Vắc xin viêm não mô cầu có mấy loại?

1. Viêm não mô cầu nguy hiểm như thế nào?

Trước khi tìm hiểu vắc xin viêm não mô cầu có mấy loại, cần nắm được mức độ nguy hiểm của bệnh viêm não mô cầu. Đây là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính do vi khuẩn Neisseria meningitidis gây ra, có thể tiến triển nhanh và dẫn đến tử vong trong vài giờ nếu không điều trị kịp thời. Bệnh gây nhiều biến chứng nghiêm trọng như viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, tổn thương thần kinh, hoại tử chi, và di chứng như điếc hoặc liệt.

Đáng lo là triệu chứng ban đầu có thể là sốt, đau đầu, buồn nôn, dễ nhầm lẫn với các bệnh nhẹ, nhưng tình trạng có thể xấu đi nhanh chóng, dẫn đến sốc nhiễm trùng, hôn mê hoặc tử vong trong vòng 24 giờ. Trẻ dưới 5 tuổi, thanh thiếu niên và những người sống trong môi trường tập thể có nguy cơ cao nhất. Ngoài ra, nhiều người có thể mang vi khuẩn mà không có triệu chứng nhưng vẫn lây bệnh qua đường hô hấp, gây khó khăn trong kiểm soát lây lan.

Do đó, tiêm vắc xin viêm não mô cầu được khuyến nghị là biện pháp phòng ngừa hiệu quả, giúp tạo miễn dịch chủ động và giảm nguy cơ biến chứng. Vắc xin không chỉ bảo vệ bản thân mà còn giúp hình thành miễn dịch cộng đồng, hạn chế dịch bệnh bùng phát.

2. Vắc xin viêm não mô cầu gồm mấy loại?

Vi khuẩn Neisseria meningitidis được phân loại thành ít nhất 12 nhóm huyết thanh, bao gồm: A, B, C, W, Y, X, Z, E, H, I, K và L. Trong đó, 5 chủng phổ biến nhất thường gây bệnh nghiêm trọng trên người là A, B, C, W và Y. Đây cũng là mục tiêu chính của các chương trình tiêm chủng và là lý do vì sao hầu hết các vắc xin hiện nay tập trung vào việc phòng ngừa các chủng này.

Tại Việt Nam, các chủng A, B, C, Y và W-135 là những chủng thường gặp. Trong đó, nhóm B và C phổ biến ở trẻ nhỏ, còn nhóm A thường gây dịch lớn ở cộng đồng.

Hiện nay, vắc xin viêm não mô cầu thuộc loại vắc xin bất hoạt - tức không chứa vi khuẩn sống mà chỉ chứa các thành phần đã được làm suy yếu hoặc bất hoạt để không gây bệnh nhưng vẫn có khả năng kích thích hệ miễn dịch sản sinh kháng thể.

Nhìn chung, có hai loại vắc xin viêm não vô cầu chính:

- Vắc xin polysaccharide: chứa các phân tử vỏ đường từ vi khuẩn. Dù có tác dụng phòng bệnh, loại này không tạo được miễn dịch lâu dài, không hiệu quả ở trẻ dưới 2 tuổi và không giúp hình thành miễn dịch cộng đồng.

- Vắc xin liên hợp (conjugate vaccine): là loại tiên tiến hơn, kết hợp vỏ đường với một loại protein mang nhằm tăng khả năng kích thích hệ miễn dịch. Nhờ đó, vắc xin này tạo ra kháng thể mạnh và bền vững hơn, phù hợp với cả trẻ nhỏ và giúp hình thành miễn dịch cộng đồng.

Ngoài ra, một số loại vắc xin chỉ phòng một chủng huyết thanh riêng lẻ (như nhóm B), trong khi các loại vắc xin kết hợp có thể phòng cùng lúc nhiều chủng (như A, C, Y, W-135). Việc lựa chọn loại vắc xin và lịch tiêm phụ thuộc vào độ tuổi, nguy cơ phơi nhiễm và tình hình dịch tễ tại từng khu vực.

Nguồn tổng hợp: VNVC, CDC Hoa Kỳ, BVĐK Vinmec

Ngọc Ái