Ngày 2/8 vừa qua tại Hà Nội, Hội Nhi khoa Việt Nam phối hợp với chương trình "Changing Diabetes in Children" (CDiC) và Bệnh viện Nội tiết Trung ương tổ chức chương trình "Dã ngoại cùng đái tháo đường type 1 – Kết nối và sẻ chia".
Hoạt động nằm trong khuôn khổ chuỗi hợp tác quốc tế nhằm nâng cao nhận thức, cải thiện chăm sóc toàn diện và tăng cường khả năng tiếp cận dịch vụ y tế cho bệnh nhi. Đồng thời mang sứ mệnh nâng cao nhận thức cộng đồng, cải thiện chăm sóc toàn diện và tăng cường khả năng tiếp cận dịch vụ y tế cho bệnh nhân nhỏ tuổi.
Nhiều trẻ bị đái tháo đường từ mẫu giáo
Tham gia chương trình cùng con trai 7 tuổi, chị Huệ (38 tuổi, Hà Nội) kể, con trai chị được chẩn đoán mắc đái tháo đường type 1 từ hơn 3 năm trước. Khi đó, cháu chỉ có biểu hiện sốt nhẹ, đi viện kiểm tra thì đường huyết cao bất thường. Lúc đầu, tôi nghĩ do con đang ốm nên bị rối loạn chuyển hóa. Nhưng sau tái khám một tháng, chỉ số đường huyết vẫn cao, làm các xét nghiệm cần thiết thì bác sĩ chẩn đoán cháu mắc đái tháo đường type 1.
"Từ đó, cuộc sống gia đình tôi thay đổi hoàn toàn. Con còn nhỏ, chưa hiểu rõ tình trạng bệnh của mình, chỉ cần ăn uống thiếu kiểm soát là đường huyết tăng cao. Gia đình luôn phải theo sát từng bữa ăn, từng lần vận động của cháu"- chị Huệ chia sẻ.
Một trường hợp khác là bé Nguyễn Ngọc Phương Uyên sinh sống ở Đại Mỗ, Hà Nội. Chị Nguyễn Thị Dung mẹ của bệnh nhi cho biết con được phát hiện mắc đái tháo đường tuýp 1 khi còn đang học mẫu giáo. Gia đình thấy con ăn uống nhiều, nhưng lại sụt cân, hốc hác, khi xét nghiệm phát hiện ra con mắc đái tháo đường tuýp 1.
Hiện nay con đã điều trị được 5 năm và gia đình cũng thay đổi lối sống và sinh hoạt để đồng hành cùng con.
"Chúng tôi cho con tham gia chương trình để con biết con không hề đơn độc, xung quanh con cũng có những bạn giống như con. Khi có kiến thức và được sự hỗ trợ từ gia đình, thầy cô, bác sĩ con sẽ chủ động và bảo vệ sức khỏe của chính mình"- chị Dung nói.
50% trẻ em mắc bệnh đái tháo đường được phát hiện ở tình trạng cấp cứu
Có mặt tại chương trình, PGS.TS. Nguyễn Quang Bảy, Trưởng Khoa Nội tiết - Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, đái tháo đường type 1 chiếm khoảng 5% trong tổng số người mắc đái tháo đường, nhưng con số ghi nhận chính thức tại Việt Nam hiện mới chỉ khoảng 1.500–2.000 ca. Trên thực tế, số ca mắc có thể cao gấp nhiều lần, do chưa được chẩn đoán đúng.
"Khác với đái tháo đường type 2 liên quan nhiều đến lối sống, đái tháo đường type 1 là bệnh lý tự miễn. Cơ thể sản sinh ra kháng thể tấn công tế bào beta của tụy, nơi sản xuất insulin. Khi mất insulin, hormone duy nhất làm giảm đường huyết, người bệnh bắt buộc phải tiêm insulin suốt đời"- PGS.TS Nguyễn Quang Bảy lý giải.
PGS.TS Nguyên Quang Bảy - Trưởng Khoa Nội tiết - Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai
Ở trẻ nhỏ, việc điều trị càng trở nên khó khăn khi các em chưa thể tự theo dõi đường huyết, chưa biết tự tiêm insulin hay điều chỉnh liều lượng khi ăn uống, vận động. Bên cạnh đó, môi trường học đường cũng thiếu sự hỗ trợ cần thiết khiến nhiều em không thể kiểm soát bệnh hiệu quả.
Khoảng 50% trẻ mắc đái tháo đường type 1 được phát hiện khi đã rơi vào tình trạng cấp cứu, phổ biến là nhiễm toan xeton do thiếu insulin kéo dài. Nhiều trường hợp trẻ quên tiêm, bỏ điều trị khiến biến chứng xảy ra sớm và nặng nề hơn.
Theo PGS.TS Nguyên Quang Bảy trong những năm gần đây, công nghệ hiện đại đã góp phần đáng kể vào việc kiểm soát đái tháo đường type 1 ở trẻ.
Một trong những giải pháp nổi bật là máy đo đường huyết liên tục, thiết bị nhỏ gọn gắn vào da, có thể tự động đo đường huyết mỗi phút và cảnh báo ngay khi chỉ số vượt ngưỡng. Đặc biệt, thiết bị này có thể kết nối với điện thoại của phụ huynh hoặc bác sĩ, giúp theo dõi từ xa và can thiệp kịp thời khi cần thiết. Khi kết hợp với bơm insulin tự động, hệ thống gần như tạo ra một "tụy nhân tạo", tự động điều chỉnh lượng insulin theo nhu cầu cơ thể, giúp kiểm soát đường huyết ổn định hơn, giảm nguy cơ biến chứng.
PGS.TS Nguyễn Quang Bảy nhấn mạnh: Trẻ mắc đái tháo đường type 1 vẫn có thể học tập, vui chơi, làm việc và lập gia đình như bao người khác nếu được điều trị đúng cách và kiểm soát tốt đường huyết. Điều quan trọng là cộng đồng cần hiểu rõ về bệnh, giúp các em không mặc cảm, tự tin sống khỏe mạnh.
Nguyễn Phượng
