Chỉ còn chưa đầy hai tháng nữa là đến ngày bầu cử Tổng thống Mỹ. Chiến dịch tranh cử đang bước vào giai đoạn đầy kịch tính. Hai ứng cử viên vẫn bám sát nhau trên đường đua. Câu hỏi "Ai sẽ trở thành ông chủ Nhà Trắng?" không chỉ là mối quan tâm của người dân Mỹ mà còn của tất cả các nước trên cấp độ toàn cầu.
Bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2024
Cuộc bầu cử tổng thống Mỹ sẽ diễn ra vào ngày 5/11/2024. Đây là cuộc bầu cử Tổng thống lần thứ 60 để bầu ra Tổng thống thứ 47 của nước Mỹ.
Tổng thống đương nhiệm Joe Biden lúc đầu dự định tái ứng cử nhiệm kỳ thứ hai, nhưng sau màn thể hiện thất bại tại cuộc tranh luận với cựu Tổng thống Donald Trump, ông đã rút khỏi cuộc đua vào ngày 21/7 và ủng hộ Phó Tổng thống Kamala Harris làm ứng cử viên tranh cử của Đảng Dân chủ.
Hiện tại, bà Harris và ông Trump đã trở thành 2 ứng cử viên chính thức của Đảng Dân chủ và Cộng hòa chạy đua vào Nhà Trắng. Các ứng cử viên Phó Tổng thống của các Đảng chủ chốt lần lượt là Tim Walz và J.D. Vance.
Các chủ đề chính được thảo luận trong các cuộc tranh luận và chiến dịch bầu cử bao gồm an ninh biên giới, nhập cư bất hợp pháp, quyền phá thai, chính sách đối ngoại, chăm sóc sức khỏe, biến đổi khí hậu, năng lượng và kinh tế.
Cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ sẽ được tổ chức đồng thời với cuộc bầu cử Thượng viện và Hạ viện Mỹ. Một số bang cũng sẽ tổ chức các cuộc bầu cử thống đốc và lập pháp. Lễ nhậm chức của Tổng thống đắc cử sẽ được tổ chức vào ngày 20/1/2025.
Theo kết quả cuộc thăm dò mới nhất do tờ New York Times và Đại học Siena thực hiện, ông Trump và bà Harris đang cạnh tranh sít sao khi bước vào giai đoạn cuối cùng của cuộc tranh cử.
Tình hình hiện nay cho thấy bất kỳ ứng cử viên nào cũng có cơ hội giành chiến thắng trong cuộc bầu cử 5/11 tới.
Cuộc tranh luận Trump - Harris
Cuộc tranh luận trực tiếp trên truyền hình giữa hai ứng cử viên Trump và Harris đã được tổ chức tại Trung tâm Hiến pháp Quốc gia ngày 10/9/2024 vừa qua tại Philadelphia (bang Pennsylvania) - thành phố được coi là cái nôi của nền dân chủ Mỹ.
Cuộc tranh luận được dẫn dắt bởi Lynsey Davis - người dẫn chương trình ABC News Live Prime và David Muir - người dẫn chương trình World News Tonight của ABC.
Cuộc tranh luận giữa ông Trump và bà Harris đã thu hút 67 triệu người xem và phần lớn người dân Mỹ đã "nín thở" suốt 90 phút. Trước cuộc đối đầu, cả hai bên đều coi cuộc tranh luận là cơ hội tốt nhất để tạo ra sự thay đổi trong một cuộc đua rất sít sao vào Nhà Trắng, khi chỉ còn chưa đầy 2 tháng nữa là đến ngày bỏ phiếu.
Đây là cuộc tranh luận đầu tiên của bà Harris và là cuộc tranh luận thứ hai của ông Trump. Trước đây, ngày 27/6/2024 Trump đã có cuộc tranh luận với ứng cử viên của đảng Dân chủ Joe Biden, người đã có màn trình diễn thảm hại.
