Theo Giáo dục và Thời đại, những tiêu chí rõ ràng sẽ giúp hệ thống vận hành ổn định và nâng cao chất lượng đào tạo. Thực tế những năm đầu triển khai Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 cho thấy, câu chuyện lựa chọn sách giáo khoa đã trở thành chủ đề được bàn luận sôi nổi ở nhiều địa phương.
Không chỉ giáo viên, mà cả phụ huynh, học sinh và các nhà quản lý giáo dục đều đặt chung một câu hỏi: đâu là bộ sách có thể đáp ứng yêu cầu mới, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi nhất cho quá trình dạy – học?
Đầy đủ, đồng bộ và giá thành hợp lý
Một bộ sách giáo khoa chuẩn, đáp ứng đầy đủ các tiêu chí, không chỉ là tập hợp những cuốn sách được biên soạn theo chương trình mới. Đó là nền tảng quan trọng đóng vai trò là khung tham chiếu cho giáo viên, đồng thời đảm bảo tính ổn định, chất lượng và hiệu quả quá trình dạy học trên phạm vi cả nước.
Ảnh minh họa: Tiền phong
Tính đầy đủ và đồng bộ là một trong những tiêu chí quan trọng hàng đầu khi các cơ sở giáo dục lựa chọn sách giáo khoa. Một bộ sách phù hợp phải bao quát đầy đủ tất cả môn học, kể cả những môn có ít học sinh lựa chọn hoặc mang tính đặc thù, đồng thời đi kèm tài liệu giáo dục địa phương được biên soạn thống nhất, đáp ứng nhu cầu thực tiễn của từng vùng. Sự đầy đủ này giúp nhà trường xây dựng kế hoạch dạy học ổn định, tránh tình trạng thiếu hoặc không đồng bộ giữa các môn học và khối lớp.
Bên cạnh sách in, yêu cầu về học liệu số cũng ngày càng rõ nét. Một bộ sách giáo khoa đáp ứng tiêu chí hiện nay cần sở hữu hệ sinh thái học liệu đa dạng như bài tập tương tác, audio, video, tư liệu thực tế, sách giáo viên và sách bài tập,...
Điều này đòi hỏi đơn vị biên soạn có đủ năng lực về nhân lực, tài chính và công nghệ để phát triển học liệu số, đồng thời triển khai tập huấn giáo viên một cách thường xuyên. Khi các thành phần được thống nhất, bộ sách giáo khoa mới thực sự trở thành hệ công cụ hỗ trợ hiệu quả.
Song song với yêu cầu về tính đồng bộ học liệu, giá bán hợp lý cũng trở thành một tiêu chí quan trọng khi các trường và phụ huynh xem xét lựa chọn sách. Một bộ sách giáo khoa được đánh giá là phù hợp phải đảm bảo giá thành hợp lý, giảm gánh nặng tài chính cho phụ huynh, học sinh và ngân sách nhà nước. Điều này trước hết phụ thuộc vào quy trình biên soạn, thiết kế, in ấn và phát hành được tối ưu, giúp giảm chi phí mà vẫn giữ chất lượng sách.
Bên cạnh đó, mức giá bán lẻ cần thấp hơn hoặc ở mức cạnh tranh so với mặt bằng thị trường, phù hợp định hướng quản lý của cơ quan nhà nước. Việc kiểm soát chi phí sản xuất theo hướng minh bạch và hợp lý không chỉ hỗ trợ phụ huynh, học sinh mà còn giảm gánh nặng cho ngân sách khi triển khai các chính sách đặt hàng, cấp phát hoặc hỗ trợ sách giáo khoa cho các nhóm đối tượng khó khăn.
Được lựa chọn rộng rãi và có tính ổn định trong thực tiễn
Theo Giáo dục Việt Nam, một bộ sách giáo khoa phù hợp cần nhận được sự tin cậy cao của giáo viên, phụ huynh và học sinh, được lựa chọn và sử dụng phổ biến trong thực tế.
Việc sử dụng một bộ sách giáo khoa ổn định sẽ giúp hạn chế tình trạng mua sắm lại sách theo từng năm, giảm áp lực cho giáo viên trong việc tập huấn và thay đổi học liệu, đồng thời tạo sự ổn định trong tổ chức dạy học, kiểm tra, đánh giá và điều hành giáo dục. Đây cũng là yếu tố thuận lợi khi triển khai các hoạt động giáo dục liên trường, liên tỉnh hoặc trên phạm vi toàn quốc.
Phù hợp về phương pháp sư phạm và kiểm tra, đánh giá
Một bộ sách giáo khoa phù hợp cần bảo đảm sự nhất quán về triết lý, phương pháp giáo dục và cách tiếp cận, qua đó tạo thuận lợi cho giáo viên và người học.
Bộ sách phải có tính liên thông, đồng bộ từ lớp 1 đến lớp 12, tránh phân tán hoặc mâu thuẫn trong quan điểm giáo dục; đồng thời hỗ trợ hiệu quả cho công tác quản lý chuyên môn trong nhà trường, xây dựng kế hoạch dạy học và tổ chức dạy học theo chủ đề.
Bên cạnh đó, sách giáo khoa cần tạo điều kiện thuận lợi cho việc tổ chức kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh, góp phần giảm gánh nặng cho giáo viên trong bối cảnh nhiều địa phương đang thực hiện sắp xếp lại bộ máy quản lý giáo dục.
