Ý tưởng xuyên suốt của HLV Troussier là xây dựng lối chơi dựa trên khả năng kiểm soát bóng. Nhà cầm quân người Pháp muốn đội tuyển Việt Nam luôn duy trì được sự chủ động, kể cả khi đối mặt với những đối thủ mạnh. Tuy nhiên, gần một năm trôi qua, hệ thống chiến thuật mà HLV Troussier vẫn chưa mang tới sự ổn định.
Trong quá khứ, nhiều HLV đội tuyển Việt Nam cũng từng muốn xây dựng lối chơi tương tự. Nhưng hết lần này tới lần khác, “giấc mộng tiqui-taca” của bóng đá Việt Nam vẫn dang dở.
3 lần “giấc mộng tiqui-taca” tan vỡ
Tại AFF Cup 2008, đội tuyển Việt Nam lần đầu tiên lên ngôi vô địch nhờ lối chơi phòng ngự phản công sắc bén. Sau giải đấu, HLV Calisto dần hình thành ý tưởng tạo dựng một hệ thống chiến thuật chủ động hơn cho đội tuyển Việt Nam.
Ý tưởng này được truyền cảm hứng từ lối chơi tiqui-taca trứ danh của đội tuyển Tây Ban Nha. Mặc dù sở hữu đội hình với nhiều cầu thủ không nổi trội về mặt thể hình như Xavi, Iniesta, David Silva…, “Những võ sĩ đấu bò” vẫn thống trị bóng đá thế giới khi vô địch cả Euro lẫn World Cup.
Ông Calisto từng ví von: “Tấn Tài hãy chơi như Iniesta”. Quả thực, có những thời điểm đội tuyển Việt Nam khiến người hâm mộ hào hứng với những pha phối hợp đan bóng nhuần nhuyễn mang phong cách tiqui-taca. Nhưng mọi thứ dần trở nên khó khăn hơn khi các đối thủ dần bắt bài được cách chơi này.
HLV Calisto không thể thành công với tiqui-taca cùng tuyển Việt Nam.
Tại AFF Cup 2010, đội tuyển Việt Nam sau chiến thắng tưng bừng 7-1 ở ngày ra quân đã trải qua 4 trận đấu tiếp theo chỉ ghi được 1 bàn thắng. Đoàn quân áo đỏ gục ngã tại vòng bán kết và không thể bảo vệ thành công chức vô địch.
2 năm sau, HLV Phan Thanh Hùng cũng hướng tới lối chơi tương tự khi lên dẫn dắt đội tuyển Việt Nam. Nhà cầm quân người Đà Nẵng trước đó đã cùng Hà Nội FC vô địch V.League với lối chơi phối hợp bóng ngắn.
Đội tuyển Việt Nam khởi đầu như mơ với chiến thắng 2-0 ngay trên sân khách trước nhà ĐKVĐ AFF Cup Malaysia trong trận giao hữu. Nhưng khi bước vào AFF Cup 2012, đoàn quân áo đỏ thể hiện phong độ đáng thất vọng. Thua 2, hòa 1 sau 3 trận, tuyển Việt Nam rời giải sau vòng bảng và HLV Phan Thanh Hùng cũng sớm nói lời chia tay.
Tới năm 2016, HLV Hữu Thắng khi lên nắm quyền đã mang tới hi vọng về một lối chơi đẹp mắt. Nhà cầm quân xứ Nghệ đặt niềm tin vào những ngôi sao trưởng thành từ lò đào tạo HAGL Arsenal JMG như Công Phượng, Tuấn Anh, Xuân Trường, Văn Toàn…
U23 Việt Nam bị loại ngay từ vòng bảng SEA Games 2017.
Quãng thời gian dẫn dắt của HLV Hữu Thắng mang tới nhiều cảm xúc nhưng lại kết thúc với một thất bại ghi dấu trong lịch sử. Tại lượt trận cuối vòng bảng SEA Games 2017, U23 Việt Nam với hàng loạt hảo thủ trong đội hình đã thua đậm 0-3 trước U23 Thái Lan và bị loại sớm.
HLV Troussier và ý tưởng kiểm soát bóng
Kể từ khi lên nắm quyền, HLV Troussier rất quyết liệt trong việc xây dựng lối chơi mới. Trong các buổi tập, nhà cầm quân người Pháp chú trọng vào khả năng chuyền bóng, di chuyển và phối hợp của các cầu thủ. Ngay cả những vị trí phòng ngự như thủ môn, hậu vệ cũng phải tham gia thật tích cực vào quá trình triển khai bóng.
