5 hình thức lừa đảo trực tuyến được Cục An toàn thông tin đặc biệt cảnh báo tới người dân gồm:
1. Lừa đảo mua vé máy bay, combo du lịch giá rẻ
Khi có khách hàng tìm đến, các đối tượng sẽ hướng dẫn họ làm theo yêu cầu đăng bài trên Facebook với để mua được vé máy bay giá rẻ sau đó gửi ảnh chụp biên lai, hóa đơn thanh toán giả đã được chỉnh sửa và đề nghị nạn nhân chuyển khoản thanh toán chi phí tour du lịch. Đa phần, chúng sẽ đề nghị nạn nhân chuyển tiền (từ 30-50% giá trị vé) để đặt cọc tour du lịch, phòng khách sạn. Sau khi nạn nhân chuyển tiền, chúng sẽ chặn mọi liên lạc, xóa toàn bộ dấu vết và biến mất. Nhiều đối tượng còn tự nhận là nhân viên của hãng nên có chiết khấu cao, giả mạo đại lý ủy quyền để đưa ra các mức giá hấp dẫn khiến nhiều người mắc bẫy.
Hình thức này được thực hiện thông qua mạng xã hội, tin nhắn rác... Đối tượng lừa đảo sẽ tự xưng là nhân viên sàn thương mại điện tử; nhân viên của công ty môi giới việc làm hoặc các doanh nghiệp lớn, uy tín để đăng giả mạo tuyển dụng đi kèm hứa hẹn việc nhẹ lương cao, làm việc tại nhà, không phải đặt cọc tiền... Người tham gia chỉ cần thực hiện các công việc nhẹ nhàng, tranh thủ theo giờ như chốt đơn trực tuyến, mẫu chụp áo dài ngày Tết, gấp lì xì, cộng tác viên tăng tương tác bán hàng, dịch thuật hay lồng tiếng thu âm cho các chương trình cuối năm…
Với hình thức lừa đảo này, các đối tượng sử dụng nhiều số điện thoại, tài khoản mạng xã hội đánh vào ham muốn nhanh kiếm được tiền của nạn nhân, sau đó liên tục dồn ép nạn nhân khiến họ bị ảnh hưởng tâm lý, rơi vào trạng thái hoang mang, lo lắng và sợ rằng sẽ không lấy lại được số tiền buộc anh phải tiếp tục chuyển tiền và đến khi số tiền nạp lên đến giá trị lớn, đối tượng lừa đảo đưa ra nhiều lý do rất khó tin như: tài khoản bị đóng băng; hệ thống lỗi... để trì hoãn việc rút tiền, từ đó chiếm đoạt hoàn toàn tài sản của nạn nhân.
Để đề phòng những tình huống kể trên, người lao động và có nhu cầu tìm việc cần lưu ý, thận trọng với các lời giới thiệu việc làm trên mạng xã hội; cần tìm hiểu kĩ về người giới thiệu và chính sách của công ty mà đối tượng nhắc tới. Không nên quá tin tưởng vào những đề nghị quá hấp dẫn và những công việc dễ dàng, không quan trọng trình độ hay kỹ năng, tuyệt đối không đặt cọc cho các đối tượng dưới bất cứ hình thức nào khi chưa nắm bắt rõ ràng thông tin và mức độ uy tín.
Những người dân có nhu cầu tìm việc, nên tìm đến những văn phòng, công ty có danh tiếng, uy tín hoặc các trang web chính thống của họ. Đặc biệt lưu ý, không được cung cấp thông tin cá nhân, số tài khoản ngân hàng hay mã OTP cho bất kỳ ai và dưới bất kỳ hình thức nào.
3. Lừa đảo vay tiền trực tuyến, tù mù
Theo Cục An toàn thông tin, hình thức lừa đảo này chủ yếu dựa trên các app "tín dụng đen" với những quảng cáo là lãi suất thấp, giải ngân nhanh, cho vay ưu đãi 0% hoặc thủ tục vay không cần tài sản thế chấp... nhưng thực tế lại hoàn toàn trái ngược.
Các đối tượng lừa đảo sẽ dùng mạng xã hội Zalo hoặc Facebook nhắn tin điều hành giao dịch việc cho vay và thu hồi nợ. Quá trình thẩm duyệt hồ sơ khách hàng chỉ yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân như họ tên, địa chỉ, năm sinh, nơi làm việc kèm theo số điện thoại… kèm theo việc tải các app có sẵn. Các app (ứng dụng) này sẽ yêu cầu người vay nợ cho phép truy cập vào danh bạ điện thoại, tài khoản mạng xã hội, chụp ảnh nhận diện, ảnh Chứng minh nhân dân hoặc Căn cước công dân.
Khi đến hạn thanh toán mà người dân không trả hoặc chậm trả lãi, các đối tượng sẽ truy cập vào điện thoại hoặc quay sang đòi nợ những người trong danh bạ (dù không liên quan đến tài khoản vay); gửi tin nhắn đe dọa, xúc phạm hoặc dùng mạng xã hội đăng tải hình ảnh người khác với mục đích bôi nhọ… gây áp lực ép người vay phải trả tiền.
