PGS.TS.BS. Christopher Runyan – giảng viên Khoa Phẫu thuật tạo hình, Trường Đại học Wake Forest (Hoa Kỳ) – là người đã góp phần quan trọng giúp ngành phẫu thuật tạo hình Việt Nam ngày càng tiệm cận với trình độ thế giới. Bác sĩ Runyan dành cho Việt Nam một tình cảm đặc biệt – chính điều đó đã thôi thúc ông học tiếng Việt và luôn mong muốn được đóng góp cho nền y tế Việt Nam.
Trong 3 năm đồng hành cùng tổ chức Nuoy (tổ chức phi chính phủ, nơi ông giữ vai trò Giám đốc Chương trình Nghiên cứu), bác sĩ Runyan đã trực tiếp khám và điều trị miễn phí cho 820 bệnh nhân, thực hiện thành công 243 ca phẫu thuật. Tay nghề phẫu thuật xuất sắc cùng tinh thần cống hiến không ngừng nghỉ khiến ông được nhiều bác sĩ Việt Nam ngưỡng mộ và theo học.
Không chỉ dừng lại ở công tác điều trị, ông cùng tổ chức Nuoy còn tổ chức thành công 24 hội thảo và lớp đào tạo chuyên sâu dành cho bác sĩ Việt Nam; hỗ trợ thực hiện 7 công trình nghiên cứu được công bố trên các tạp chí khoa học; đồng thời xây dựng mạng lưới hợp tác với 8 đối tác y tế trong nước.
Dưới đây, hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về tình yêu của phó giáo sư Runyan với Việt Nam và những mong mỏi của ông đối với việc đóng góp cho ngành y tế Việt.
Ấn tượng với sự hào phóng của người Việt
Ngọc Minh: Có lý do gì đặc biệt để bác sĩ lại chọn Việt Nam làm điểm đến thay vì một quốc gia khác?
Bác sĩ Christopher Runyan: Khi tôi mới 19 tuổi, tôi được nhà thờ cử đi làm giáo sĩ cho cộng đồng người Việt tại miền Bắc California (Mỹ). Tôi đã tham gia một khóa học tiếng Việt kéo dài hai tháng và chuyển từ bang Indiana đến California để sống và làm việc cùng cộng đồng người Việt trong gần hai năm.
Trong thời gian đó, tôi sống cùng một giáo sư người Việt và dành rất nhiều thời gian học tiếng Việt một cách nghiêm túc.
Tôi đã có cơ hội gặp gỡ hàng trăm gia đình người Việt, và từ đó hình thành một tình cảm sâu đậm với con người và văn hóa Việt Nam. Tôi thực sự ấn tượng với tinh thần làm việc, sự tận tụy, lòng trung thành và sự hào phóng của người Việt. Kể từ thời điểm đó, tôi luôn mong một ngày nào đó sẽ được đặt chân đến Việt Nam.
Ngọc Minh: Và đó cũng là lý do để bác sĩ quyết học tiếng Việt?
Bác sĩ Christopher Runyan: Việc học tiếng Việt đến với tôi từ mong muốn được hiểu sâu sắc hơn về cộng đồng mà tôi phục vụ. Không chỉ là ngôn ngữ, tiếng Việt còn mở ra cho tôi cánh cửa tiếp cận văn hóa, cảm xúc và những trải nghiệm của người Việt. Trong công việc hiện tại, khả năng giao tiếp trực tiếp bằng tiếng Việt giúp tôi tạo dựng niềm tin, kết nối gần gũi hơn với bệnh nhân, gia đình và các đồng nghiệp tại Việt Nam. Đó không chỉ là công cụ hỗ trợ chuyên môn, mà còn là cách tôi thể hiện sự tôn trọng gắn bó với Việt Nam.
