“Bố tôi thực sự rất mệt mỏi,” một cư dân mạng viết. “Ông ấy gần như không có cuộc sống riêng nào của mình.” Cha anh là tài xế xe tải hạng nặng, quanh năm rong ruổi trên đường. Có những chuyến đi kéo dài cả hai tháng trời không về nhà. Để tiết kiệm thời gian và kịp tiến độ, họ thường lái xe theo ca đêm, đánh đổi giấc ngủ lấy tiền công.
Mẹ anh kể rằng, vào những buổi sáng tinh mơ, khi trời còn chưa kịp sáng, bà thường nhận được tin nhắn WeChat từ chồng: “Anh đến nơi rồi, em đừng lo.” Chỉ một dòng chữ ngắn ngủi, nhưng phía sau đó là cả một đêm dài thức trắng sau vô-lăng.
Những ngày lễ, bố hiếm khi về nhà. Lý do rất đơn giản: làm việc vào ngày lễ được trả lương gấp ba. Trên đường đi, ông gần như không có một bữa ăn tử tế. Phần lớn thời gian, bữa ăn chỉ là bánh bao hấp với rau muối chua cho no bụng, đến khi mệt quá mới mua thêm vài hộp đồ ăn đóng sẵn.
Ở nhà, bố là người có ít quần áo nhất. Nhiều bộ đã mua cách đây hơn mười năm. Áo da nứt nẻ, bong tróc, nhưng ông vẫn không nỡ bỏ đi.
Người ngoài nhìn vào thấy ông là người vui tính, hay kể chuyện cười, thích làm người khác bật cười. Nhưng khi chỉ còn một mình, ông thường trầm tư, lặng lẽ thở dài. Thế nhưng, trước những câu hỏi của vợ con, người đàn ông gánh cả gia đình ấy chỉ nhẹ nhàng nói: “Không sao đâu, bố vẫn ổn.”
Ở Trung Quốc tồn tại một hiện tượng rất quen thuộc: phần lớn những người cha đều âm thầm làm những công việc vất vả và mệt mỏi nhất. Họ mặc những bộ quần áo bình thường, rẻ tiền, sống một cuộc đời bận rộn đến kiệt sức, đêm về trằn trọc không thể ngủ yên. Họ là trụ cột kinh tế của gia đình, quen xoay xở với những gì mình có, không dám mua cho mình một món đồ đắt tiền hơn một chút, nhưng sẵn sàng đáp ứng mọi nhu cầu của con cái.
Đây có phải là hình ảnh của cha bạn? Hay cũng chính là cuộc sống mà bạn đang, hoặc rồi sẽ phải trải qua?
Kiệt sức tâm lý mãn tính
Một cuộc phỏng vấn về người lao động nhập cư hé lộ: nhân vật được hỏi là một người đàn ông ngoài 50 tuổi. Khi được hỏi bữa trưa tốn bao nhiêu tiền, ông vừa cầm bánh bao hấp vừa cầm bát cháo, trả lời: “Tám nhân dân tệ.”
Tám nhân dân tệ - số tiền mà nhiều người sẵn sàng tiêu mà không cần suy nghĩ ở đây lại trở thành “mức sinh hoạt cơ bản” cho bữa trưa của một công nhân nhập cư.
Ông nói: “Bây giờ tôi kiếm được hơn 200 nhân dân tệ một ngày, nhưng vẫn không đủ sống. Người như chúng tôi học hành không nhiều, chỉ có thể làm việc tay chân, nên phải cố gắng gấp đôi để lo học phí cho con.”
Khi được hỏi dự định nghỉ hưu lúc nào, ông cười bất lực: “Chừng nào sức khỏe còn chịu được thì tôi còn làm.”
Không còn lựa chọn nào khác. Sau khi nuôi con xong, họ lại phải nuôi cháu. Công việc không thể dừng, trong khi cơ thể bắt đầu phát tín hiệu cảnh báo, tinh thần cũng dần tiến đến giới hạn chịu đựng. Vì thế, những người đàn ông trung niên ta thường gặp luôn mang ánh mắt mệt mỏi, uể oải, và câu cửa miệng của họ là: “Biết làm sao được.”
Trong tâm lý học, trạng thái này được gọi là kiệt sức tâm lý, hình thành từ căng thẳng kéo dài và sự cạn kiệt năng lượng tinh thần. Khác với mệt mỏi thông thường có thể hồi phục sau vài ngày nghỉ, kiệt sức tâm lý khiến con người rơi vào chán nản, giảm khả năng nhận thức, mất cảm giác thành tựu và trở nên xa cách trong các mối quan hệ.
Áp lực này không giống lịch làm việc “996” hay “007” của người trẻ - thứ có thể tạm dừng khi về nhà. Trách nhiệm gia đình thì không.
Sự trì hoãn thỏa mãn đến cực đoan
Nhiều người trẻ cho rằng cha mẹ mình quá nuông chiều con cái. Nhưng khi nhìn kỹ, đó là sự tự bỏ quên bản thân đã trở thành thói quen.
Có người kể, khi về nhà, bố mẹ tính toán chi tiêu và nói rằng tiền ăn mỗi tháng chỉ khoảng 400 nhân dân tệ. Nhìn lên bàn ăn là cháo loãng, củ cải muối thái sợi. Bữa trưa là bánh bao hấp, rau luộc, hiếm khi có thịt.
Tiền tiết kiệm được không dành cho bản thân, mà cho con cái hoặc cha mẹ già.
Trong tâm lý học, “trì hoãn sự thỏa mãn” là khả năng từ bỏ lợi ích trước mắt để đạt mục tiêu dài hạn. Nhưng với thế hệ cha mẹ, sự trì hoãn ấy đã trở thành vô hạn như củ cà rốt treo trước mặt, nhìn thấy mà không bao giờ chạm tới. Không phải họ không có tiền, mà vì họ đã quen đặt mình ở vị trí cuối cùng.
Khi một con người chỉ còn một vai trò
Có một video từng lan truyền trên mạng với câu nói: “Mọi bậc phụ huynh luộm thuộm đều từng tỏa sáng.” Có người cha từng là ca sĩ underground, có người từng chơi bi-a giỏi, có người am hiểu âm nhạc, nghệ thuật. Thế hệ cha mẹ chúng ta từng sống rất rực rỡ trong lĩnh vực mình yêu thích.
Nhưng sau khi lập gia đình, họ dần bị khóa chặt trong một vai trò duy nhất: trụ cột. Những sở thích, đam mê lần lượt bị gác lại, nhường chỗ cho trách nhiệm mưu sinh.
Cha mẹ không sinh ra đã khô khan và tẻ nhạt. Họ trở nên như vậy vì bị áp lực kéo dài bào mòn. Khi mọi danh tính khác bị tước bỏ, họ dần trở thành “cỗ máy kiếm tiền” trống rỗng cảm xúc. Họ làm việc không phải để sống sung túc, mà vì trên vai họ là tương lai của cả một gia đình.
Nếu thực sự hiểu điều đó, điều tốt nhất chúng ta có thể làm là trưởng thành sớm hơn, tự gánh lấy phần đời của mình để cha mẹ không phải mang cả cuộc sống trên lưng thêm nữa.
Theo Toutiao
Ứng Hà Chi
