Vào tháng 4/2025, các nhà khoa học thuộc Trung tâm Nhiệt đới Việt – Nga đã công bố phát hiện hai loài ốc biển mới thuộc giống Viriola (họ Triphoridae, lớp Gastropoda) trong các chuyến khảo sát tại quần đảo Thổ Chu và quần đảo Trường Sa. Đây là kết quả từ các đợt nghiên cứu kéo dài trong các năm 2019–2020 và 2023.
Hai loài mới được đặt tên là Viriola namyitensis và Viriola thochuensis, theo địa danh nơi thu mẫu – đảo Nam Yết (Trường Sa) và quần đảo Thổ Chu (tỉnh An Giang). Việc đặt tên theo địa phương không chỉ mang ý nghĩa ghi dấu phát hiện, mà còn góp phần khẳng định giá trị sinh học và tầm quan trọng của các vùng biển đảo xa bờ trong nghiên cứu đa dạng sinh học.
Viriola namyitensis có vỏ dài, dạng hình nón, bề mặt phía trên phẳng và phía dưới lồi. Vỏ gồm ba dây xoắn trơn nhẵn, màu nâu vàng nổi bật, xen kẽ các vệt trắng ở dây xoắn đầu tiên, hạt trắng ở dây xoắn thứ hai và sắc nâu đỏ giữa ba dây xoắn chính.
Trong khi đó, Viriola thochuensis có vỏ ngắn hơn, đáy rộng, hình nón rõ rệt. Vỏ mang nền trắng với các mảng màu nâu đến nâu đậm, trong đó dây xoắn thứ ba có màu sắc nổi bật hơn hai dây còn lại.
Cả hai loài đều có hình thái đặc trưng giúp phân biệt rõ với các loài khác trong cùng giống, góp phần hoàn thiện hệ thống phân loại của họ Triphoridae – nhóm động vật thân mềm có vỏ xoắn trái hiếm gặp trong tự nhiên.
Việc công bố hai loài Viriola mới mang nhiều ý nghĩa khoa học và chiến lược. Trước hết, phát hiện này giúp làm phong phú thêm danh mục động vật thân mềm biển của Việt Nam, đồng thời góp phần vào cơ sở dữ liệu đa dạng sinh học biển toàn cầu. Mỗi loài mới là một mảnh ghép quan trọng trong bức tranh tổng thể về đa dạng sinh học quốc gia, khẳng định Việt Nam là một trong những quốc gia có nguồn tài nguyên sinh học biển phong phú trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương.
Về mặt khoa học, đây là hai loài thuộc họ ốc Triphoridae – một nhóm vẫn còn ít được nghiên cứu. Việc mô tả chi tiết đặc điểm hình thái không chỉ giúp định danh chính xác các loài trong cùng giống, mà còn cung cấp dữ liệu giá trị cho các nghiên cứu về phân loại học, tiến hóa và mối quan hệ giữa các loài trong họ.
Đặc biệt, phát hiện này một lần nữa cho thấy vai trò sinh thái quan trọng của các vùng biển xa bờ như Thổ Chu và Trường Sa – nơi được xem là điểm đa dạng sinh học, nơi sinh sống của nhiều loài đặc hữu hoặc chưa từng được mô tả. Đây cũng là cơ sở khoa học để định hướng chính sách bảo tồn và khai thác bền vững tài nguyên biển, từ đó mở ra tiềm năng phát triển các mô hình như: du lịch sinh thái, nghiên cứu dược liệu biển hay kinh tế biển xanh.
Không chỉ dừng lại ở giá trị học thuật, hoạt động khảo sát, thu mẫu và công bố hai loài ốc mới còn mang ý nghĩa khẳng định chủ quyền biển đảo thông qua hiện diện khoa học. Đây là minh chứng cho nỗ lực liên tục của Việt Nam trong việc quản lý, bảo tồn và nghiên cứu các vùng biển đảo chiến lược, góp phần nâng cao vị thế quốc gia trên bản đồ khoa học và bảo tồn quốc tế.
Ngọc Minh