Giấc mơ đến Việt Nam của tôi cuối cùng cũng thành hiện thực vào năm 2019, khi tôi được Bác sĩ Phương Nguyễn – một bác sĩ phẫu thuật sọ mặt người Mỹ gốc Việt, hiện công tác tại Đại học Colorado – mời tham gia một chuyến công tác y tế tại Hà Nội. Từ đó đến nay, tôi đã đồng hành cùng tổ chức Nuoy và quay trở lại Việt Nam một đến hai lần mỗi năm để làm việc cùng các bác sĩ phẫu thuật tại Hà Nội và TP.HCM.
Ngọc Minh: Điều gì khiến bác sĩ ngày càng dành nhiều tâm huyết cho Việt Nam?
Bác sĩ Christopher Runyan: Tình cảm và sự ngưỡng mộ của tôi dành cho người Việt Nam ngày càng sâu sắc hơn qua bảy chuyến công tác trong vòng 5 năm qua. Tôi đã có cơ hội làm việc trực tiếp với các bác sĩ và gia đình bệnh nhi mắc dị tật vùng hàm mặt. Gia đình tôi cũng đã đồng hành cùng tôi trong nhiều chuyến đi, và tất cả chúng tôi đều đem lòng yêu mến ẩm thực, cảnh đẹp, sự sôi động và lòng mến khách của con người nơi đây.
Ngọc Minh: Tôi còn được biết bác sĩ cũng đang theo đuổi chứng chỉ hành nghề y tại Việt Nam?
Bác sĩ Christopher Runyan: Đúng vây, tôi quyết định theo đuổi chứng chỉ hành nghề y tại Việt Nam xuất phát từ mong muốn khẳng định một cam kết lâu dài và bền vững trong việc phục vụ cộng đồng tại Việt Nam. Trước mắt, tôi dự định tiếp tục tham gia các chương trình phẫu thuật từ thiện hai lần mỗi năm, đồng thời hy vọng sẽ có cơ hội đóng góp nhiều hơn nữa trong tương lai, cả về mặt chuyên môn lẫn sự hiện diện lâu dài tại Việt Nam.
Vô cùng khâm phục bác sĩ Việt Nam
Ngọc Minh: Tôi được biết ngoài đào tạo thì bác sĩ có tham gia các chương trình phẫu thuật dị tật khe hở môi - vòm miệng và hàm mặt miễn phí tại Việt Nam. Bác sĩ đánh giá ra sao về sự thay đổi trong phẫu thuật này tại Việt Nam?
Bác sĩ Christopher Runyan: Các bác sĩ Việt Nam đã có rất nhiều kinh nghiệm trong việc điều trị các bệnh lý vùng hàm mặt, bao gồm khe hở môi và vòm miệng. Mục tiêu của tôi – cũng như của Nuoy – là hỗ trợ đội ngũ chuyên gia tại địa phương tiếp cận những kỹ thuật hiện đại nhất, đang được áp dụng tại các quốc gia phát triển, để họ có thể cung cấp những lựa chọn điều trị tiên tiến và toàn diện nhất cho bệnh nhân.
Chúng tôi cũng mong muốn đồng hành để đội ngũ bác sĩ Việt Nam vươn tầm trở thành những chuyên gia được công nhận trên trường quốc tế, không chỉ trong thực hành mà cả trong nghiên cứu và đào tạo. Tôi nhìn thấy tiềm năng đó đang hình thành tại Việt Nam – và tôi mong có thể góp phần hỗ trợ để điều đó trở thành hiện thực.
Ngọc Minh: Trong quá trình làm việc tại Việt Nam, bác sĩ có kỷ niệm nào đặc biệt hoặc đáng nhớ nhất không?
Bác sĩ Christopher Runyan: Điều khiến tôi xúc động và ghi nhớ nhất không nằm ở một ca mổ cụ thể, mà là khoảnh khắc tôi quay lại Việt Nam vào năm sau và thấy rằng các bác sĩ nơi đây đã áp dụng những kiến thức, kỹ thuật hoặc thiết bị mà chúng tôi mang đến từ lần trước. Khả năng tiếp nhận và vận dụng những công nghệ, kỹ thuật tiên tiến của các bác sĩ Việt Nam là điều khiến tôi vô cùng khâm phục.
