Trong những khoảnh khắc cơ thể chạm đến ngưỡng chịu đựng cuối cùng, như khi kéo ghế sofa lên lầu hay gồng mình giữ tư thế plank, một câu chửi thề buột ra dường như mang lại sức mạnh vô hình. Hiện tượng này đã được khoa học chứng minh không phải là ngẫu nhiên.
Một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí American Psychologist chỉ ra rằng những từ ngữ "kém sang" này có khả năng đưa não bộ vào trạng thái tập trung cao độ và giảm bớt sự kiềm chế tự nhiên.
Sức mạnh từ sự "hư hỏng"
Richard Stephens, nhà tâm lý học tại Đại học Keele và là tác giả chính của nghiên cứu, đã dành hơn 15 năm để tìm hiểu về tác động sinh lý của những lời nói tục. Ông từng nổi tiếng với giải thưởng Ig Nobel nhờ chứng minh chửi thề giúp con người chịu đau tốt hơn khi ngâm tay vào nước đá. Lần này, ông và các cộng sự muốn tìm hiểu xem liệu nó có giúp chúng ta khỏe hơn không.
Thí nghiệm được thực hiện trên 300 tình nguyện viên với bài tập chống đẩy trên ghế (nâng toàn bộ trọng lượng cơ thể bằng tay). Kết quả cho thấy những người vừa tập vừa lặp lại các từ chửi thề có thể giữ tư thế lâu hơn khoảng 10-11% so với những người chỉ nói các từ trung tính như "cái bàn".
Điều đáng ngạc nhiên là sự gia tăng sức mạnh này không đến từ phản ứng "chiến đấu hay bỏ chạy" như giả thuyết ban đầu. Nhịp tim và các chỉ số kích thích cơ thể của người tham gia không tăng vọt. Thay vào đó, sức mạnh đến từ tâm trí.
Cơ chế "nhả phanh" của não bộ
Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng chửi thề kích hoạt một hiện tượng gọi là "giải tỏa ức chế trạng thái" (state disinhibition). Bình thường, não bộ con người luôn có cơ chế tự kìm hãm để ngăn chúng ta hành động bốc đồng hoặc vi phạm chuẩn mực xã hội. Cơ chế này an toàn nhưng lại trở thành rào cản khi chúng ta cần bùng nổ sức lực.
Khi văng tục, chúng ta vô tình gạt bỏ các ràng buộc xã hội và sự nghi ngờ bản thân. Nó giúp người thực hiện rơi vào trạng thái "dòng chảy" (flow) - trạng thái tập trung hoàn toàn vào hành động mà quên đi sự mệt mỏi hay thời gian.
"Chửi thề là một công cụ dễ dàng tiếp cận giúp bạn cảm thấy tập trung, tự tin và ít bị xao nhãng hơn, để rồi nỗ lực thêm một chút nữa", ông Stephens giải thích. Ông ví von đây là một công cụ "không chứa calo, không dùng thuốc và chi phí thấp" để tăng cường hiệu suất.
Hiệu quả nhưng cần thận trọng
Dù mang lại lợi ích rõ rệt về thể chất, các nhà khoa học cũng cảnh báo rằng chửi thề không thể biến một người bình thường thành vận động viên chuyên nghiệp. Hơn nữa, những từ ngữ cấm kỵ (taboo) mới mang lại hiệu quả, còn những từ vô nghĩa thì không, điều này đồng nghĩa với việc người dùng phải đối mặt với rủi ro về mặt văn hóa và xã hội khi áp dụng "thủ thuật" này.
Tuy nhiên, phát hiện này mở ra một góc nhìn thú vị về hành vi con người. Trong những khoảnh khắc quan trọng, một câu chửi thề có thể chính là tín hiệu não bộ tự gửi cho mình để ra lệnh: "Đừng kìm nén nữa, hãy bung hết sức ra".
Đức Khương
