Vì sao hồ sơ 2 dự án bệnh viện hàng chục nghìn tỷ bị chuyển sang Bộ Công an điều tra?

5 sai phạm của 2 dự án dẫn đến lãng phí hàng nghìn tỷ đồng

Chiều 31/3, Thanh tra Chính phủ tổ chức công bố kết luận thanh tra Dự án đầu tư xây dựng mới cơ sở 2 của Bệnh viện Bạch Mai và Dự án đầu tư xây dựng mới cơ sở 2 của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức.

Kết quả thanh tra cho thấy, những sai phạm trong quá trình triển khai 2 dự án có tính hệ thống, các vi phạm xuất phát từ 5 nguyên nhân chính, trong đó: Vi phạm sau có nguyên nhân từ vi phạm trước; có yếu tố chủ quan xảy ra ở hầu hết các khâu, từ chuẩn bị đầu tư đến thực hiện đầu tư; từ phê duyệt chủ trương, kế hoạch lựa chọn nhà thầu; tổ chức đấu thầu; lựa chọn, ký kết và thực hiện các gói thầu.

Hợp đồng xây dựng ký kết không rõ ràng, không tuân thủ bất kỳ quy định nào tại các văn bản quy phạm pháp luật về hợp đồng trong hoạt động xây dựng. Vừa ký hợp đồng xong thì 8 ngày sau đã phải đề nghị điều chỉnh thiết kế cơ sở. Do đó nên thi công khi chưa có thiết kế kỹ thuật, chưa có bản vẽ thiết kế thi công và chưa có cả dự toán.

Giá trị lãng phí được phát hiện qua thanh tra tại 2 dự án lên đến hàng nghìn tỷ đồng, cao gấp rất nhiều lần so với số tiền thiệt hại tạm tính khoảng 100 tỷ đồng.

Tại kết luận thanh tra, Thanh tra Chính phủ đã chuyển hồ sơ vụ việc có dấu hiệu tội phạm đến Bộ Công an xem xét điều tra, xử lý theo quy định pháp luật.

Phát biểu tại buổi công bố kết luận thanh tra, Phó Tổng Thanh tra Nguyễn Văn Cường cho biết, hiện tượng "lãng phí" tại 2 dự án diễn ra rất phổ biến, dưới nhiều dạng thức khác nhau, gây ra nhiều hệ lụy đặc biệt nghiêm trọng, có hệ lụy về vật chất như suy giảm nguồn lực, tăng gánh nặng chi phí do quản lý, sử dụng tài sản công không hiệu quả; có hệ lụy phi vật chất như việc lãng phí cơ hội khám chữa bệnh của nhân dân; gây nhức nhối trong dự luận xã hội; làm suy giảm lòng tin của người dân vào sự nghiệp bảo vệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân của Đảng, Nhà nước.

Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Nguyễn Văn Cường chia sẻ, hình ảnh 2 bệnh viện to lớn, sừng sững được Nhà nước đầu tư cả chục nghìn tỷ đồng nhưng vẫn để cỏ mọc um tùm vì không sử dụng được trong 10 năm qua, từ lâu đã là một hình ảnh gây xót xa trong cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, và đây là điển hình của sự lãng phí trong đầu tư công.

Phát biểu kết luận tại buổi công bố Kết luận thanh tra, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Nguyễn Văn Cường chia sẻ thêm, đây là cuộc thanh tra đột xuất theo chỉ đạo của Ban chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; mà trực tiếp là Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu Thanh tra Chính phủ phải ban hành Kết luận thanh tra trước ngày 31/3/2025 với chất lượng rất cao. Nhận thức được tầm quan trọng của nhiệm vụ này, Thanh tra Chính phủ đã khẩn trương công bố quyết định thanh tra vào ngày 8/1/2025, với thời gian thanh tra trực tiếp chỉ có 40 ngày.

