Nếu phải liệt kê cụm từ được nhắc tới nhiều nhất trong thời gian gần đây, Chat GPT có lẽ sẽ đứng đầu trong danh sách.
Tờ Washington Post đưa tin vào năm 2023 rằng công việc viết quảng cáo của một cô gái 25 tuổi đã được thay thế bằng GPT.
Sau khi bị sa thải, cô chỉ tìm được công việc dắt chó đi dạo.
Một freelancer khác cũng chuyển nghề sang sửa máy điều hòa.
Vậy thì, những người lao động, chúng ta nên bắt đầu từ đâu?
Trong tương lai, thời hạn sử dụng của một công việc có thể ngắn hơn, người sử dụng lao động và người lao động phải chuẩn bị cho những vị trí ngày càng linh hoạt và mới lạ.
Những tài năng quý hiếm là những người giải quyết vấn đề một cách sáng tạo.
01
Chúng ta hãy thử đến công ty của Elon Musk tham gia một cuộc phỏng vấn việc làm. Khi tới đó, bạn sẽ nhận được những câu hỏi sau: "Xúc xích khi đun nóng sẽ nở ra và nứt. Nó sẽ nứt theo hướng nào và tại sao?"
Tại sao một câu hỏi hết sức đời thường này lại xuất hiện trong một cuộc phỏng vấn việc làm? Câu hỏi này vốn là câu hỏi phỏng vấn tuyển sinh tại Đại học Oxford, sau đó trở thành câu hỏi phỏng vấn tại SpaceX (một công ty thuộc sở hữu của Elon Musk). Khi khảo sát các ứng viên kỹ thuật hàng đầu, cần có những câu trả thật sự nghiêm túc. Phải chăng xúc xích và tên lửa có liên quan gì đó với nhau?
Cả hai thực sự có mối quan hệ vô cùng chặt chẽ. Vỏ tên lửa phải chịu được áp lực đáng kinh ngạc và khi phóng thất bại, nó sẽ nứt ra như xúc xích. Không chỉ vậy, các đường ống nước bị đông lạnh, nồi hơi siêu cao áp, tàu ngầm và thân máy bay cũng gặp phải vấn đề tương tự. Vì vậy, các câu hỏi tại các cuộc phỏng vấn tại nơi làm việc không phải là không có mục đích. Nó đòi hỏi các ứng viên kỹ sư có thể thực sự hiểu những nguyên tắc liên quan này và nhanh chóng tìm ra mối liên hệ giữa chúng.
Một câu chuyện khác: Vào cuối Thế chiến thứ nhất, một kỹ sư người Đức đã phát minh ra máy mã hóa.
Vào đầu Thế chiến thứ hai, Anh nhận ra rằng máy mã hóa là một mối đe dọa và bắt đầu tuyển dụng những người phá mã.
Năm 1941, "Daily Telegraph" tổ chức một cuộc thi ô chữ. Người chiến thắng được thưởng 500 bảng Anh và sẽ trở thành người phá mã. Sau đó, người Anh đã tạo ra cái mà sau này trở thành Máy tính Colossus, máy tính kỹ thuật số điện tử có thể lập trình đầu tiên trên thế giới.
Có thể thấy, loại câu hỏi logic này là một bài kiểm tra năng lực rất tốt. Tuy nhiên, so với những câu hỏi logic như vậy, ngày càng có nhiều câu hỏi "kỳ lạ" được lan truyền trên Internet.
Ví dụ: những bài đăng phổ biến này trên mạng xã hội:
Bạn sẽ làm gì nếu có 5 ly nước nhưng lại có 6 lãnh đạo đến?
Người phỏng vấn: Quần tôi chưa kéo khóa, bạn làm thế nào để nhắc tôi?
Người quản lý bán hàng yêu cầu bạn bán một chai nước khoáng với giá 300 ngàn. Bạn sẽ làm gì?
...
Bạn muốn chiến đấu với một con vịt to như con ngựa hay 100 con ngựa to như con vịt? Không có câu trả lời tiêu chuẩn cho câu hỏi này, có nghĩa là miễn là nó có ý nghĩa với bạn thì đó là câu trả lời phù hợp với bạn.
Cuộc phỏng vấn quan tâm đến việc người trả lời nghĩ như thế nào về câu hỏi và chứng minh rằng lựa chọn của mình là đúng. Dựa vào đó, họ có thể đánh giá sơ bộ nền tảng kiến thức, phong cách tư duy và lĩnh vực chuyên môn của ứng viên để tuyển dụng những người phù hợp hơn cho các vị trí cụ thể.
Khi gặp vấn đề, việc đầu tiên cần làm là tìm "đầu vào".
02
Có lẽ bạn sẽ không nghĩ rằng những câu hỏi phỏng vấn kỳ lạ này lại có liên quan đến Edison.
Khi đó, Edison đã xây dựng nhà máy sản xuất bóng đèn của riêng mình. Có lần, khi nói về cây anh đào trên núi, ông phát hiện có nhiều người không để ý tới nó.
Vậy thì phải làm sao? Quan sát là một khả năng cần thiết.
Vì vậy, Edison đã viết một bảng câu hỏi gồm 48 câu hỏi dành cho những người đi phỏng vấn. Câu hỏi này khiến hầu hết các ứng viên bối rối.
Bởi vì Edison có sức ảnh hưởng rất lớn nhờ bóng đèn vào thời điểm đó nên câu hỏi phỏng vấn được giới truyền thông đưa tin rất nhiều.
Khi đó, Einstein được giới truyền thông mời trả lời một câu hỏi và ông đã trả lời sai một câu hỏi: Tốc độ âm thanh là bao nhiêu?
Bởi vì Einstein nói nó có trong sách nên ông không nhớ nó trong đầu.
Cứ như vậy, các câu hỏi phỏng vấn tương tự trở nên phổ biến hơn.
Nhiều công ty bắt đầu sử dụng các câu hỏi tương tự để kiểm tra năng lực khi tuyển dụng ứng viên.
Tuy nhiên, Edison cũng mắc sai lầm. Bởi vì trên thế giới không có bộ câu hỏi nào có thể thực sự đánh giá được ai giỏi hơn. Bất kể là câu hỏi nào, cũng đều sẽ có sai lệch.
Bản thân Edison cũng từng nói: "Tôi chưa bao giờ nghĩ ra bất kỳ ý tưởng nào trong đời. Cái gọi là phát minh của tôi đã tồn tại xung quanh. Tôi chỉ phát hiện ra chúng. Tôi không tạo ra gì cả. Không có ai đang thực sự sáng tạo". Ông chỉ không ngừng thử và sai và không bao giờ bỏ cuộc cho đến khi làm cho bóng đèn phát triển mạnh mẽ.
Steve Jobs cũng từng nói: "Sáng tạo là kết nối những thứ khác nhau lại với nhau". Vậy cho nên, việc giải quyết vấn đề một cách sáng tạo chính là việc thử và sai cho đến khi bạn thành công. Nếu nó không hiệu quả nghĩa là bạn chưa thử nghiệm đủ nhiều.
Tuy nhiên, những người giải quyết vấn đề giỏi không thử và sai một cách mù quáng, họ không ngừng làm mới trực giác của mình về những việc cần làm tiếp theo.