Trước thực trạng trên, Cục An toàn thông tin khuyến cáo người dân nên tìm đến các tổ chức cho vay uy tín như ngân hàng hoặc các công ty tài chính hợp pháp; Tuyệt đối không cung cấp bất kỳ thông tin cá nhân hoặc tài khoản ngân hàng trên các trang web hoặc ứng dụng không đáng tin cậy; Không để bên cho vay truy cập tài khoản và danh bạ điện thoại cá nhân; Khi cài đặt bất kỳ ứng dụng nào, đặc biệt liên quan đến tài chính, người dân nên xem xét cẩn thận các quyền mà ứng dụng yêu cầu cũng như đọc kỹ các điều khoản, chính sách của ứng dụng này; Nếu phát hiện có điểm đáng ngờ, hãy hủy cài đặt ứng dụng ngay lập tức.
Trong trường hợp nghi ngờ một trang web có dấu hiệu liên quan đến “tín dụng đen”, người dân có thể chủ động cảnh báo đến tại trang web canhbao.khonggianmang.vn để cơ quan chức năng thực hiện các biện pháp ngăn chặn.
Ngoài ra, trong trường hợp buộc phải sử dụng loại hình vay tiền qua mạng, người dân cần tìm hiểu, lựa chọn đơn vị cung cấp dịch vụ, ứng dụng cho vay uy tín, thể hiện đầy đủ các thông tin như: tên công ty, mã số doanh nghiệp, địa chỉ, các chính sách cụ thể về lãi suất vay (trả nợ trước hạn, chậm trả…) mẫu hợp đồng, trách nhiệm của các chủ thể tham gia giao dịch…
4. Lừa đảo nhận quà trúng thưởng giá trị cao
Cục An toàn thông tin cảnh báo người dân cần nâng cao cảnh giác trước những lời mời chào cũng như những thông báo đột nhiên trúng giải thưởng lớn mà mình chưa từng tham gia hoặc không nhớ rõ trước đó. Nếu có băn khoăn, cần tìm hiểu kỹ về đối tượng gọi đến, yêu cầu họ cung cấp đầy đủ thông tin về họ tên, chức vụ, đơn vị công tác, địa chỉ, số điện thoại (nếu bên tặng thưởng là cá nhân); tên Công ty, địa chỉ cụ thể, số điện thoại, mã số thuế, giấy phép đăng ký kinh doanh (nếu bên tặng thưởng là doanh nghiệp) để tìm hiểu, tra cứu và xác minh, đồng thời liên hệ với các cơ quan có thẩm quyền như Sở Công Thương hoặc Cục Xúc tiến Thương mại, Bộ Công Thương để được giải đáp và hỗ trợ kịp thời về chương trình khuyến mãi, trao thưởng mà bên kia cung cấp bởi các chương trình khuyến mại, trao thưởng lớn đều phải được đăng ký và cấp phép.
Lưu ý, người dân không làm theo hướng dẫn của đối tượng khi chưa xác minh được danh tính; không truy cập vào các đường link lạ hoặc tải các ứng dụng lạ, tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân cho bất kỳ đối tượng nào thông qua mọi hình thức.
5. Giả danh cán bộ an ninh mạng giúp lấy lại tiền đã bị lừa đảo mạng trước đó
Đánh vào tâm lý những người từng bị lừa đảo, mong muốn lấy lại số tiền đã mất, các đối tượng đã giả danh cán bộ An ninh mạng để hỗ trợ thu hồi tiền lừa đảo một cách nhanh chóng, tiện lợi, đơn giản. Tuy nhiên, người dân cần phải đóng phí để hỗ trợ hoặc làm nhiệm vụ để rút tiền treo trên hệ thống. Sau khi tiền được chuyển đi, "cán bộ" cũng lập tức bặt vô âm tín
Về chiêu thức lừa đảo này, Cục An toàn thông tin (Bộ TT&TT) đưa ra khuyến cáo cho người dân, đặc biệt là những người dân đã trở thành nạn nhân của các đối tượng lừa đảo cần nâng cao tinh thần cảnh giác hơn nữa. Trong trường hợp nhận được cuộc gọi nghi ngờ mạo danh, có thể ghi âm cuộc gọi, lưu lại số điện thoại và thông báo kịp thời cho cơ quan công an nơi gần nhất để trình báo vụ việc...
Với các thủ đoạn lừa đảo trực tuyến ngày càng tinh vi, phức tạp của các tội phạm mạng, người dân cần thường xuyên cập nhật và nắm bắt thông tin về vấn đề an toàn không gian mạng; luôn cảnh giác với những lời mời chào trên mạng xã hội. Tuyệt đối không cung cấp những thông tin cá nhân như CCCD, CMND, số tài khoản ngân hàng, mã OTP, … để tránh bị đánh cắp thông tin sử dụng cho mục đích phi pháp; Không thực hiện bất kỳ giao dịch nào trên mạng xã hội nếu chưa xác minh được chính xác người nhận tiền là ai.
Đặc biệt, nếu đã bị lừa thì lập tức báo ngay cho cơ quan Công an gần nhất, tuyệt đối không nghe theo hướng dẫn của bất cứ đối tượng nào mạo danh có thể lấy lại tiền giúp nạn nhân mà phải chuyển phí trước.
Để nâng cao cảnh giác cho bản thân và cộng đồng, người dân cũng nên thường xuyên theo dõi và cập nhật các thông tin, tình huống thông tin, tình huống, dấu hiệu về lừa đảo trực tuyến tại Cổng không gian mạng quốc gia (https://khonggianmang.vn)
Nếu phát hiện dấu hiệu lừa đảo, hãy gửi phản ánh về địa chỉ của trang Cảnh báo an toàn thông tin Việt Nam (https://canhbao.khonggianmang.vn)
Huệ Đỗ
