Tờ Newsweek (Mỹ) đưa tin, các kênh truyền thông Nga và Ukraine từ sáng 1/10 bắt đầu chia sẻ video về một "quả bom chân không" được thả xuống thị trấn Vovchansk, tỉnh Kharkiv, phía đông bắc Ukraine.
Hãng thông tấn Ukraine InsiderUA đã đăng video lên kênh Telegram của mình, dẫn lời các blogger quân sự Nga cho biết quả bom là ODAB-9000 - một loại bom lượn nặng 3 tấn, đôi khi được gọi là "cha đẻ của tất cả các loại bom".
Trong video, có thể thấy quả bom rơi xuống từ góc trên bên phải của màn hình, phát nổ trong thị trấn vốn đã hoang tàn và gây hư hại cho các tòa nhà xung quanh.
(Video do hãng Ukraine InsiderUA đăng trên Telegram về quả bom được cho là ODAB-9000 của Nga)
Không phải bom ODAB-9000?
Một kênh Telegram ủng hộ Ukraine đã chia sẻ video nhưng cho biết loại vũ khí này là bom nhiệt áp ODAB-3000, và việc sử dụng loại bom mạnh hơn là lời nói dối do các thành viên và những người ủng hộ Lực lượng vũ trang Nga lan truyền.
Bom nhiệt áp hoặc bom chân không hút oxy để tạo ra quá trình đốt cháy dữ dội ở nhiệt độ cao. Theo International Review of the Red Cross - một tạp chí học thuật tập trung vào luật pháp quốc tế do Hội Chữ thập đỏ Quốc tế biên soạn, việc sử dụng vũ khí nhiệt áp ở các khu vực dân cư đông đúc có thể cấu thành tội ác chiến tranh.
Các blogger quân sự Nga tiếp tục chia sẻ video và nhắc lại tuyên bố rằng quả bom là ODAB-9000, được một người gọi là "loại bom phi hạt nhân mạnh nhất thế giới".
"Một quyết định đã được đưa ra là sử dụng một thứ tuyệt vời ở Volchansk: Bom chân không ODAB-9000. Lần đầu tiên được sử dụng trong toàn bộ cuộc chiến", một kênh ủng hộ Điện Kremlin khác đã viết cùng với video.
"Tôi nghi ngờ rằng bất kỳ ai trong số [những người Ukraine] sống sót", kênh này nói thêm.
Kênh Telegram của đơn vị tác chiến và chiến thuật (OTU) thuộc quân đội Ukraine tại Kharkiv đã phản hồi lại các tin đồn.
"Thông tin về việc lực lượng Nga sử dụng bom chân không ODAB-9000 ở Vovchansk là không đúng sự thật", bài đăng cho biết trước khi trích dẫn một tuyên bố do người phát ngôn của OTU Kharkiv Vitaliy Sarantsev đưa ra.
"Để sử dụng loại bom này, cần có một phương tiện chuyên chở phù hợp, về mặt lý thuyết có thể là máy bay ném bom chiến lược Tu-160 chẳng hạn, nhưng hành trình của loại máy bay đó đã không được ghi nhận", Sarantsev nói.
"Một loại bom có trọng lượng và công suất nhỏ hơn đã được sử dụng, vụ nổ của loại bom này đã được những người tuyên truyền sử dụng để tạo ra một bức tranh 'ngoạn mục'", ông nói thêm.
Sarantsev cho biết, cảnh quay về cuộc tấn công và tuyên bố rằng ODAB-9000 gây ra vụ nổ có thể nhằm mục đích làm suy yếu tinh thần của Lực lượng vũ trang Ukraine cũng như người dân địa phương.
Nga đẩy mạnh tấn công đường không
Cuộc tấn công của Nga vào Vovchansk diễn ra chỉ vài ngày sau khi quân đội của nước này bị lực lượng Ukraine đánh lui khỏi nhà máy hóa chất Volchansky trong thị trấn. Khu vực này sau đó đã phải hứng chịu "tầm bắn tối đa của vũ khí [Nga]", Vitaliy Sarantsev cho biết hôm 30/9 - tờ Kyiv Independent đưa tin và tuyên bố rằng loạt pháo kích này là một hình thức trả đũa của Nga sau thất bại.
Theo Tiến sĩ Sidharth Kaushal – nhà nghiên cứu về sức mạnh biển tại Viện Các quân chủng thống nhất Hoàng gia Anh (RUSI), cảnh quay trong video nói trên không cho thấy rõ ràng rằng quả bom thực sự là vũ khí nhiệt áp hay bom chân không như các tài khoản mạng xã hội tuyên bố.
Tuy nhiên, Kaushal cho biết việc sử dụng bom chân không ở Ukraine không phải là hiếm, chỉ ra rằng Nga đã từng sử dụng TOS-1 và TOS-2 - các bệ phóng tên lửa có khả năng bắn đầu đạn nhiệt áp, cũng như bom ODAB-1500.
Theo Newsweek, dù là loại bom nào thì vụ nổ kinh hoàng này cho thấy tác động liên tục của những cuộc tấn công từ phía Nga vào các thành phố của Ukraine.
Bom lượn dẫn đường chính xác, chẳng hạn như FAB-1500, đã được Nga triển khai nhằm vào các khu vực phía đông của Ukraine với tần suất ngày càng tăng kể từ khi cuộc xung đột bắt đầu. Các quan chức Ukraine cũng từng cáo buộc Moscow sử dụng bom chân không trong giai đoạn đầu của cuộc xâm lược.
"Nga đang đẩy mạnh hoạt động trên không và tên lửa của mình ở cả khu vực gần tiền tuyến và hậu phương", nhà nghiên cứu Kaushal nói với Newsweek.
"Các cuộc tấn công bằng tên lửa ở hậu phương được thiết kế để gây căng thẳng cho mạng lưới năng lượng của Ukraine và làm cạn kiệt kho dự trữ tên lửa đánh chặn trước mùa đông."
Ông Kaushal nói thêm rằng hoạt động gần tiền tuyến là hệ quả khi Lực lượng Không quân Vũ trụ Nga "tận dụng" việc Ukraine buộc phải cân nhắc phân bổ lực lượng phòng không của mình. Bom lượn của Nga, có thể được phóng "từ khoảng cách xa hơn (và do đó an toàn hơn), giảm thiểu rủi ro mà chúng phải đối mặt từ một số hệ thống phòng không trên mặt đất".
Theo các chuyên gia, do những cuộc tấn công này, việc nhắm vào các căn cứ không quân Nga đã trở thành ưu tiên chính của Ukraine và là một phần động lực thúc đẩy mong muốn sử dụng vũ khí phương Tây để tấn công sâu vào lãnh thổ Nga.
Hữu Hiển