Quan điểm của hai ứng cử viên hoàn toàn trái ngược nhau trong các vấn đề nội bộ của nước Mỹ như kinh tế, chính sách thuế, nhập cư, biến đổi khí hậu, nạo phá thai... Quan điểm của họ cũng hoàn toàn khác nhau đối với các vấn đề quốc tế, trong đó quan trọng nhất là cuộc xung đột Ukraine, quan hệ với Nga, Trung Quốc và cuộc chiến Israel - Hamas ở Dải Gaza.
Đánh giá của dư luận Mỹ
Theo cuộc thăm dò của ABC News và Ipsos, hầu hết người Mỹ tin rằng bà Harris sẽ thắng trong cuộc tranh luận bầu cử. Điều đáng lưu ý là chỉ có 37% số người được hỏi tin vào chiến thắng của ông Trump.
Bình luận về cuộc tranh luận này, ông Biden gọi bà Harris là "sự lựa chọn tốt nhất cho nước Mỹ".
Phân tích phản ứng của các trang mạng tin tức lớn ở Mỹ, giới quan sát chính trị nhận xét rằng bà Harris rõ ràng trội hơn ông Trump về sự bình tĩnh, và đã có sự trình bày rõ ràng về các chính sách.
Dư luận Mỹ cho rằng bà Harris đã thành công trong việc khiêu khích ông Trump nhiều lần, khi đề cập tới việc nhiều người tỏ ra buồn chán và rời các cuộc vận động tranh cử của ông Trump để ra về từ sớm, dù còn rất lâu mới kết thúc.
Bà cũng đề cập đến việc Thượng nghị sĩ John McCain cả đời không dành sự tôn trọng cho ông Trump, cũng như cựu Phó Tổng thống Dick Cheney và hơn 200 cựu quan chức Đảng Cộng hòa không tin tưởng Trump.
Bà thậm chí chế nhạo các kế hoạch kinh tế của ông Trump, lưu ý rằng nhiều nhà kinh tế tại Đại học Wharton - nơi ông Trump theo học và tốt nghiệp - đã mỉa mai kế hoạch kinh tế của ông.
Phó Tổng thống Mỹ đã chuẩn bị và thực hiện cuộc tranh luận khá tốt. Bà nói chi tiết chính sách về việc giảm thuế cho doanh nghiệp nhỏ theo cách mà ông Trump không thể làm được, cũng như về vấn đề chăm sóc sức khỏe.
Dư luận đánh giá cao khi bà Harris đề cập đến vấn đề phá thai, quyền tự do sinh sản và chính sách đối ngoại. Bà đã thể hiện cảm xúc lớn nhất trong các câu trả lời mạch lạc của mình, khiến chúng mang tính thuyết phục hơn phần thuyết trình của ông Trump.
Bà Harris đồng thời thành công trong việc kiểm soát bản thân, khi không hành động hung hăng và giữ vẻ mặt bình tĩnh trong lúc ông Trump hét lên. Trong khi đó, cựu Tổng thống Mỹ có vẻ tức giận và thiếu tập trung.
Trước khi kết thúc cuộc tranh luận, bà Harris nói: "Tôi không phải Joe Biden và cũng không phải Trump. Tôi đang đại diện cho một thế hệ lãnh đạo mới".
Theo thông tin được công bố trước đó, chiến dịch tranh cử của bà Harris dựa trên ý tưởng rằng đại đa số cử tri muốn có thế hệ lãnh đạo mới.
Kết quả tranh luận có ảnh hưởng đến kết quả bầu cử?
Dư luận Mỹ nhìn chung cho rằng bà Harris đã thắng trong cuộc tranh luận. Ngay khi bước vào tranh luận, bà đã chủ động bắt tay ông Trump, sau đó liên tục khiêu khích đưa ông "vào bẫy", khiến Trump tỏ ra bối rối, mất bình tĩnh, mắc sai lầm và đặt ông vào thế phòng thủ, đáp trả bằng những cáo buộc vô căn cứ.
Ví dụ như, ông Trump cho rằng những người nhập cư vào Mỹ đã phải giết và ăn thịt chó, mèo bất hợp pháp ở Springfield, bang Ohio. Tuy nhiên, điều này trên thực tế không đúng, khiến cử tri nghi ngờ về các hành vi của ông.