Với thời gian thanh tra ngắn, nhưng thời kỳ thanh tra rất dài (2014-2024, là 10 năm); trong giai đoạn này, hệ thống pháp luật có rất nhiều thay đổi, nhiều quy định được bãi bỏ, sửa đổi, bổ sung, áp dụng chuyển tiếp. Đoàn thanh tra đã phải thực hiện một khối lượng công việc rất lớn, trong đó có việc kiểm tra, đánh giá gần 3.000 đầu mục tài liệu, đối chiếu với hàng nghìn quy định cũ mới khác nhau. Với đặc thù của công tác thanh tra, thì đây là một thách thức không nhỏ.

Thời gian thanh tra diễn ra trước, trong và sau Tết Nguyên đán Ất Tỵ nên mọi thành viên đoàn đều phải gác lại các công việc gia đình, toàn tâm toàn lực thực hiện nhiệm vụ được giao, thể hiện ý thức trách nhiệm rất cao. Yêu cầu của cuộc thanh tra là làm việc cả ngày thứ 7, nhưng hầu hết các thành viên đoàn thanh tra đều làm việc cả ngày chủ nhật, thậm chí làm việc trong cả những ngày Tết. 

Đặc biệt trong giai đoạn xây dựng dự thảo kết luận thanh tra, Vụ trưởng Vụ 3 Nguyễn Tuấn Anh cùng Trưởng đoàn thanh tra và các thành viên khác đã làm việc nhiều đêm liền ở cơ quan.

Bộ Y tế từng nêu 3 nguyên nhân dẫn đến dự án chậm tiến độ

Cơ sở 2 của Bệnh viện Bạch Mai có quy mô bệnh viện 1.000 giường, tổng 118.941m2 sàn. Tổng mức đầu tư 4.990 tỷ đồng, nguồn vốn ngân sách Nhà nước 4.500 tỷ đồng và nguồn khác.

Cơ sở 2 của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức có quy mô bệnh viện 1.000 giường, tổng 117.714m2 sàn. Tổng mức đầu tư 4.968 tỷ đồng, nguồn vốn ngân sách Nhà nước 4.500 tỷ đồng và nguồn khác.

Hai dự án trên khởi công từ năm 2014, mỗi bệnh viện quy mô 1.000 giường với mục đích giảm tải cho cơ sở 1 đã quá tải bệnh nhân. Hai cơ sở đều đặt tại tỉnh Hà Nam và chủ đầu tư là Ban Quản lý dự án y tế trọng điểm nhưng đến nay cả 2 bệnh viện vẫn chưa đi vào hoạt động.

Trước đó, Bộ Y tế chỉ ra 3 nguyên nhân chính khiến dự án chậm tiến độ. 

Thứ nhất, xây dựng Bệnh viện Bạch Mai và Việt Đức cơ sở 2 là các dự án lớn, lần đầu áp hình thức EPC (gói thầu hỗn hợp về thiết kế, cung cấp hàng hóa và xây lắp) nên Bộ Y tế, chủ đầu tư và nhà thầu chưa lường hết các khó khăn, vướng mắc khi triển khai. Bên cạnh đó, năng lực của chủ đầu tư còn hạn chế; chưa hiểu rõ tầm quan trọng của pháp luật và chưa có kinh nghiệm quản lý hợp đồng EPC.

Thứ hai, từ 2019 - 2022, dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp, nhiều địa phương trong đó có Hà Nội và Hà Nam phải thực hiện giãn cách xã hội, ảnh hưởng đến hoạt động đầu tư công. Trong thời gian này, Bộ Y tế cũng tập trung toàn bộ lực lượng cho phòng, chống dịch nên không thể giải quyết khó khăn, vướng mắc phát sinh của các dự án.

Thứ ba, vướng mắc khi điều chỉnh giá hợp đồng dẫn đến chủ đầu tư không thể thanh toán cho nhà thầu. Hợp đồng ký ban đầu chưa quy định rõ nguyên tắc, phương pháp và phạm vi điều chỉnh giá hợp đồng nên khi điều chỉnh thiết kế thi công bệnh viện gặp khó khăn, gây chậm tiến độ.

Duy Anh