Sáng 23/12, cộng đồng chạy bộ và ba môn phối hợp tại Việt Nam không khỏi bàng hoàng trước thông tin một vận động viên Ironman hàng đầu bất ngờ qua đời khi tuổi đời còn rất trẻ. Sự ra đi đột ngột của anh để lại nhiều tiếc thương, đồng thời làm dấy lên những lo ngại về sức khỏe tim mạch ở người chơi thể thao cường độ cao.
Điều khiến nhiều người chú ý là trước khi sự việc xảy ra, vận động viên này từng than phiền về tình trạng mất ngủ kéo dài. Trong một bài chia sẻ gần đây trên mạng xã hội, anh thậm chí đăng tải ảnh chụp màn hình dòng lệnh trò chuyện với ChatGPT với nội dung: “Đêm ngủ không được, cố trấn an mình với GPT”. Chi tiết này khiến không ít người đặt câu hỏi: Liệu mất ngủ có thể liên quan đến nguy cơ đột tử, đặc biệt ở những người trẻ, khỏe mạnh và thường xuyên tập luyện?
Hiện nguyên nhân cụ thể dẫn đến cái chết của vận động viên chưa được gia đình công bố. Tuy nhiên, dưới góc độ y khoa, các chuyên gia cho rằng rối loạn giấc ngủ là một yếu tố nguy cơ nghiêm trọng, có thể tác động trực tiếp và gián tiếp đến hệ tim mạch.
Mất ngủ – “kẻ thù thầm lặng” của tim mạch
Theo ThS.BS Đoàn Dư Mạnh (Phó Giám đốc Trung tâm Tim mạch và Đột quỵ Quốc tế Phương Đông, thành viên Hội Bệnh mạch máu Việt Nam), mất ngủ, ngủ kém hoặc rối loạn giấc ngủ đều có ảnh hưởng rõ rệt đến tim mạch nếu kéo dài.
“Trong trạng thái ngủ sinh lý bình thường, nhịp tim và huyết áp sẽ giảm xuống, giúp tim và hệ mạch được ‘nghỉ ngơi’. Khi mất ngủ, hormone stress như cortisol bị tiết ra liên tục, khiến huyết áp luôn duy trì ở mức cao”, bác sĩ Mạnh phân tích.
Không chỉ vậy, tình trạng căng thẳng thần kinh do thiếu ngủ còn kích thích hệ thần kinh giao cảm, làm huyết áp tăng thêm. Nếu mất ngủ diễn ra trong thời gian dài, nguy cơ tiến triển thành tăng huyết áp mạn tính là rất cao, thay vì chỉ tăng huyết áp tạm thời do stress.
Gia tăng nguy cơ bệnh mạch vành, nhồi máu cơ tim
Một hậu quả đáng lo ngại khác của mất ngủ là sự hình thành và tiến triển của xơ vữa động mạch, đặc biệt là ở mạch vành. Khi ngủ không đủ giấc, cơ thể dễ rơi vào trạng thái viêm mạn tính, rối loạn chuyển hóa lipid, từ đó thúc đẩy sự tích tụ mảng xơ vữa trong lòng mạch.
“Xơ vữa mạch vành nếu tiến triển sẽ làm hẹp lòng mạch, giảm lượng máu nuôi tim và làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim. Các mảng xơ vữa càng dễ vỡ thì nguy cơ tắc mạch cấp càng cao”, bác sĩ Mạnh cho biết.
Đối với những người luyện tập thể thao cường độ cao, tim phải hoạt động nhiều hơn bình thường. Nếu nền tảng tim mạch đã bị ảnh hưởng bởi mất ngủ kéo dài, nguy cơ biến cố tim mạch càng trở nên nghiêm trọng.
Rối loạn nhịp tim và nguy cơ đột quỵ
Theo bác sĩ Mạnh, rối loạn giấc ngủ còn liên quan chặt chẽ đến rối loạn nhịp tim. Ban đêm, khi ngủ sâu, hệ thần kinh thực vật sẽ điều hòa nhịp tim chậm và ổn định hơn. Ngược lại, mất ngủ khiến thần kinh luôn trong trạng thái kích thích, làm tăng nguy cơ loạn nhịp, trong đó phổ biến là rung nhĩ.
Rung nhĩ có thể dẫn đến hình thành cục máu đông trong tim. Nếu cục máu đông di chuyển lên não sẽ gây đột quỵ, tắc ở mạch vành gây nhồi máu cơ tim, hoặc tắc mạch thận dẫn đến suy thận cấp.
Ngoài ra, thiếu ngủ kéo dài còn làm suy giảm miễn dịch, tăng phản ứng viêm toàn thân, gây rối loạn chuyển hóa và làm tăng nguy cơ mắc đái tháo đường – những yếu tố tiếp tục làm nặng thêm bệnh lý tim mạch.
Ngủ bao nhiêu là đủ để bảo vệ trái tim?
Theo ThS.BS Đoàn Dư Mạnh, ngủ dưới 6 giờ mỗi ngày được xem là ngưỡng nguy hiểm, làm tăng rõ rệt nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và biến cố đột tử. Ngược lại, một giấc ngủ đủ và chất lượng có tác dụng bảo vệ tim.
“Giấc ngủ lý tưởng đối với người trưởng thành là từ 7–9 giờ mỗi ngày. Ngủ sâu và đều giúp cơ thể phục hồi, ổn định huyết áp, nhịp tim và hệ thần kinh”, bác sĩ nhấn mạnh.
Khi mất ngủ kéo dài, người bệnh cần chủ động thăm khám bác sĩ chuyên khoa thần kinh hoặc tâm lý để được đánh giá và can thiệp kịp thời, tránh tự ý dùng thuốc ngủ.
Trước đây, mất ngủ thường gặp ở người lớn tuổi, nhưng hiện nay tình trạng này ngày càng phổ biến ở người trẻ, đặc biệt là phụ nữ do ảnh hưởng nội tiết và áp lực cuộc sống. Để cải thiện giấc ngủ, các chuyên gia khuyến cáo nên tạo thói quen thư giãn trước khi ngủ như đọc sách nhẹ nhàng, uống nước ấm, nghe nhạc dịu, tắt hết đèn và hạn chế tiếng ồn.
(Ảnh minh họa: Internet)
Minh Minh