Tôi vẫn đang trong quá trình tìm hiểu đầy đủ về hệ thống y tế Việt Nam, vốn rất đa tầng và phức tạp. Tôi nhận thấy trẻ nhỏ tại Việt Nam có thể tiếp cận khá tốt với các dịch vụ điều trị dị tật bẩm sinh như khe hở môi - vòm miệng. Tuy nhiên, khi các em lớn dần, việc tiếp tục được điều trị toàn diện dường như trở nên khó khăn hơn.
Điều này gây ra không ít trở ngại cho các gia đình, đặc biệt trong những trường hợp dị tật cần được điều trị theo giai đoạn – kéo dài đến tuổi trưởng thành. Ví dụ, một trẻ bị khe hở môi - vòm có thể được phẫu thuật sửa môi và vòm miệng ngay trong năm đầu đời. Nhưng sau đó, các em vẫn cần tiếp tục trị liệu ngôn ngữ, chỉnh nha, ghép xương hàm, phẫu thuật hàm hoặc mũi trong độ tuổi thanh thiếu niên.
Tôi thấy rằng việc tiếp cận các dịch vụ này qua hệ thống y tế công lập ở lứa tuổi lớn hơn vẫn còn hạn chế – và đây cũng là một thách thức chung tại nhiều nước, kể cả ở Mỹ. Ngay tại Mỹ, mỗi bang có những quy định khác nhau về việc bảo hiểm công có chi trả cho điều trị các dị tật bẩm sinh ở thanh thiếu niên hay không.
Tôi tin rằng để những bệnh nhân mang dị tật vùng hàm mặt có thể học tập, làm việc và đóng góp tích cực cho xã hội, họ cần được tiếp cận với một hệ thống điều trị đa chuyên khoa, toàn diện – không chỉ trong những năm đầu đời mà còn đến khi trưởng thành – dù họ sống ở Mỹ, Việt Nam hay bất kỳ nơi nào khác trên thế giới.
Ngọc Minh: Ngoài phẫu thuật, bác sĩ đã có những đóng góp nào khác để hỗ trợ hệ thống y tế tại Việt Nam?
Bác sĩ Christopher Runyan: Cho đến nay, đóng góp lớn nhất của tôi có lẽ là việc đào tạo phẫu thuật trực tiếp cho các bác sĩ Việt Nam tại bệnh viện và phòng mổ. Bên cạnh đó, tôi cũng đã tham gia giảng bài, tổ chức các buổi hội thảo, khóa tập huấn và hội nghị chuyên ngành.
Tôi đặc biệt tin rằng, hợp tác với các bác sĩ giảng viên tại các bệnh viện đào tạo sẽ tạo ra ảnh hưởng lâu dài và sâu rộng nhất. Tổ chức của chúng tôi cũng đã tài trợ cho nhiều bác sĩ Việt Nam sang Mỹ học tập hoặc tham dự các hội nghị quốc tế nhằm mở rộng kiến thức và nâng cao chuyên môn.
Với những tiến bộ nhanh chóng của nền kinh tế và ngành công nghiệp tại Việt Nam, tôi hy vọng hệ thống y tế cũng sẽ được củng cố và phát triển tương xứng. Tôi cũng rất mong được chứng kiến các bác sĩ Việt Nam ngày càng được công nhận là những chuyên gia tầm cỡ quốc tế.
Ngọc Minh: Nếu có một điều bác sĩ muốn nhắn gửi đến cộng đồng y khoa hoặc bệnh nhân Việt Nam, đó sẽ là gì?
Bác sĩ Christopher Runyan: Xin cảm ơn! Cơ hội được làm việc cùng các bạn là một trong những may mắn tuyệt vời nhất của cuộc đời tôi.
Cảm ơn bác sĩ Christopher Runyan, chúc ông sức khoẻ và thành công!
Ngọc Minh
