Khi trái vải trở thành biểu tượng xa xỉ
Vải thiều tưởng chừng là loại quả rất quen thuộc nhưng riêng vải Gualu lại là cái tên được nhắc đến như một biểu tượng cho sự xa xỉ.
Tháng 6 năm 2025, một cửa hàng SKP tại Bắc Kinh gây xôn xao khi bày bán vải Gualu với giá 1.049 tệ/kg (tương đương 3,7 triệu đồng/kg), nhưng chỉ sau hai ngày, toàn bộ số vải đã cháy hàng. Trên các nền tảng thương mại điện tử, Gualu được đóng hộp gấm tinh xảo, bán theo quả. Loại đắt nhất có giá 98,8 tệ (335.000 đồng) một quả.
Không chỉ vậy, còn có những loại vải Gualu được chia sẻ với giá một hộp vải 6 quả ở Trung Quốc lên tới 300.000 tệ (hơn 1 tỷ đồng), tức mỗi quả có giá 50.000 tệ (hơn 181 triệu đồng).
Đỉnh điểm là tại một buổi đấu giá ở Tăng Thành năm 2002, 10 quả vải Gualu từ cây mẹ đã được bán với tổng giá hơn 1,3 triệu tệ (tức 4 tỷ 470 triệu đồng). Trong đó quả đắt nhất đạt hơn 555.000 tệ (khoảng 1 tỷ 880 triệu đồng) phá kỷ lục Guinness và trở thành trái cây đắt nhất thế giới. Chính quyền sau đó ngưng đấu giá, chuyển sang tặng vải cho những người có công như anh hùng chống Ebola hay mười tấm gương người tốt tiêu biểu.
Không ít người hoài nghi liệu Gualu có xứng với mức giá cao như vậy. Một số cư dân mạng sau khi thưởng thức miêu tả vị giòn, thơm, khác biệt rõ rệt nhưng cũng có người cho rằng không khác gì vải thường. Tuy vậy, theo học giả Qu Dajun cuối Minh đầu Thanh, “Gualu giòn như lê, để trong tay ba ngày không đổi màu” - một đặc điểm đặc biệt mà hiếm trái cây nào có được.
Tuy nhiên, giá trị lớn nhất của Gualu không nằm ở vị giác. Nó là kết tinh của lịch sử, văn hóa, truyền thuyết và cả sự quý hiếm không thể nhân rộng. Với những ai muốn chạm đến cảm giác "ăn uống như Dương Quý Phi", quả Gualu chính là biểu tượng.
Giống vải huyền thoại gắn với tiên tích
Gualu không chỉ là tên một loại vải mà còn gắn liền với truyền thuyết về Hà Tiên Cô, một trong Bát Tiên của Đạo giáo. Theo dân gian, nàng xuất thân từ Tăng Thành, Quảng Đông, từng bay lên tiên giới để thoát khỏi cuộc hôn nhân sắp đặt.
Trong những lần nhớ quê, Hà Tiên Cô thường lén về trần gian để dạo chơi vườn vải. Một ngày nọ, nàng để lại dải ruy băng xanh trên cây vải. Dấu tích ấy sau này trở thành đặc điểm nhận dạng của quả Gualu với đường gân xanh chạy dọc vỏ. Cái tên Gualu, nghĩa là xanh ngọc – từ đó ra đời, gắn liền với sắc xanh đặc trưng cùng mùi thơm khó quên.
Gualu là loại vải từng chỉ có trong cung đình, đặc biệt được yêu thích dưới triều nhà Thanh. Đặc biệt, đây cũng là loại vải được cho là gắn liền với những câu chuyện về sự sủng hạnh hết mực của Đường Huyền Tông với Dương Quý Phi.
Theo ghi chép, Dương Quý Phi rất thích ăn vải thiều tươi. Để chiều lòng ái phi, Đường Huyền Tông đã cho người cưỡi ngựa cấp tốc vận chuyển vải thiều ngon nhất - được cho là vải Gualu - từ vùng Lĩnh Nam (nay thuộc Quảng Đông, Phúc Kiến) vào kinh đô Trường An.
Hành trình này rất tốn kém và vất vả, vì vải dễ hỏng, phải chạy suốt ngày đêm. Câu chuyện này trở thành biểu tượng cho sự xa hoa và sự sủng hạnh dành cho ái phi của vua.
Vị ngọt đắt giá
Trái vải Gualu có kích thước vừa phải, thịt màu trắng sữa trong suốt như pha lê, mọng nước, vị ngọt đậm và hậu vị mát lạnh. Mỗi quả khi chín có màu đỏ tím óng ánh kèm một đường màu xanh dọc khiến nó trở nên khác biệt hoàn toàn với các giống vải khác.
Nhưng điều khiến Gualu thực sự đắt giá không chỉ là vị ngon mà còn nằm ở sự hiếm hoi gần như tuyệt chủng.
Theo các tài liệu lịch sử, vào thời Gia Khánh, do dân chúng bất mãn với việc triều đình bóc lột sản vật quý, họ đã chặt phá gần như toàn bộ cây vải Gualu. Chỉ duy nhất một cây mẹ 400 năm tuổi còn sống sót tại đền Tây Viên nay thuộc Quảng trường Gualu, Lịch Thành, Quảng Đông. Cây mẹ này đã trở thành báu vật quốc gia và là nguồn gen duy nhất được nhân giống ra hơn 4.000 cây đời sau.
Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết cây mẹ chỉ kết trái mỗi 10 năm một lần, các thế hệ sau nếu ghép càng xa đời thì chất lượng quả càng suy giảm.
Năm 2025, diện tích trồng vải của Tăng Thành hơn 13.000ha, hơn 61.000 người trồng vải, tổng sản lượng ước tính khoảng 50.000 tấn. Trên thị trường hiện nay, đa số Gualu được rao bán là thế hệ thứ 3 hoặc 4 có giá từ 200 – 300 tệ (khoảng 680.000 đến 1 triệu đồng) mỗi kg.
Riêng vải từ cây mẹ được xem là “trái cấm” gần như không bán đại trà, chỉ xuất hiện trong các buổi đấu giá từ thiện hoặc được tặng cho những người có công.
Nguồn: China News Service, China Business News, Sohu
Phạm Trang
