Tại Trung Quốc, không chỉ có kỳ thi tuyển sinh đại học (Cao Khảo) nổi tiếng khắc nghiệt hàng đầu thế giới, mà kỳ thi tuyển vào các ngành nghệ thuật (Nghệ Khảo) cũng khó khăn không kém. Với số lượng thí sinh đông đảo hàng năm tại đất nước tỷ dân, sự cạnh tranh để có một suất bước chân vào cánh cổng của các trường về nghệ thuật hàng đầu là điều không hề dễ dàng.
Bên cạnh các lò đào tạo minh tinh như: Học viện hý kịch Thượng Hải, Học viện điện ảnh Bắc Kinh... luôn thu hút được đông đảo sự chú ý, thì khung cảnh thi đầu vào tại các trường đào tạo về ngành mỹ thuật, thiết kế lớn như: Học viện Mỹ thuật Trung Quốc, Học viện Mỹ thuật Trung ương, Học viện Mỹ thuật Đại học Thanh Hoa, Học viện Mỹ thuật Quảng Châu, Học viện Nghệ thuật Nam Kinh... cũng đông nghịt thí sinh và diễn ra căng thẳng không kém.
Thông thường, kỳ thi nghệ thuật tại Trung Quốc sẽ diễn ra vào khoảng giữa tháng 1 hàng năm. Tuy nhiên, trong vài năm trở lại đây, đặt biệt là tháng 1/2025, số lượng thí sinh thi vào ngành mỹ thuật có xu hướng giảm mạnh tại nhiều tỉnh thành, có khu vực lên đến 25%.
Cụ thể, theo NetEase (163.com), trong kỳ thi tuyển sinh nghệ thuật năm 2024, số lượng thí sinh thi mỹ thuật ở tỉnh Hà Bắc vẫn lên tới 40.000. Tuy nhiên, trong kỳ thi tuyển sinh năm 2025, số lượng thí sinh đã giảm 25%, chỉ còn 30.000 người. Trong những năm trước đó, số lượng học sinh tham gia kỳ thi tuyển sinh nghệ thuật ở Hà Bắc có xu hướng tăng lên, đạt mức cao nhất là 45.000 vào năm 2023. Tuy nhiên từ năm 2024, con số này bắt đầu giảm mạnh và năm 2025 được xem là mức thấp kỷ lục mới của tỉnh này trong vòng 20 năm qua.
Trên thực tế, sự sụt giảm này thậm chí còn được dự đoán trước thông qua kỳ Nghệ Khảo của năm 2024. Ở thời điểm đó, số lượng sinh viên nghệ thuật ở Quý Châu, Hắc Long Giang, Tân Cương… đã giảm hơn hoặc gần 30%; số lượng sinh viên nghệ thuật ở Sơn Đông, An Huy và Cam Túc đã giảm hơn 20%. Trong số đó, tỉnh Sơn Đông là địa phương có số lượng thí sinh giảm đáng kể nhất, khi giảm hẳn 16.200 người so với năm 2023.
Ngoài ra, việc tỉ lệ thí sinh dự thi giảm dẫn đến đầu ra giảm mạnh trong tương lai, gây lo ngại về việc thiếu hụt đội ngũ nhân sự có chuyên môn, các kiến trúc sư hay chuyên gia thiết kế được đào tạo bài bản. Vậy đâu là nguyên nhân khiến số lượng thí sinh thi tuyển sinh môn nghệ thuật, đặc biệt là ngành mỹ thuật hay thiết kế sụt giảm? Truyền thông Trung Quốc đã chỉ ra một số yếu tố chính dẫn đến thực trạng này như sau:
Áp lực kinh tế khi theo đuổi ngành
Theo NetEase, chi phí theo học ngành nghệ thuật và đầu tư cho các phương tiện hỗ trợ việc học quá cao đã trở thành rào cản đối với các sĩ tử. Khác với những ngành học khác, chi phí dừng ở học phí và sách vở, sinh viên ngành mỹ thuật - thiết kế phải đầu tư rất nhiều cho các dụng cụ vẽ, thiết bị, vật liệu thực hành… Nhiều sinh viên và gia đình rơi vào tình thế khó khăn và phải đối mặt áp lực tài chính khi theo đuổi ngành.