Tuy nhiên, khi bước vào những trận đấu thuộc giải đấu chính thức, hệ thống mà HLV Troussier xây dựng bộc lộ nhiều nhược điểm.
Ở cấp độ U23, U23 Việt Nam để thua trước U23 Indonesia trong trận bán kết SEA Games 2023. Đây là trận đấu mà đoàn quân áo đỏ được chơi hơn người trong phần lớn thời gian của hiệp hai nhưng cuối cùng lại để đối phương ghi bàn ấn định tỉ số 3-2 ở phút bù giờ.
Tại cấp độ ĐTQG, mọi thứ cũng rất khó khăn với HLV Troussier. Sau chiến thắng 2-0 trước Philippines, đội tuyển Việt Nam để thua 0-1 ngay trên sân nhà trước Iraq. Suốt 90 phút, đoàn quân áo đỏ không tung ra được pha dứt điểm nào về phía khung thành đội bóng Tây Á. Những ý tưởng tấn công thường bị bẻ gãy một cách nhanh chóng.
Tới Asian Cup 2023, đội tuyển Việt Nam vẫn không đạt được sự ổn định trong lối chơi. Các tình huống phối hợp thoát pressing nhịp nhàng không được duy trì một cách liên tục. Nhiều thời điểm, đoàn quân áo đỏ phải dùng hàng loạt đường chuyền dài thẳng lên phía trên, đặc biệt trong trận đấu với Indonesia.
Đội tuyển Việt Nam không duy trì được lối chơi ổn định tại Asian Cup 2023 và nhận nhiều bàn thua.
Một con số thống kê đáng chú ý, đội tuyển Việt Nam chỉ đạt tỉ lệ chuyền chính xác 56,2% với các đường chuyền bên phần sân đối phương khi chạm trán Indonesia. Tỉ lệ này là nguyên nhân quan trọng dẫn đến các pha tấn công thiếu liền mạch. Trong khi tuyển Indonesia dù kiểm soát bóng ít hơn nhưng đạt tỉ lệ chuyền chính xác lên tới 62,4% bên phần sân của Việt Nam.
Kiểm soát bóng về lý thuyết cũng là cách giảm tải cho hàng phòng ngự. Nhưng hiệu quả phòng ngự của đội tuyển Việt Nam tại Asian Cup 2023 là rất đáng báo động. Đoàn quân áo đỏ nhận 8 bàn thua (nhiều nhất vòng bảng) và bị thổi phạt tới 3 quả penalty.
“Vết xe đổ” trước mắt HLV Troussier
“Cơn bão” chấn thương khiến đội tuyển Việt Nam thiếu vắng nhiều trụ cột ở Asian Cup 2023. Tuy vậy, tuyến tiền vệ gần như không bị ảnh hưởng. Hoàng Đức tuy vắng mặt vì chấn thương nhưng trên thực tế ở tuyển Việt Nam anh thường đá như một tiền đạo.
Nghĩa là với dàn tiền vệ có thể coi là ưng ý nhất, HLV Troussier vẫn chưa thể giúp đoàn quân áo đỏ triển khai lối chơi như mong đợi.
Điểm chung trong những thất bại của 3 “giấc mơ tiqui-taca” trước đây là khả năng đáp ứng của các cầu thủ. Đội tuyển Việt Nam mặc dù sở hữu nhiều cầu thủ tài năng với phẩm chất kỹ thuật tốt nhưng chưa đủ sẵn sàng cho lối chơi kiểm soát bóng. Ngoài ra, nhiều CLB tại V.League vẫn quen chơi bóng và dựa nhiều vào các tiền đạo ngoại binh. Chính vì thế, lần lượt các HLV Calisto, Phan Thanh Hùng và Hữu Thắng đã phải nếm “trái đắng”.
HLV Troussier đang ở trong giai đoạn khó khăn.
Thời gian không chờ đợi HLV Troussier. Trước mắt ông là chuỗi trận đấu mang tính quyết định ở vòng loại World Cup 2026 và giải U23 châu Á 2024 trong vòng 3 tháng tới. Đây cũng là 2 mục tiêu lớn mà HLV Troussier hướng đến khi ký hợp đồng với bóng đá Việt Nam.
Thật khó để trông chờ sự thay đổi mang tính đột biến nơi các tuyển thủ trong một quãng thời gian quá ngắn. HLV Troussier sẽ phải đứng trước 2 lựa chọn: Tiếp tục tin tưởng vào triết lý bất chấp nguy cơ đi vào “vết xe đổ” của các HLV tiền nhiệm, hoặc đưa ra những điều chỉnh để tận dụng tốt hơn kỹ năng và phong cách chơi bóng của các học trò.