Ông Gregory Koger - Giám đốc Trung tâm Dân chủ Hanley và là giáo sư tại Khoa Khoa học Chính trị Đại học Miami - cho rằng “người chiến thắng rõ ràng trong cuộc tranh luận này là Phó Tổng thống Kamala Harris. Bà đã hoàn thành xuất sắc việc giải thích các kế hoạch về chính sách kinh tế và đối ngoại”.
Ông Koger lưu ý thêm rằng, bà Harris có phương thức "đặc biệt hiệu quả trong việc chọc giận cựu Tổng thống Trump và khiến ông ấy mất tự chủ, đôi khi gặp khó khăn trong việc hoàn thành câu nói của mình".
Theo vị chuyên gia, “các cuộc tranh luận không có tác động đáng kể đến kết quả bầu cử, nhưng trong cuộc đua rất sít sao này, chúng thực sự giúp tăng cơ hội thắng cử cho bà Harris”.
Nhiều nhà quan sát Mỹ cho rằng các cuộc tranh luận không có ý nghĩa gì nhiều. Chẳng hạn, các cuộc thăm dò cho thấy vào năm 2016, bà Hillary Clinton dễ dàng thắng cả 3 cuộc tranh luận trước ông Trump, nhưng đến cuối cùng, ông Trump lại giành thắng lợi trong bầu cử và trở thành "ông chủ Nhà Trắng".
Theo cuộc thăm dò của hãng tin CNN (Mỹ) đối với những người theo dõi cuộc tranh luận do SSRS thực hiện, có 44% ủng hộ bà Harris có, 40% ủng hộ ông Trump. Điều này thể hiện sự chuyển hướng có lợi cho bà Harris khi trước cuộc tranh luận, bà chỉ giành được 39% ủng hộ (tỷ lệ ủng hộ ông Trump là 43%).
Các cố vấn của ông Trump thừa nhận rằng, cựu Tổng thống Mỹ đã thể hiện kém hơn và đã rơi vào những "cái bẫy" do bà Harris giăng ra. Song, kết quả này "không tồi tệ đến mức có thể thay đổi cục diện cuộc đua".
Các nhà phân tích chính trị cho biết, tình hình đến nay vẫn còn khó hiểu. Cử tri chưa quyết định sau cuộc tranh luận, họ không bị ảnh hưởng nhiều bởi việc bà Harris giành ưu thế trong tranh luận. Các đề xuất kinh tế, chính trị của bà "còn rất mơ hồ".
Trong số những cử tri được hỏi sau cuộc tranh luận về cách xử lý các vấn đề kinh tế, có 55% ủng hộ ông Trump và chỉ có 35% ủng hộ bà Harris.
Kết quả thăm dò này chỉ phản ánh ý kiến của những cử tri theo dõi cuộc tranh luận chứ chưa phải ý kiến của toàn bộ cử tri. Tuy nhiên, nó cho thấy có sự thay đổi so với tháng 6, khi 67% cử tri theo dõi cuộc tranh luận giữa ông Trump và ông Biden ủng hộ ứng cử viên Dân chủ, chỉ 33% ủng hộ ứng cử viên Đảng Cộng hoà.
Ai có cơ hội thắng cử cao hơn?
Một cuộc thăm dò do tờ Daily Telegraph tiến hành cho thấy, bà Harris có khả năng giành chiến thắng trong cuộc bầu ngày 5/11 tới.
Hai trong số những đối thủ cạnh tranh chính của bà Harris là Thống đốc Michigan Gretchen Whitmer và Thống đốc California Gavin Newsom đã lên tiếng ủng hộ bà.
Ngoài ra, bà còn được ông James Clyburn - một trong những đảng viên có thẩm quyền nhất trong Đảng Dân chủ ủng hộ. Trước đó, ý kiến của ông Clyburn đã đóng một vai trò quan trọng trong chiến thắng của ông Biden tại cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Dân chủ năm 2020.
Những người da đen và tiến bộ thuộc Đảng Dân chủ - nằm trong số những nhóm nghị sĩ có ảnh hưởng nhất trong Quốc hội - cũng đã lên tiếng ủng hộ bà Harris.