Bên cạnh đó, chi phí đào tạo ngành nghệ thuật tại Trung Quốc tăng đáng kể cũng là một yếu tố ảnh hưởng quan trọng. Học phí tại các học viện nghệ thuật rất cao, dao động từ hàng chục nghìn đến hàng trăm nghìn NDT (hàng trăm triệu đồng đến hàng tỷ đồng). Đối với hầu hết các gia đình bình thường, những khoản chi phí như vậy là một con số khá lớn mà không phải ai cũng có thể đáp ứng được. Ngay cả khi ủng hộ con cái theo đuổi ước mơ nghệ thuật, họ vẫn thường buộc phải kìm lại vì áp lực tài chính thực tế.
Cạnh tranh quá lớn
Theo Chinanews, cơn sốt thi mỹ thuật “hạ nhiệt” một phần là do yêu cầu về điểm văn hóa đầu vào ngày càng tăng. Với kỳ thi tuyển sinh nghệ thuật và văn hóa tách biệt, trước đây các thí sinh thi ngành nghệ thuật sẽ không có áp lực về điểm số các môn văn hóa như thí sinh bình thường. Ngưỡng điểm sàn môn văn hóa của trường nghệ thuật sẽ thấp hơn so với các trường khác.
Trong những năm gần đây, Bộ Giáo dục Trung Quốc đã có những điều chỉnh về chính sách thi nghệ thuật. Từ năm 2024, nhiều tỉnh đã đưa ra yêu cầu cao hơn về thành tích văn hóa của ứng viên thi vào các ngành này. Một số trường thậm chí còn đưa yêu cầu rõ ràng điểm các môn văn hóa phải đạt trình độ của các trường đại học khác mới đủ điều kiện nộp đơn. Đây là một nhiệm vụ khó khăn đối với nhiều sinh viên nghệ thuật có nền tảng yếu về văn hóa.
Cơ hội việc làm
Nhiều chuyên gia giáo dục đã tiến hành phân tích chuyên sâu về vấn đề này và chỉ ra rằng, trong những năm gần đây, việc khó phát triển nghề nghiệp trong lĩnh vực mỹ thuật khiến học sinh và phụ huynh càng thêm e ngại. Khi lựa chọn ngành học, họ thường ưu tiên những ngành phổ biến, có triển vọng việc làm cao hơn với chi phí đầu tư không quá đắt đỏ, dẫn đến sức hấp dẫn của ngành mỹ thuật giảm sút.
Trong "Báo cáo việc của sinh viên đại học Trung Quốc năm 2023", các lĩnh vực như 3D Max, hội họa được liệt kê là một trong những chuyên ngành “thẻ đỏ” dành cho sinh viên đại học trong 5 năm qua. Các chuyên ngành “thẻ đỏ” tại đất nước tỷ dân được xem là các chuyên ngành có tỷ lệ thất nghiệp lớn, mức lương và sự hài lòng về việc làm thấp.
Đặc biệt, trong các trường về mỹ thuật, một số chuyên ngành đặc thù hội họa Trung Quốc, tranh sơn dầu, điêu khắc… càng hạn chế việc làm vì tính thực tiễn thấp. Ngược lại, triển vọng việc làm của ngành thiết kế lại tương đối lạc quan. Hầu hết sinh viên tốt nghiệp đều có cơ hội vào các công ty thiết kế và nghệ thuật, công ty quảng cáo hoặc công ty game để tham gia vào công việc thiết kế. Tuy nhiên, sinh viên theo những chuyên ngành này phải có đủ tài chính để có thể theo đuổi ngành trong thời gian đầu.
(Theo Baijiahao, Sohu, Chinanews)
Nguyên An
