăm chăm đầu tư vào vẻ ngoài của con. Trong thời đại mà ngoại hình có thể đem lại lợi thế, cha mẹ càng cần đặt ra câu hỏi: mình đang dạy con theo hệ giá trị nào?
Ảnh minh hoạ
Dạy con sống tử tế, không dựa dẫm vào ngoại hình
Nhiều cha mẹ ngày nay dễ sa vào “cuộc đua nhan sắc” cho con: học nhảy, catwalk, chụp ảnh, ăn mặc thời trang… Điều đó không sai. Nhưng nếu chỉ chăm chút vẻ ngoài mà bỏ quên rèn luyện nội tâm, trí tuệ và kỹ năng xã hội, thì đứa trẻ lớn lên sẽ dễ trở thành “vỏ đẹp rỗng ruột”.
Thay vì dạy con làm đẹp để được yêu quý, hãy dạy con yêu bản thân dù ngoại hình ra sao. Thay vì để con dựa vào "hào quang nhan sắc", hãy dạy con biết tạo giá trị bằng trí tuệ, nhân cách và bản lĩnh. Một đứa trẻ biết lắng nghe, chia sẻ, có chính kiến, ứng xử văn minh – luôn là người được tôn trọng dù ngoại hình không nổi bật.
Quan trọng hơn, cha mẹ phải là người làm gương: nếu chúng ta chỉ khen ngoại hình, chỉ trầm trồ trước cái đẹp bề ngoài mà phớt lờ lòng tốt hay sự cố gắng – trẻ sẽ học theo cách đánh giá con người nông cạn.
Ngoại hình không phải tất cả, nhưng vẫn rất quan trọng
Song song với việc xây nền tảng bên trong, cha mẹ cũng nên dạy con biết cách chăm chút ngoại hình một cách phù hợp và lành mạnh. Không phải ai sinh ra cũng xinh đẹp, nhưng sạch sẽ, tươm tất, lịch sự là điều ai cũng có thể học được – và nên học từ sớm.
Chăm chút vẻ ngoài không phải là phù phiếm, mà là biểu hiện của sự tôn trọng bản thân và người khác. Trẻ cần được dạy giữ gìn vệ sinh cá nhân, biết ăn mặc phù hợp hoàn cảnh, biết cách trình bày bản thân gọn gàng, tự tin. Những điều tưởng chừng nhỏ này lại góp phần rất lớn vào ấn tượng ban đầu, giúp trẻ dễ hòa nhập, tự tin giao tiếp và thành công trong xã hội.
Điều quan trọng là phải cân bằng: không cực đoan đề cao ngoại hình, cũng không phủ nhận vai trò của nó. Ngoại hình là một “cánh cửa”, nhưng chỉ có nội lực và nhân cách mới giữ con lại trong bất kỳ mối quan hệ hay cơ hội nào.
Lời kết
Con không cần trở thành người đẹp nhất, nhưng hãy là người biết yêu thương, tử tế và biết chăm chút bản thân. Cha mẹ chính là người đặt viên gạch đầu tiên cho điều đó – không chỉ bằng lời dạy, mà bằng chính cách sống hằng ngày.
Thanh Hương
