Có tới 2 căn nhà nhưng vẫn mất tiền thuê nhà, có tận 5 nguồn thu nhập hàng tháng nhưng cuối tháng vẫn âm 2,2 triệu đồng. Đó là lời miêu tả ngắn gọn nhất về tình hình tài chính của cặp vợ chồng ở Hà Nội trong câu chuyện dưới đây.
Nhiều người không khỏi nhíu mày, cho đến khi nhìn bức ảnh tổng kết thu nhập - chi tiêu này, tất cả mới hiểu: Chẳng có gì mâu thuẫn hết, đơn giản vì gia đình này đầu tư mạnh tay quá nên thiếu tiền, vậy thôi!
Tình hình tài chính của gia đình có thể tóm tắt như sau:
- Tổng thu từ 5 nguồn bao gồm lãi đầu tư, tiền cho thuê nhà, tiền lương của 2 vợ chồng và lợi nhuận bán hàng - kinh doanh: 48,5 triệu đồng
- Tổng tiền trả nợ mua 2 căn nhà: 31,3 triệu đồng
- Tổng chi tiêu cơ bản của gia đình (gồm tiền thuê nhà, tiền ăn, tiền học của 2 con, tiền thuốc men,...): 19,2 triệu đồng
Như vậy tính ra nhà 4 người cũng không tiêu pha gì nhiều cho các nhu cầu mua sắm, vui chơi giải trí. Khoản âm 2,2 triệu đồng trong bảng thu - chi phí trên chủ yếu đến từ 2 khoản mua nhà: 1 khoản trả góp hàng tháng, 1 khoản đóng theo tiến độ của chủ đầu tư.
“Em đã cố gắng hết sức rồi nhưng vẫn không chắc là đã thực sự tiết kiệm hay chưa. Mấy khoản nhỏ lặt vặt như tiền điện thoại hay ăn vặt thì nhà em hiếm khi chi, cùng lắm 100-200 ngàn mỗi lần nhưng chỉ hôm nào bán hàng được nhiều, thì em mới chi tiêu. Vợ chồng em thì có 1 căn chung cư nhỏ ở Hà Nội rồi, mới góp thêm 1 căn nữa theo tiến độ của chủ đầu tư nhưng thấy bí quá” - Cô vợ chia sẻ.
Trong phần bình luận, đa số mọi người đều đồng tình: Có nhà, có 5 nguồn thu hàng tháng mà vẫn không đủ tiêu thì nên xem lại chứ vậy thì chắc chắn không ổn.
“Tính ra nặng khoản nợ nhà quá chứ chi tiêu cơ bản thì mình thấy bình thường, cũng không có chỗ nào giảm được. Nhà bạn có 5 nguồn thu nhưng tính ra mỗi nguồn đều chưa cao lắm, tìm cách tối ưu khoản này nếu muốn giữ nhà và dòng tiền thụ động. Còn không thì cân nhắc bán bớt đi” - Một người khuyên.
“Lương và thu nhập như thế kia mà mua được 2 căn nhà là giỏi lắm rồi. Còn vén gì nữa trời, có cố kiếm thêm được thì cố thôi chứ nhà 4 người chi tiêu ăn uống, học hành có 14-15 triệu chứ đâu nhiều” - Một người đồng quan điểm.
“Là có 2 căn nhà nhưng vẫn đi thuê nhà để ở, còn 2 căn thì cho thuê hả bác? Tính ra nếu vậy thì ổn mà, giờ mình tối ưu khoản đầu tư với tiền cho thuê nhà ấy xem có tăng lên được không, hoặc tăng lương, làm thêm này kia. Nói chung cố được thì cố tầm 3-4 năm là có 2 căn nhà rồi, không phải ai cũng làm được vậy đâu” - Một người động viên.
Làm sao cân bằng ngân sách đầu tư với tiền chi tiêu, tiết kiệm?
Đầu tư được là tốt, nhưng nếu đầu tư mạnh tay đến mức âm tiền, không đảm bảo được chi tiêu hoặc quỹ dự phòng, tiết kiệm,... câu chuyện sẽ rất khác. Vậy phải làm sao?
1. Phân bổ ngân sách theo thứ tự ưu tiên
Muốn cân bằng giữa đầu tư và chi tiêu, bước đầu tiên là sắp xếp lại dòng tiền theo thứ tự ưu tiên đúng. Không ít người rơi vào cảnh thiếu hụt tài chính - giống như gia đình phía trên, không phải vì họ tiêu nhiều, mà là do ngân sách đầu tư lấn át các khoản khác. Điều này tạo áp lực rất lớn, đặc biệt với những khoản đầu tư có tính chất dài hạn như mua nhà trả góp.
Thực tế, ngân sách phải được phân bổ ngược lại: Đầu tiên là chi thiết yếu để duy trì cuộc sống ổn định, tiếp theo là thiết lập quỹ dự phòng ít nhất 3-6 tháng chi phí để tránh “nghẽn dòng tiền” khi có biến cố, phần còn lại mới đem đi đầu tư.
Khi làm đúng thứ tự này, bạn sẽ không phải rút đầu tư giữa chừng, không phải vay nóng để trả nợ và cũng không còn cảm giác “chạy ăn từng bữa” vì thiếu tiền tiêu. Sự rõ ràng trong thứ tự ư tiên vừa giúp đảm bảo an toàn tài chính, vừa duy trì được chiến lược đầu tư dài hạn mà không bị hụt hơi mỗi tháng.
2. Chọn tỷ lệ phân bổ cố định để kiểm soát dòng tiền hàng tháng
Một trong những công cụ mạnh nhất để cân bằng chi tiêu - tiết kiệm - đầu tư là thiết lập một tỷ lệ phân bổ cố định, ví dụ như 50% cho chi tiêu cơ bản, 20% cho tiết kiệm - dự phòng và 30% cho đầu tư, hoặc điều chỉnh theo hoàn cảnh thực tế của gia đình.
Tỷ lệ này không phải để áp lực bản thân, mà để giúp bạn không đầu tư quá tay hoặc chi tiêu vượt mức. Đặc biệt với các gia đình đang gánh nhiều khoản vay, tỷ lệ cố định cho đầu tư giúp giữ kỷ luật, tránh tình trạng tự dồn mình vào thế bí.
3. Điều chỉnh kỳ vọng đầu tư và giảm rủi ro bằng chiến lược phù hợp
Sư thiếu cân bằng tài chính có thể đến từ việc đặt kỳ vọng đầu tư quá lớn so với thu nhập. Muốn cân bằng ngân sách, cần nhìn lại danh mục đầu tư của mình có đang “ngốn” quá nhiều tiền mỗi tháng hay không.
Nếu khoản đầu tư tạo áp lực quá lớn, hãy cân nhắc kéo dài tiến độ, tái cơ cấu, hoặc thậm chí thu hẹp danh mục trong một thời gian để lấy lại sự ổn định. Đầu tư chỉ thực sự hiệu quả khi nó không làm cuộc sống trở nên ngột ngạt. Và trạng thái cân bằng không chỉ nằm ở con số mà còn ở tâm lý: Khi bạn có đủ tiền sống, đủ tiền phòng rủi ro và không phải quá căng thẳng mỗi tháng, bạn mới có thể đầu tư lâu dài.
Ngọc Linh
