Tờ South China Morning Post (SCMP) ngày 11/7 đưa tin, việc Mỹ chấp thuận cho Malaysia mua hàng chục máy bay chiến đấu được cho là sẽ củng cố năng lực không quân của quốc gia Đông Nam Á này, đặc biệt là ở Biển Đông, như một phần của chiến lược "âm thầm" xây dựng năng lực răn đe đồng thời duy trì mối quan hệ thân thiết với Trung Quốc.
Đại tướng Tan Sri Asghar Khan Goriman Khan - Tổng tư lệnh Không quân Hoàng gia Malaysia - đã xác nhận trong cuộc họp báo ngày 17/6 rằng Mỹ đã chấp thuận đề nghị của Malaysia mua tới 33 máy bay chiến đấu F/A-18C/D Hornet đã qua sử dụng từ Kuwait.
Động thái này, vốn cần sự chấp thuận của Quốc hội Mỹ theo Đạo luật Kiểm soát Xuất khẩu Vũ khí của nước này, đã diễn ra sau nhiều năm đàm phán bắt đầu từ 2017. Thứ trưởng Quốc phòng Malaysia Adly Zahari cho biết thỏa thuận dự kiến sẽ được hoàn tất trong năm nay.
Tăng cường năng lực phòng không
Abduld Rahman Yaacob – nhà nghiên cứu tại chương trình Đông Nam Á của Viện Lowy (Australia) - cho biết việc mua máy bay chiến đấu sẽ tăng cường đáng kể năng lực phòng không của Malaysia.
“Điều này rất quan trọng ở Đông Malaysia, nơi các mỏ năng lượng của Malaysia nằm ở Biển Đông, gần Sarawak”, Rahman nói.
Nếu được triển khai ở Đông Malaysia, những chiếc Hornet sẽ là sự bổ sung cho các cơ sở hải quân mới được xây dựng ở Sarawak và thể hiện nỗ lực của Kuala Lumpur trong việc tăng cường khả năng răn đe tại một khu vực vốn chứng kiến hoạt động ngày càng gia tăng của Trung Quốc, Rahman nói thêm.
Năm ngoái, Không quân Hoàng gia Malaysia (RMAF) đã bắt đầu tăng cường năng lực giám sát trên không ở Đông Malaysia bằng cách triển khai radar AN/TP77 do Mỹ cung cấp và radar GM400A của Pháp. Các radar tầm xa này cho phép Malaysia giám sát không phận trên vùng đặc quyền kinh tế của mình ở Biển Đông.
Nhà nghiên cứu Rahman cho biết Washington cũng dự kiến sẽ hỗ trợ để đảm bảo máy bay đến từ Kuwait được cập nhật và truy cập dữ liệu về hàng hải của Malaysia.
“Những dự án này phản ánh mối quan hệ đối tác quốc phòng chặt chẽ giữa Mỹ và Malaysia, vốn thường được giữ kín. Nó cũng phản ánh chính sách của chính phủ Malaysia trong việc tích cực hợp tác với Trung Quốc trong khi âm thầm xây dựng năng lực phòng thủ của Malaysia”, Rahman nói thêm.
Nhà nghiên cứu Rahman cho biết phi đội hiện tại của RMAF không đủ khả năng bao phủ cả Bán đảo Malaysia và Đông Malaysia, đồng thời lưu ý rằng vào năm 2021, nước này chỉ có thể triển khai các máy bay Hawk cũ để ngăn chặn máy bay chiến đấu của Trung Quốc bị cáo buộc bay vào không phận Malaysia.
Theo SCMP, vào tháng 5/2021, 16 máy bay vận tải quân sự của Trung Quốc được RMAF xác định là máy bay vận tải chiến lược Ilyushin Il-76 và Xian Y-20, đã bị cáo buộc bay vào không phận Malaysia trên Biển Đông.
Kuala Lumpur đã phản đối vụ việc, mô tả đây là “mối đe dọa nghiêm trọng đến chủ quyền quốc gia và an toàn bay”, đồng thời triệu tập Đại sứ Trung Quốc.
Bắc Kinh cho biết các máy bay đó đang thực hiện huấn luyện bay định kỳ và "tuân thủ nghiêm ngặt" luật pháp quốc tế mà không vi phạm không phận của các quốc gia khác.
Oh Ei Sun - cố vấn chính tại Trung tâm Nghiên cứu Thái Bình Dương của Malaysia - cho biết việc nâng cấp về số lượng và công nghệ là cần thiết vì RMAF phải tuần tra vùng lãnh thổ rộng lớn trên đất liền và trên biển.
"[Điều này bao gồm] không chỉ ở Biển Đông, mà còn cả Biển Sulu và Eo biển Malacca", Oh nói.
Chuyên gia Oh cho biết việc Malaysia mua máy bay đã qua sử dụng thay vì máy bay mới chủ yếu là do hạn chế về tài chính, mặc dù chi phí bảo trì cũng có thể là một mối lo ngại trong tương lai.
Cải thiện khả năng nhận thức tình huống
Trong khi đó, nhà nghiên cứu Rahman cho biết RMAF không có đủ năng lực phòng không, bao gồm cả Hệ thống Phòng không Mặt đất. Hệ thống radar này được thiết kế để bảo vệ các tài sản và lực lượng trên bộ khỏi các mối đe dọa trên không, bao gồm máy bay, thiết bị bay không người lái và tên lửa, và được cho là rất quan trọng để đảm bảo an toàn cho cơ sở hạ tầng và nhân sự quan trọng.
Theo SCMP, Kuala Lumpur được cho là đang mua thêm các hệ thống radar để tăng cường năng lực phòng không, đáng chú ý nhất là thông qua việc mua thêm hai radar giám sát không phận tầm xa Ground Master 400 alpha (GM400α) từ Pháp, bổ sung cho hai radar hiện có.
Các radar này sẽ được triển khai tại Bán đảo Malaysia và Đông Malaysia để cải thiện khả năng nhận thức tình huống và phát hiện các mối đe dọa khác nhau, bao gồm các mục tiêu bay thấp và di chuyển nhanh.
Theo quan hệ đối tác quân sự Mỹ - Malaysia, hai bên thường xuyên tiến hành các cuộc tập trận chung song phương và đa phương, chẳng hạn như Bersama Warrior và CARAT Malaysia. Washington cũng hỗ trợ tăng cường năng lực phòng thủ của Malaysia thông qua đào tạo và chuyển giao thiết bị.
Theo SCMP, mặc dù đã có một số cuộc chạm trán với tàu Trung Quốc tại các dự án dầu khí của công ty năng lượng nhà nước Malaysia Petronas trong những năm gần đây, Malaysia và Trung Quốc đều tuyên bố sẽ tìm cách giải quyết hòa bình các tranh chấp ở Biển Đông.
Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim tuyên bố Petronas sẽ tiếp tục các hoạt động thăm dò trong vùng đặc quyền kinh tế của Malaysia, bất chấp sự phản đối từ Trung Quốc.
Duy Nguyễn
Theo SCMP
