Sinh năm 1983 tại Khánh Hòa, Tiến sĩ Liêm đã bắt đầu hành trình học tập và nghiên cứu của mình từ khi còn rất trẻ. Năm 1998, anh nhận được học bổng của tổ chức Soleil Francophone để du học tại Pháp trong một năm, chương trình lớp 10. Khi học ở Pháp, anh bị thu hút bởi các thí nghiệm thú vị của môn sinh học và phát hiện ra niềm đam mê của mình đối với ngành này.
TS Phan Minh Liêm
Sau đó, anh tiếp tục theo học ngành công nghệ sinh học tại Đại học Khoa học Tự nhiên TP.HCM và tích cực tham gia các hoạt động phong trào và nghiên cứu khoa học. Với sự cố gắng liên tục và các đóng góp cho cộng đồng, Liêm được Quỹ Giáo dục Việt Nam (VEF) trao học bổng nghiên cứu sinh tiến sĩ vào năm thứ ba đại học. Anh đến Mỹ du học từ năm 2005.
Làm việc và nghiên cứu tại Trung tâm Ung thư MD Anderson ở Texas, Tiến sĩ Liêm đã xuất bản nhiều công trình nghiên cứu quan trọng cùng các cộng sự trên các tạp chí như Proceedings of The National Academy of Sciences, Journal of National Cancer Institute, Nature Communications, và Nature Cell Biology. Các nghiên cứu của anh tập trung vào việc tìm kiếm các phương pháp điều trị mới cho ung thư, bao gồm cả việc ứng dụng các công trình nghiên cứu vào thực tế.
Anh cũng từng được bầu làm Chủ tịch Hội Sinh viên sau đại học của Trường Cao học Y Sinh thuộc Đại học Texas, trở thành sinh viên quốc tế đầu tiên đảm nhiệm vị trí này trong lịch sử 73 năm của viện. Cùng với Ban lãnh đạo Hội Sinh viên của trường, Tiến sĩ Liêm đã thành lập, hỗ trợ, và điều phối nhiều phong trào và hoạt động tình nguyện của sinh viên cao học từ nhiều quốc gia trên thế giới tại Đại học Texas.
Sau khi nhận bằng tiến sĩ y sinh vào năm 2012, Tiến sĩ Liêm tiếp tục làm việc tại MD Anderson, tập trung vào các đề tài nghiên cứu về điều trị ung thư. Trong giai đoạn 2009-2013, anh đã được vinh danh bốn lần trên bức tường danh dự của Viện MD Anderson, trở thành người Việt đầu tiên đạt được thành tích này.
Một trong những dự án nổi bật của anh là nghiên cứu về khả năng kiểm soát chuyển hóa năng lượng trong khối u của protein 14-3-3sigma. Dự án này đã được trao giải thưởng dưới dạng fellowship trong ba năm bởi Quốc hội và Bộ Quốc phòng Mỹ.
Năm 2014, công trình nghiên cứu về gene tiêu diệt tế bào ung thư do Tiến sĩ Liêm và 30 nhà khoa học khác thực hiện đã được công bố trên tạp chí Nature Communications. Nghiên cứu này đã tìm ra một cơ chế mới có khả năng đảo ngược quá trình phát sinh ung thư và tiêu diệt tế bào ung thư hiệu quả. Thông thường, trong quá trình phát sinh ung thư, các tế bào khỏe mạnh tích lũy các đột biến và dần trở thành tế bào ung thư, hình thành khối u, di căn và gây tử vong cho bệnh nhân ung thư. Công trình của nhóm TS Liêm phát hiện một gene kháng ung thư quan trọng có khả năng tiêu diệt ung thư hiệu quả cũng như đảo ngược quá trình chuyển hóa năng lượng của khối u.
Đây là một tin vui với các bệnh nhân ung thư toàn thế giới khi các kết quả nghiên cứu này góp phần phát triển phương pháp điều trị mới có thể tiêu diệt ung thư hiệu quả, chính xác và giảm khả năng di căn, ức chế sự tăng trưởng của tế bào ung thư thay vì dùng phương pháp điều trị xạ trị hay hóa trị.
Hiện tại, Tiến sĩ Liêm tiếp tục tập trung vào việc phát triển các liệu pháp mới trong điều trị và phòng ngừa ung thư. Các kết quả nghiên cứu của anh đã góp phần thiết lập nền tảng khoa học cho việc phát triển một số phương pháp điều trị mới. Hai thử nghiệm lâm sàng giai đoạn II đang được tiến hành tại châu Âu (Munchen, Đức) và Hoa Kỳ (Trung tâm ung thư MD Anderson, Houston, Texas) dựa trên các nghiên cứu tiền lâm sàng của nhóm. Các thử nghiệm này có mã số NCT03612232 và NCT03370718 trên cơ sở dữ liệu thực nghiệm lâm sàng clinicaltrials.gov. Những kết quả này đang tạo tiền đề cho việc chuẩn bị thử nghiệm lâm sàng giai đoạn III - một bước quan trọng trong quá trình phát triển thuốc mới.
Mục tiêu cuối cùng của Tiến sĩ Liêm là góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống và tăng cơ hội điều trị thành công cho bệnh nhân ung thư, cũng như đóng góp vào công cuộc phòng tránh căn bệnh này trên toàn thế giới. Ngoài ra, anh cũng đã phối hợp với các bác sĩ tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Khánh Hòa, và Salt Cancer Initiative tổ chức bốn hội thảo về các liệu pháp mới trong chẩn đoán và điều trị ung thư, với sự tham gia của hơn 20 chuyên gia của Trung tâm Ung thư MD Anderson và nhiều bác sĩ đầu ngành tại Việt Nam, góp phần tăng cường hợp tác chuyên môn giữa các bệnh viện và hỗ trợ bệnh nhân ung thư tại quê hương.
Trong bối cảnh ung thư ngày càng trẻ hóa, Tiến sĩ Liêm cũng chỉ ra rằng sự kết hợp giữa lối sống hiện đại, môi trường ô nhiễm và khả năng chẩn đoán tốt hơn đã góp phần dẫn đến số ca được chẩn đoán mắc ung thư tăng lên. Để phòng chống ung thư hiệu quả, việc thay đổi lối sống, chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều đặn, hạn chế rượu bia và thuốc lá, cùng với việc tầm soát ung thư định kỳ là vô cùng quan trọng
Tổng hợp
Khánh Ngọc