Đồng thời đến nay, không một đại diện nào trong ban lãnh đạo Đảng Dân chủ - bao gồm cả các lãnh đạo của đảng này tại Hạ viện (ông Hakeem Jeffries) và Thượng viện (ông Chuck Schumer) - chưa ủng hộ bà Harris.
Cựu Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi - hiện vẫn là một trong những nhân vật có ảnh hưởng nhất trong Đảng Dân chủ - cũng đã ủng hộ bà Harris.
Trong cuộc phỏng vấn với Fox News, nhà sử học người Mỹ Allan Lichtman đã dự đoán “Đảng Dân chủ sẽ giữ quyền kiểm soát Nhà Trắng và bà Harris sẽ là Tổng thống tiếp theo của nước Mỹ”.
Trước đây, ông Lichtman đã dự đoán chính xác người chiến thắng trong các cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ kể từ năm 1984, dựa trên hệ thống phân tích 13 yếu tố hoặc “13 chìa khóa” mở cửa vào Nhà Trắng có từ năm 1860.
Nhà sử học này cũng đã dự đoán đúng chiến thắng của ông Trump trong cuộc bầu cử Tổng thống năm 2016.
Lần duy nhất ông dự đoán sai là cuộc bầu cử năm 2000, khi ứng cử viên Đảng Cộng hòa George W. Bush đánh bại ứng viên Đảng Dân chủ Al Gore.
Tuy nhiên, kết quả cuộc bầu cử 5/11 tới không chỉ phụ thuộc vào các dự đoán, mà còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác. Ở cấp độ quốc gia, kết quả cuộc thăm dò do New York Times hợp tác với Đại học Siena thực hiện từ ngày 3-6/9/2024 cho thấy, ông Trump dẫn trước bà Harris 1 điểm (48/47).
Ở các bang chiến trường, cuộc thăm dò cho thấy hầu như không có sự khác biệt giữa hai ứng cử viên. Bà Harris vượt trội hơn ông Trump từ 1-3% ở Wisconsin (50/47), Michigan (49/47) và Pennsylvania (49/48). Mặt khác, hai ứng cử viên ngang nhau (48/48) ở các bang Nevada, Georgia, North Carolina và Arizona.
Kết quả không khác biệt nhiều trong một cuộc thăm dò khác do CBS News hợp tác với YouGov thực hiện trong cùng thời gian (3-6/9/2024).
Theo đợt thăm dò này, cuộc chiến đang diễn ra ở 3 bang, trong đó có 2 bang bà Harris dẫn trước ông Trump từ 1-2%, bao gồm Michigan (50/49) và Wisconsin (51/49). Tại bang còn lại (Pennsylvania), cả hai ứng viên đang ngang nhau (50/50).
Có thể nói, chiến dịch tranh cử Tổng thống ở Mỹ đang bước vào giai đoạn đầy kịch tính. Hai ứng cử viên vẫn bám sát nhau trên đường đua. Hiện ông Trump đã đột ngột từ chối tổ chức cuộc tranh luận thứ hai với bà Harris.
Ông Trump cho rằng, mọi vấn đề do bà Harris và Tổng thống Biden gây ra đã được thảo luận rất chi tiết trong cuộc tranh luận đầu tiên giữa ông với ông Biden và cuộc tranh luận thứ hai với bà Harris.
Ông Trump nói: "Khi một võ sĩ thua trận, những lời đầu tiên anh ta nói là 'Tôi muốn tái đấu'. Các cuộc thăm dò rõ ràng cho thấy tôi đã chiến thắng trong cuộc tranh luận với Kamala Harris, ứng cử viên cực tả của Đảng Dân chủ... và bà ấy ngay lập tức yêu cầu cuộc tranh luận thứ hai".
“Tuy nhiên, sẽ không có chuyện đó, sẽ không có cuộc tranh luận thứ ba” - Cựu Tổng thống Mỹ nhấn mạnh.
Trong khi đó, bà Harris nói: “Tôi và ông Trump còn nợ cử tri một cuộc tranh luận nữa”.
Đại sứ Nguyễn Quang Khai
